Szybkie testy na HIV – jak działają i do czego służą?

Szybkie testy na HIV do użytku domowego oparte są na metodzie wykrywania obecności przeciwciał anty-HIV we krwi. Przeciwciała te są produkowane przez układ odpornościowy w odpowiedzi na kontakt z wirusem HIV (ludzkim wirusem niedoboru odporności). W większości przypadków są one wykrywalne w organizmie po około 2–12 tygodniach od zakażenia (czas ten określany jest jako tak zwane „okno serologiczne”).

Domowe testy najczęściej wykorzystują technikę immunochromatografii – zbliżoną do testów ciążowych – umożliwiającą szybki i prosty odczyt wyniku. Zestawy są zaprojektowane w taki sposób, aby użytkownik mógł samodzielnie pobrać niewielką próbkę krwi z opuszka palca, zwykle za pomocą dołączonego lancetu (nakłuwacza). Kropla krwi umieszczana jest na pasku testowym, który po upływie kilku do kilkunastu minut pokazuje wynik w postaci pasków kontrolnych.

Instrukcja wykonania testu jest dokładnie opisana na opakowaniu lub w załączonej ulotce i powinna być ściśle przestrzegana. Należy zachować ostrożność, higienę oraz cierpliwość – wynik odczytuje się po określonym czasie. Wiarygodność domowych testów na HIV, przy ich prawidłowym użyciu, sięga nawet 99%.

Mimo wysokiej skuteczności i precyzji działania, domowy test na HIV nie zastępuje pełnej diagnostyki. W przypadku wyniku pozytywnego lub wątpliwego, konieczne jest zgłoszenie się do lekarza i wykonanie testu potwierdzającego metodą laboratoryjną (najczęściej testem Western blot lub PCR). Tylko specjalistyczna analiza w warunkach medycznych może ostatecznie potwierdzić lub wykluczyć zakażenie HIV.

Testy na HIV – wskazania do wykonania

Zakażenie wirusem HIV może przebiegać przez wiele lat bezobjawowo, co znacząco utrudnia jego rozpoznanie bez wykonania odpowiednich procedur diagnostycznych. W związku z tym wykonanie domowego testu na HIV warto rozważyć w każdej sytuacji, która mogła wiązać się z ryzykiem zakażenia – niezależnie od występowania objawów. Regularne testowanie, zwłaszcza u osób z grup ryzyka (pacjentów uzależnionych od narkotyków podawanych dożylnie, mających częste i przypadkowe kontakty seksualne, pracowników laboratoriów i placówek medycznych) jest istotnym elementem profilaktyki.

Do najczęstszych wskazań do wykonania testu na HIV należą:

• kontakt seksualny bez zabezpieczenia mechanicznego (prezerwatywy), szczególnie z nowym lub przypadkowym partnerem, którego status serologiczny nie jest znany;
• przeszłe, ryzykowne zachowania seksualne, takie jak częsta zmiana partnerów, kontakty w środowiskach wysokiego ryzyka;
• wystąpienie objawów mogących sugerować wczesną fazę zakażenia HIV, takich jak: przedłużająca się gorączka, powiększone węzły chłonne, wysypka, bóle mięśni i stawów, przewlekłe zmęczenie;
• współistnienie zakażenia przenoszone drogą płciową – na przykład kiłą, rzeżączką, opryszczką narządów płciowych – zwiększają one bowiem ryzyko przeniesienia HIV. Więcej informacji o chorobach przenoszonych drogą płciową znajduje się w artykule Choroby weneryczne (STD) – profilaktyka, jak leczyć najczęstsze choroby przenoszone drogą płciową? Pierwsze objawy chorób wenerycznych;
• kontakt z cudzą krwią lub innym materiałem biologicznym, na przykład podczas opatrywania ran, pomocy w wypadkach;
• stosowanie narkotyków dożylnych i dzielenie się igłami, strzykawkami czy innym sprzętem iniekcyjnym;
• plany związane z ciążą – test na HIV jest jednym z podstawowych badań przesiewowych zalecanych kobietom planującym ciążę i na wczesnym etapie ciąży;
• poczucie niepokoju lub niepewności związane z własnym stanem zdrowia – test daje odpowiedź, która pozwala zyskać spokój lub rozpocząć dalsze postępowanie medyczne.

Domowe testy na HIV to wygodne rozwiązanie dla osób, które chcą zweryfikować swój stan zdrowia - zwłaszcza po ekspozycji na ryzykowny kontakt z płynami ustrojowymi (w tym z krwią) osoby potencjalnie zakażonej. Niepokojący wynik testu (dodatni lub niejednoznaczny) zawsze powinien być podstawą do kontaktu z lekarzem.