Angina – objawy, leczenie i powikłania anginy

Nazwa „angina” została wprowadzona już w starożytnej Grecji przez Hipokratesa jako określenie choroby powodującej ból gardła. Współcześnie ten termin używany jest w odniesieniu do paciorkowcowego zapalenia błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych, chociaż w wielu źródłach można spotkać również określenie „angina wirusowa”, w przypadku gdy zapalenie migdałków podniebiennych spowodowane jest przez wirusy. Angina jest jedną z najczęściej spotykanych chorób dróg oddechowych. 

Angina wirusowa – objawy i przyczyny

Angina wirusowa objawia się zapaleniem gardła, któremu towarzyszy ból i nieprzyjemne uczucie podrażnienia gardła. Ból może być o różnej intensywności – od łagodnych do bardzo silnych dolegliwości. Nie u wszystkich osób występuje powiększenie węzłów chłonnych. Podobnie jest z gorączką – u niektórych osób jest znaczna, a u części temperatura ciała może pozostawać w normie. Podczas anginy wirusowej pacjent jest osłabiony, a także mogą występować objawy nieżytu nosa, bóle mięśni i stawów, chrypka i bóle głowy. Okres zakaźności wynosi 1-2 dni przed wystąpieniem objawów, nawet do 3 tygodni od ich wystąpienia. Do zakażenia dochodzi u 2/3 osób pozostających w kontakcie domowym z chorym.

Angina wirusowa – leczenie

Leczenie wirusowej postaci anginy jest zazwyczaj dostosowane do objawów. W zależności od ciężkości, stosuje się znieczulające spraye do gardła lub tabletki do ssania, płukanki a także niesteroidowe leki przeciwzapalne, jeśli występuje ból lub gorączka.

Angina bakteryjna – objawy i przyczyny

Angina bakteryjna jest najczęściej spowodowana przez bakterie z grupy paciorkowców β-hemolizujących z grupy A, do których należy m.in. Streptococcus pyogenes (90% przypadków). Za pozostałe 10% odpowiadają paciorkowe z grupy C i G, rzadziej paciorkowiec zapalenia płuc i Heamophilus influenzae. Zakażenie przenosi się drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni z chorą osobą. Okres wylęgania wynosi od 12 godzin do 4 dni, natomiast okres zakaźności kończy się 24 godziny od rozpoczęcia skutecznej antybiotykoterapii lub 7 dni od momentu ustąpienia objawów. Ryzyko, że zakazimy pozostałych domowników jest dość wysokie i wynosi około 25%. Najczęściej chorują dzieci w wieku 5-15 lat.

W anginie bakteryjnej, stanem zapalnym objęta jest nie tylko błona śluzowa gardła, ale również migdałki podniebienne. Pojawia się wysoka gorączka, przekraczająca 38°C, czasami dochodząca do 40°C, silny ból gardła utrudniający połykanie, czasami także ból brzucha, nudności i wymioty. Gardło jest silnie przekrwione, bolące, obrzęknięte, z widocznymi ropnymi naciekami na migdałkach podniebiennych, u części pacjentów także na tylnej ścianie gardła. Węzły chłonne szyjne i/lub podżuchwowe są często powiększone. Nie występuje katar ani kaszel. W niepowikłanej, odpowiednio leczonej anginie, objawy zaczynają stopniowo ustępować po 3-5 dniach. 

Angina bakteryjna – leczenie

Przy podejrzeniu anginy bakteryjnej, lekarz w celu diagnozy pobiera wymaz z gardła i migdałków, po czym wykonywane są szybkie testy na obecność antygenu paciorkowca β-hemolizującego lub posiew bakteryjny. W anginie bakteryjnej lekarz dobiera odpowiedni antybiotyk. Dodatkowo stosuje się leki o działaniu przeciwgorączkowym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Podobnie jak w postaci wirusowej, aby łagodzić ból gardła można używać tabletek do ssania lub spraye znieczulające gardło. Pamiętajmy, aby zawsze przy leczeniu antybiotykami stosować osłonowo probiotyki.

