Ashwagandha - działanie, przeciwwskazania, suplementy diety i dawkowanie żeń-szenia indyjskiego.

Co to jest Ashwagandha (withania somnifera, witania ospała)?

Ashwagandha (łac. Withania somnifera) znana również jako Witania Ospała, Indyjski żeń-szeń lub, po spolszczeniu, „aszwaganda”, jest rośliną szeroko stosowaną w medycynie ajurwedyjskiej od ponad 3 tysięcy lat. Jej nazwa oznacza "zapach konia" i nawiązuje do zapachu zioła. Uprawiana jest w Afryce, Indiach oraz w okolicy Morza Śródziemnego. Pochodzi z obszarów południowo-wschodniej Azji. Jest krzewem o wysokości 30-150 cm. Posiada bulwiaste, szarozielone korzenie. Głównym surowcem używanym w medycynie, jest korzeń witanii ospałej. W Ajurwedzie jest ona klasyfikowana jako rasayana (sposób osiągnięcia doskonałości), która ma promować zdrowie fizyczne i psychiczne, odmładzać ciało i wydłużać życie. Obecnie popularność zyskała m.in. ze względu na jej działanie adaptogenne i zwiększanie odporności na stres.

Właściwości Ashwagandhy

Korzeń ashwagandy zawiera wiele substancji biologicznie czynnych. Należą do nich różne alkaloidy, związki steroidowe, saponiny, witanolidy i glikowitanolidy, które odpowiadają za aktywność biologiczną i właściwości lecznicze rośliny. Ponadto, ashwagandha jest źródłem wielu aminokwasów oraz żelaza. Jedne z najczęściej badanych związków wyizolowanych z ashwagandhy to witaferyna A oraz witanolid D.

Jak działa ashwagandha?

Ashwagandha to roślina zaliczana do adaptogenów. Ma właściwości antyoksydacyjne, uspokajające, przeciwzapalne, immunomodulujące, przeciwnowotworowe, neuroprotekcyjne i antybakteryjne. Poprawia odporność organizmu na stres psychiczny, chemiczny, fizyczny i biologiczny. Obniża poziom kortyzolu, określanego jako "hormon stresu". Ashwagandha pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Podandto ashwagandha działa korzystnie w chorobach układu krążenia - obniża ciśnienie tętnicze krwi, stężenie "złego" cholesterolu LDL i trójglicerydów we krwi. U mężczyzn zwiększa ilość i ruchliwość plemników w nasieniu. Ashwagandha zwiększa libido, a także poprawia jakość snu i pracę mózgu, w tym zdolność koncentracji. Według niektórych badań u osób trenujących może przyspieszać przyrost masy mięśniowej i miec pozytywne działanie na wydolność.

Z tego powodu znajduje zastosowanie we wspomaganiu terapii i zapobieganiu wielu szeroko rozpowszechnionych chorób.

Działanie Ashwagandhy

Ze względu na wielokierunkowe działanie, preparaty na bazie ashwagandhy mogą mieć szerokie zastosowanie w medycynie. Są przydatne w leczeniu zaburzeń pamięci i kojarzenia np. w przebiegu choroby Alzheimera. Stosowanie ashwagandhy może być również dobrym rozwiązaniem we wspomaganiu terapii choroby Parkinsona. W badaniach na zwierzętach zauważono zmniejszenie bradykinezji (spowolniony napęd ruchowy) i drżenia rąk, prawdopodobnie ze względu na potencjał przeciwzapalny i antyoksydacyjny ashwagandhy. Ponadto ashwagandhę stosuje się w celu zapobiegania oraz wspomagania terapii miażdżycy, zaburzeń snu czy nowotworów. W publikacjach naukowych można znaleźć informacje o hamowaniu wzrostu komórek nowotworowych raka płuc, piesi, jelita grubego, prostaty i mózgu. Dodatkowo związki aktywne tej rośliny zwiększają aktywność receptorów serotoninowych, co ma korzystny wpływ w stanach lękowych, stresowych i depresyjnych. Według badań stosowanie przez 8 tygodni ekstraktu z korzenia ashwagandhy (ashwagandha KSM-66 ) 250-600 mg dziennie, u dorosłych z wysokim poziomem stresu zaobserwowano jego złagodzenie oraz obniżenie stężenia kortyzolu w surowicy. Właściwości witanii ospałej obejmują także ułatwienie kontroli glikemii - obniżenie poziomu cukru we krwi u osób z cukrzycą. Ponadto, ashwagandha stymuluje działanie układu odpornościowego. Według badań, podnosi także poziom testosteronu u mężczyzn, stosowana przez 8 tygodni w dawce dziennej odpowiadającej 21 mg witanolidów.

