Zapalenie migdałków podniebiennych - objawy, leczenie, rodzaje. Domowe sposoby na leczenie.

Rodzaje zapalenia migdałków

W zależności od częstotliwości występowania i czasu trwania zapalenia migdałków można je podzielić na ostre, przewlekłe i nawracające. Ostre zapalenie migdałków, czyli angina, trwa od 3 do 14 dni. To stan zapalny błony śluzowej gardła, czasami przebiegający z zajęciem tkanki limfatycznej gardła, czyli migdałków podniebiennych. Wywołane jest to zakażeniem lub podrażnieniem. Przewlekłą postać diagnozuje się, gdy objawy utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie. Nawracające zapalenie diagnozuje się, gdy u pacjenta pojawia się wiele epizodów zapalenia migdałków w ciągu roku.

Objawy zapalenia migdałków

Do typowych objawów zapalenia migdałków podniebiennych zalicza się ich zaczerwienienie, obrzęk i biały lub żółty nalot, ból gardła, dyskomfort przy połykaniu. Występuje gorączka, powiększenie szyjnych węzłów chłonnych. Mogą pojawić się bóle głowy, brzucha, wymioty i biegunka (zwłaszcza u dzieci). Oddech często jest nieświeży. Małe dzieci, ze względu na ból gardła i trudności w połykaniu często odmawiają jedzenia. W przypadku infekcji wirusowej gorączka jest niewielka, występują bóle stawowo-mięśniowe, chrypka, kaszel, czasami zapalenie spojówek, nieżyt nosa oraz powiększenie węzłów chłonnych tylnych szyjnych.

Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych

Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych nie jest jasno zdefiniowaną chorobą. Zazwyczaj odnosi się do bólów gardła trwających dłużej niż 3 miesiące, których towarzyszą objawy stanu zapalnego migdałków podniebiennych z odczynem ze strony węzłów chłonnych. Najczęściej jest przyczyną nawracających zakażeń bakteryjnych. Bakterie tlenowe i beztlenowe mogą również bytować na błonie śluzowej gardła w postaci tzw. biofilmu. Objawy są mało specyficzne. Pojawia się ból gardła, dyskomfort przy połykaniu, nieprzyjemny zapach z ust, zaleganie jedzenia w kryptach migdałków, stany podgorączkowe.

Ostre zapalenie migdałków podniebiennych - angina

Wśród czynników sprzyjających rozwojowi anginy wymienia się częste przebywanie w miejscach o dużym zagęszczeniu dzieci, wiek 4-6 lat oraz upośledzenie odporności. Angina występująca u osób dorosłych może być wynikiem infekcji Neisseria gonorhoeae, do której dochodzi podczas seksu oralnego od zainfekowanego partnera. Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych ma etiologię bakteryjną lub wirusową. Wirusy są odpowiedzialne za 70-85% zakażeń u dzieci i 90-95% u dorosłych, natomiast bakterie są odpowiedzialne tylko za 15-30% zakażeń u dzieci i 5-10% u dorosłych. Drobnoustrój odpowiadający na ponad 90% zakażeń bakteryjnych to paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A - Streptococcus pyogenes. Postać bakteryjna rozwija się bardzo szybko i przebiega z wysoką gorączką. Choroba może być również powodowana przez wirusy takie jak rynowirusy, koronawirusy, wirus Epseina-Barra wywołujący mononukleozę zakaźną, adenowirusy, a także wirusy cytomegalii, Coxackie, Herpex simplex (opryszczki) oraz enterowirusy.

Diagnostyka zapalenia migdałków

Rozpoznanie przewlekłego zapalenia migdałków stawia się na podstawie zgłaszanych objawów i wyniku badania wziernikowego (zmniejszony języczek, nagromadzenie śluzu w kryptach migdałkowych, zmniejszona ruchomość migdałków spowodowana zrostami, nieznacznie powiększone węzły chłonne podżuchwowe). Badania dodatkowe mogą wykazać przyspieszone OB i podwyższone stężenie CRP, podwyższone stężenie ASO. Mikrobiologiczny wymaz z gardła jest zwykle ujemny.

