Szybkie testy na krew utajoną w kale – jak działają i jak je wykonać?

Domowe testy na obecność krwi utajonej w kale (skrótowo określane jako FOBT, od ich angielskiej nazwy – Fecal Occult Blood Test) należą do tak zwanych testów przesiewowych, wykrywających niewielkie ilości hemoglobiny – składnika czerwonych krwinek – obecnej w próbce stolca. Najczęściej są to testy immunochemiczne, charakteryzujące się wysoką czułością, a przy tym są proste i szybkie w użyciu.

Mechanizm działania testów na krew utajoną w kale opiera się, w większości przypadków, na metodzie immunochromatograficznej – specjalna płytka testowa reaguje z przeciwciałami obecnymi w roztworze testowym, które wiążą się selektywnie z ludzką hemoglobiną. W przypadku obecności krwi w próbce dochodzi do reakcji chemicznej, a w efekcie do pojawienia się linii kontrolnej oraz testowej na płytce – podobnie jak w popularnych testach ciążowych. W większości dostępnych zestawów stosuje się próbkę jednorazową, jednak istnieją też testy trzydniowe, które polegają na analizie kilku próbek z różnych dni – zwiększając tym samym czułość i skuteczność badania.

Jak wykonać test na krew utajoną w kale? Najważniejsze zasady

Wykonanie testu na obecność krwi utajonej w kale jest szybkie i nie wymaga specjalistycznej wiedzy. W zestawie znajduje się komplet wszystkich niezbędnych elementów: pojemnik na próbkę kału, aplikator, bufor, kasetka testowa i szczegółowa instrukcja. Aby uzyskany wynik uznać za wiarygodny, należy przestrzegać następujących zasad:

• konieczne jest trzymanie się instrukcji dołączonej przez producenta – zarówno w kontekście pobierania próbki i jej przygotowania, aplikowania próbki na kasetkę testową, a także odczytywania wyniku;
• próbki nie należy pobierać w okolicznościach, w których wynik mógłby być zafałszowany – chodzi tu przede wszystkim o okres miesiączki w przypadku kobiet czy o czas aktywnej choroby hemoroidalnej (której towarzyszy nierzadko krwawienie);
• w przypadku testów jednodniowych należy pobierać próbki kału z różnych miejsc stolca, by, w miarę możliwości, poddać badaniu jak największą część wydalin;
• na kilka dni przed wykonaniem badania zaleca się odstawienie leków, które mogłyby przyczynić się do krwawienia do przewodu pokarmowego – aby uzyskać więcej informacji na ten temat, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Domowe, szybkie testy na krew utajoną w kale – wskazania do wykonania

Testy na obecność krwi utajonej w kale warto z pewnością wykonywać regularnie u osób, które ukończyły 50 rok życia, nawet jeśli nie występują żadne objawy, ponieważ wiele schorzeń rozwija się skrycie i przez długi czas nie daje wyraźnych dolegliwości. Wśród podstawowych wskazań do przeprowadzenia testu na krew utajoną w kale można wyróżnić:

• działania profilaktyczne w kierunku raka jelita grubego – szczególnie u osób po 50 roku życia
• obecność niepokojących objawów, takich jak widoczna krew w stolcu lub jego ciemne zabarwienie, nawracające bóle brzucha, uczucie pełności, wzdęcia, niewyjaśniona utrata masy ciała, zmiana rytmu wypróżnień (na przykład naprzemienne zaparcia i biegunki), uczucie niepełnego wypróżnienia;
• wystąpienie niedokrwistość o niejasnym pochodzeniu;
• dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób nowotworowych przewodu pokarmowego;
• konieczność kontroli stanu zdrowia u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit

Test warto wykonać również, gdy lekarz zalecił kontrolę po wcześniejszym wykryciu zmian w obrębie przewodu pokarmowego, jak polipy, uchyłki czy wrzody. Domowy test może służyć jako element samokontroli w oczekiwaniu na badania specjalistyczne. Należy tutaj zaznaczyć, że mimo, iż testy na krew utajoną w kale są bardzo pomocne, nie zastępują one pełnej diagnostyki. Pozytywny wynik nie oznacza od razu choroby nowotworowej – przyczyną krwawienia mogą być, przykładowo, hemoroidy, szczeliny odbytu, wrzody żołądka, polipy czy stany zapalne. Niemniej, wynik dodatni zawsze powinien być powodem do dalszej konsultacji lekarskiej.

Więcej informacji o przyczynach i następstwach obecności krwi w kale znajduje się w artykule Krew w kale – przyczyny, objawy choroby, badania na krew w kale.