Ashwagandha – przeciwwskazania do stosowania żeń-szenia indyjskiego

Sproszkowana ashwagandha spożywana w rekomendowanych ilościach jest bezpieczna, jednak w pewnych grupach osób, należy zachować ostrożność podczas jej stosowania. Ze względu na efekt obniżający ciśnienie oraz poziom glukozy we krwi, osoby stosujące leki na nadciśnienie lub cukrzycę powinny dokonywać częstszych pomiarów cukru oraz ciśnienia, by sprawdzić, czy nie zostało nasilone działanie stosowanych leków. Ponadto osoby przyjmujące leki na niedoczynność tarczycy, depresję, padaczkę, zaburzenia snu, wrzody, a także kobiety w ciąży oraz karmiące, powinny zasięgnąć opinii lekarza prowadzącego, przed rozpoczęciem stosowania suplementu diety z ashwagandhą. Korzeń ashwagandhy nie zawsze może być spożywany w przypadku stosowania leków o działaniu uspokajającym i nasennym, ponieważ nasila ich działanie Ashwagandha może wchodzić w interakcje z lekami przeciwlękowymi, walerianą, dziurawcem.

Suplementy diety zawierające Ashwagandhę - kapsułki, krople, tabletki?

Ashwagandha występuje w postaci tabletek, suszu, kropli, kapsułek lub proszku. W tabletkach czy kapsułkach znajduje się już gotowy ekstrakt, natomiast proszek należy przygotować przed użyciem poprzez sporządzenie odwaru, czyli gotowanie go w wodzie. Przed zakupem należy zwrócić uwagę na jakość preparatu. Dobrej jakości suplementy zawierają ekstrakt standaryzowany na minimum 2,5% całkowitej zawartości witanolidów. Brak takiej informacji na opakowaniu może sugerować wątpliwą jakoś produktu.

Ekstrakt z korzenia ashwagandhy - ile powienien zawierać witanolidów?

Dobrej jakości preparaty mają na opakowaniu informację o standaryzacji. Powinny zawierać ekstrakt standaryzowany na przynajmniej 2,5% zawartości całkowitej witanolidów.

Ashwagandha – jak dawkować?

Suplementy diety z ashwagandhą powinny być stosowane według zaleceń producenta, ponieważ preparaty dostępne na rynku mogą różnić się zawartością ekstraktu w tabletkach czy proszku. Zazwyczaj, w przypadku tabletek lub kapsułek zalecane dawki wynoszą 250-600 mg ekstraktu na dobę, w zależności od stężenia witanolidów. W przypadku proszku, zazwyczaj zaleca się spożywanie odwaru przygotowanego z 1-2 łyżeczek sproszkowanego korzenia (6-7g). Należy pamiętać, że ashwagandhę powinno się stosować po posiłku, aby ograniczyć działanie drażniące na błonę śluzową żołądka. Zaleca się kuracje trwające 8 tygodni, z miesięczną przerwą pomiędzy nimi. Nie należy przekraczać zalecanej porcji do spożycia. Ashwagandha wspiera funkcjonowanie organizmu, ale nie powinna być stosowana jako zamiennik zróżnicowanej diety i zdrowego stylu życia.

Pojawiają się coraz to nowsze korzystne opinie naukowców o ashwagandzie, dlatego warto zastanowić się nad wdrożeniem jej suplementacji.

 

Przypisy

1. Mukherjee,P. et al. Withania somnifera (l.) Dunal-modern perspectives of an ancient rasayana from ayurveda. Journal of ethnopharmacology, 2020, 113-157.
2. Lopresti, Adrian L., and Stephen J. Smith. "Ashwagandha (Withania somnifera) for the treatment and enhancement of mental and physical conditions: A systematic review of human trials." Journal of Herbal Medicine 28 (2021): 100434.
3. Konar, A. et al. M1 muscarinic receptor is a key target of neuroprotection, neuroregeneration and memory recovery by i-extract from withania somnifera. Scientific reports, 2019, 9.1: 1-15.
4. Mehta, V. Mechanisms of anti-tumor activity of w. somnifera (ashwagandha). Nutrition and cancer, 2020, 1-13.
5. Lopresti, A. A randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study examining the hormonal and vitality effects of ashwagandha (withania somnifera) in aging, overweight males. American journal of men's health, 2019, 13.2
6. Khanchandani, N. et al. Antibacterial and antifungal activity of ashwagandha (withania somnifera l.): a review. Journal of drug delivery and therapeutics, 2019, 9.5-s: 154-161.
7. Gupta, A. Alzheimer’s disease treatment with herbal prospective. International journal of health and biological sciences, 2019, 2.4: 13-18.
8. Bhasin, S. Review on bioactive metabolites of w. somnifera.(l.) Dunal and its pharmacological significance. Journal of pharmacognosy and phytochemistry, 2019, 3: 3906-3909.
9. Kushwaha, S. Effect of ashwagandha root powder supplementation in treatment of hypertension. Studies on ethno-medicine, 2012, 6.2: 111-115.
10. Thakur A., et al. Reverse ayurvedic pharmacology of ashwagandha as an adaptogenic anti-diabetic plant: a pilot study. Current traditional medicine, 2015, 1.1: 51-61.
11. Chandrasekhar K et al. : A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults. Indian Journal od Psychological Medicine.