Leczenie zapalenia migdałków

W przypadku zapalenia przewlekłego, przy mało nasilonych dolegliwościach zaleca się przepłukiwanie jamy ustnej specjalnymi płukankami lub naparami ziołowymi. W przypadku zaostrzenia stanu zapalnego używana jest antybiotykoterapia. W przypadku braku poprawy po zastosowanym leczeniu, lekarz może podjąć decyzję o konieczności chirurgicznego wycięcia migdałków (tonsillektomia). Wykonuje się ją głównie w nawracającym zapaleniu gardła i migdałków, w którym występują przynajmniej 3 epizody rocznie przebiegające z wysoką gorączką, powiększeniem szyjnych węzłów chłonnych potwierdzeniem mikrobiologicznych obecności Streptococcus pyogenes lub nalotem włóknikowym w kryptach migdałków podniebiennych.

Domowe sposoby na zapalenie gardła i migdałków

Podstawą postępowania zachowawczego w zapaleniu migdałków jest odpoczynek i picie odpowiedniej ilości płynów. W celu odkażenia błony śluzowej można płukać gardło wodą morską. Pastylki do ssania zawierające lidokainę lub salicylan choliny złagodzą ból gardła. Warto włączyć nawilżacz powietrza, ponieważ zbyt suche powietrze podrażnia błonę śluzową gardła. Należy unikać innych czynników działających drażniąco na drogi oddechowe takich jak np. dym papierosowy. W cele obniżenia gorączki najczęściej stosuje się  ibuprofen lub paracetamol. W przypadku anginy o etiologii bakteryjnej stosuje są antybiotyki, najczęściej penycylinę. U osób uczulonych na penicylinę używa się cefalosporyny I generacji lub makrolidy. Ból gardła można również złagodzić poprzez płukanie gardła przesuszonym naparem ziołowym np. z szałwii lekarskiej, tymianku pospolitego, rzepiku pospolitego lub rumianku.

Powikłania zapalenia migdałków

W większości przypadków, choroba przebiega bez powikłań. Jednak często nawracające infekcje lub o znacznym nasileniu mogą skutkować wystąpieniem różnych komplikacji. Wymienia się wśród nich ropień okołogardłowy, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok przynosowych, ropne zapalenie węzłów chłonnych, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek, gorączka reumatyczna, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc. W niektórych przypadkach, migdałki mogą być tak obrzęknięte, że utrudniają połykanie, a nawet oddychanie. Może to prowadzić do wystąpienia obturacyjnego bezdechu sennego, czyli stanu, w których chory przestaje oddychać na krótki czas podczas snu.

Zapalenie migdałków - zapobieganie

W celu obniżenia ryzyka zachorowania na zapalenie migdałków, przede wszystkim zaleca się unikanie kontaktu z osobami chorymi oraz częste mycie rąk, w szczególności przed jedzeniem, po dotknięciu ust, nosa, twarzy czy po skorzystaniu z łazienki. Integralną częścią profilaktyki wszelkich infekcji jest codzienne dbanie o nasz układ immunologiczny. Nieodpowiednia dieta, przewlekły stres, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów i zbyt częste antybiotykoterapie mogą skutecznie obniżać odporność, W trosce o swoje zdrowie warto więc poprawić swoje nawyki żywieniowe, zapewniając odpowiednią podaż warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych oraz zdrowych tłuszczów. W tygodniowym jadłospisie powinny figurować tłuste ryby morskie, bogate w przeciwzapalne kwasy tłuszczowe omega-3. Powinno się ograniczać mięso, w szczególności czerwone, a także produkty wysokoprzetworzone, słone oraz bogate w cukier. W celu wspierania pracy układu immunologicznego można stosować również suplementy diety i zioła. Wśród tych najbardziej polecanych wymienia się:

• kwasy tłuszczowe omega-3
• chlorella
• spirulina
• jeżówka purpurowa
• produkty pszczele: miód, propolis, pierzga
• witamina D
• witamina C
• żeń-szeń

Osoby narażone na chroniczny stres, którego nie są w stanie wyeliminować z życia powinny zainteresować się związkami takimi jak adaptogeny. Regulują one procesy fizjologiczne organizmu oraz zmniejszają negatywny wpływ stresu na organizm. Do tych najbardziej popularnych zalicza się różeniec górski, ashwagandhę, gotu kola, traganek, schisandra, korzeń maca.

Przypisy:

1. Szczeklik A. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016.
2. Georgalas, Christos C., Neil S. Tolley, and Anthony Narula. "Tonsillitis." BMJ clinical evidence 2014 (2014).
3. Bakar, Muhamad Abu, et al. "Chronic tonsillitis and biofilms: a brief overview of treatment modalities." Journal of inflammation research 11 (2018): 329.