Powikłania anginy bakteryjnej

Wynikająca z anatomii bliskość migdałków podniebiennych, przestrzeni gardłowej i krtani stwarza możliwość powstania różnych powikłań. Mogą pojawić się szczególnie jeśli nie zostało podjęte skuteczne leczenie. Możemy je podzielić na powikłania miejscowe i ogólne. Najczęstszym powikłaniem miejscowym jest naciek lub ropień okołomigdałkowy, najczęściej występujący jednostronnie, który może dawać objawy takie jak podwyższona temperatura ciała, ból gardła po stronie ropnia, nadmierne wydzielanie śliny i czasami szczękościsk. Podobne ropnie mogą się tworzyć również na tylnej ścianie gardła i na dnie jamy ustnej ale występuje to znacznie rzadziej. Do ogólnych powikłań anginy i ostrego zapalenia migdałków podniebiennych zalicza się wiele jednostek chorobowych, jednak najczęściej występująca jest gorączka reumatyczna, przy której można zauważyć zmiany rumieniowe na skórze, osłabienie, bóle stawów i przewlekle podwyższoną temperaturę ciała. Do nielicznie występujących powikłań można zaliczyć również ostre poinfekcyjne kłębuszkowe zapalenie nerek, posocznicę, krwotoki z dużych naczyń i zapalenie tęczówki gałki ocznej.

Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych – skutek nawracających angin

Do przewlekłego zapalenia migdałków podniebiennych dochodzi głównie u dzieci, u których często nawraca angina bakteryjna. Powstaniu tego procesu sprzyjają również stany zapalne w sąsiadujących narządach np. zębach, zatokach przynosowych. Metodą leczenia tej przypadłości jest tak zwana tonsilektomia czyli wycięcie migdałków podniebiennych, która obecnie jest dużo rzadziej stosowana. Wskazania do takiego zabiegu powinny być ustalone przez laryngologa. Do bezwzględnych wskazań do wycięcia migdałków należą: ropień okołomigdałkowy, posocznica pochodzenia migdałkowego i krwotok z migdałka, którego nie da się opanować innymi metodami. Uogólniając, można określić, że głównym wskazaniem do takiego zabiegu jest moment, w którym migdałki przestały pełnić swoją funkcję odpornościową, a stały się ogniskiem zakażenia i/lub wpływają na powstanie i przebieg różnych chorób ogólnych.

Kiedy można stosować domowe leczenie anginy?

Domowe metody na leczenie anginy, szczególnie w jej postaci bakteryjnej nie są wystarczające. Jedynym sposobem na wyleczenie anginy bakteryjnej jest przyjmowanie odpowiedniego antybiotyku. Niemniej jednak, domowe sposoby mogą zmniejszać niektóre dolegliwości i przyspieszać wyzdrowienie. Poniżej przedstawiamy 5 domowych sposobów, pomagających łagodzić objawy anginy:

1. Płukanki z ziół. Płukanie gardła naparem z szałwii, który ma właściwości odkażające oraz naparem z rumianku o właściwościach łagodzących, będzie zmniejszało suchość i uczucie drapania w gardle.
2. Picie dużej ilości płynów będzie pomocne w zbijaniu gorączki.
3. Stosowanie syropu z cebuli, znanego ze swojego działania przeciwbakteryjnego.
4. Picie naparu z malin, który ma właściwości rozgrzewające i napotne.
5. Dużo snu  i odpoczynku ułatwi organizmowi zwalczanie infekcji.

Układ odpornościowy w potrzebie

Nasz układ odpornościowy zapobiega wszelkiego rodzaju  zakażeniom – zarówno bakteryjnym jak i wirusowym. Trzeba o niego dbać cały rok. Poza zdrową dietą i aktywnością fizyczną można stosować suplementy diety i „superfoods” o działaniu immunostymulującym. Zaliczymy do nich przede wszystkim produkty pochodzenia pszczelego (pierzga, miód, propolis, pyłek pszczeli), probiotyki, kwasy tłuszczowe omega-3 pochodzenia rybiego, witaminę D i C, a także spirulinę i jeżówkę purpurową.

W przypadku anginy szczególnie istotne jest określenie jej postaci, ponieważ ta spowodowana przez bakterie, jeśli nie jest odpowiednio leczona, może powodować poważne powikłania takie jak np. kłębuszkowe zapalenie nerek, gorączka reumatyczna, zapalenie płuc czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Nie bagatelizujmy więc objawów, tylko zapiszmy się na wizytę do lekarza.