Angina u dziecka – objawy, przyczyny i leczenie anginy u dziecka

Angina to potoczne określenie ostrego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych. Angina najczęściej występuje u dzieci w wieku 3-14 lat. Angina ropna wywoływana jest przez paciorkowce beta-hemolizujące typu A, takie jak Streptococcus pyogenes. Angina jest chorobą, w przebiegu której występuje silny ból gardła oraz wysoka gorączka. Nieleczone paciorkowcowe zapalenie migdałków podniebiennych może mieć liczne powikłania. Jak wygląda diagnostyka anginy w przypadku dzieci i jak leczymy anginę u dzieci?

Angina - co to jest?

Angina jest to popularne określenie ostrego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych. Jest to stan zapalny błony śluzowej gardła, czasami przebiegający z zajęciem tkanki limfatycznej gardła, czyli migdałków podniebiennych. Wywołane jest to zakażeniem lub podrażnieniem.

Angina u dziecka - przyczyny powstawania

Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych ma etiologię wirusową lub bakteryjną. Znacznie częściej jest powodowana przez wirusy, które odpowiadają za 70-85% zakażeń u dzieci i 90-95% u dorosłych. Bakterie są odpowiedzialne za 15-30% infekcji u dzieci i jedynie 5-10% u dorosłych. Chorobę tą określa się jako "angina". Patogen odpowiadający na ponad 90% zakażeń bakteryjnych to Streptococcus pyogenes - paciorkowiec beta-hemolizujący grupy A. W mniejszym stopniu, może być także wywołana przez paciorkowce grupy C i G. Angina bakteryjna rozwija się bardzo szybko, przebiega z wysoką gorączką.

Ostre zapalenie gardła może być powodowane przez wirusy takie jak rynowirusy, koronawirusy, wirus Epseina-Barra wywołujący mononukleozę zakaźną, adenowirusy, a także wirusy cytomegalii, Coxackie, Herpex simplex (opryszczki) oraz enterowirusy.

Czynniki ryzyka zachorowania na anginę u dzieci

Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową i przez kontakt bezpośredni z chorą osobą. Zachorowaniu sprzyja wiek od 3 do 15 lat, upośledzenie odporności oraz kontakt z osobą chora lub bezobjawowym nosicielem. Do największej liczby zachorowań dochodzi późną jesienią, zimą i wczesną wiosną.

Objawy anginy u dzieci

Jakie są objawy anginy u dziecka? Okres wylęgania w przypadku zapaleń wirusowych wynosi 1-6 dni, a zakaźności od 1-2 dni przed wystąpieniem objawów do 3 tygodni od ich pojawienia się. Oznacza to, że objawy choroby pojawiają się od jednego do sześciu dni po zakażeniu, a zarażać innych możemy jeszcze zanim zaobserwujemy u siebie symptomy infekcji. W przypadku zapaleń paciorkowcowych okres wylęgania wynosi od 12 godzin do 4 dni, a zakaźności kończy się 7 dni po ustąpieniu objawów lub 24 godziny od rozpoczęcia skutecznej antybiotykoterapii. Ryzyko zakażenia pozostałych domowników wynosi 25%.

Objawy zapalenia paciorkowcowego u dzieci:

• gorączka powyżej 38 stopni Celcjusza
• brak kaszlu
• powiększone węzły chłonne szyjne przednie
• nalot włókninowy i obrzęk migdałków
• silny ból gardła
• ból podczas połykania
• ból głowy
• ból brzucha
• nudności i wymioty
• krwistoczerwony i obrzęknięty języczek podniebienny
• wysięk śluzowy, ropny lub włóknikowy na migdałkach.

Objawy infekcji wirusowej

• ból gardła
• ból mięśni i stawów
• ból głowy
• niewielka gorączka lub prawidłowa temperatura ciała ( w zakażeniu adenowirusami wysoka gorączka)
• zapalenie gardła
• zapalenie spojówek (adenowirusy)
• kaszel
• chrypka
• nieżyt nosa
• biegunka
• powiększenie węzłów chłonnych tylnych szyjnych

Jak zdiagnozować anginę u dziecka?

Rozpoznanie ustala się na podstawie obrazu klinicznego. Użyteczny jest test punktowy taki jak skala Centora w modyfikacji McIsaaca, w której za poszczególne objawy wskazujące na zakażenie paciorkowcowe punkty są sumowane. Do charakterystycznych objawów anginy u dziecka zalicza się temperaturę ciała powyżej 38 stopni, powiększenie przednich szyjnych węzłów chłonnych, wysięk na migdałkach i ich obrzęk, wiek od 3 do 14 lat. Jeśli przebieg choroby jest nietypowy, należy wykonać badania dodatkowe takie jak Streptotes, posiew wymazu z gardła, morfologia, CRP.

Angina u dziecka - leczenie

Prawidłowo przeprowadzona antybiotykoterapia zapobiega powikłaniom i chroni przed gorączką reumatyczną. W zakażeniu paciorkowcami stosuje się antybiotyki takie jak penicylina V (fenoksymetylopenicylina), podawana przez 10 dni. W przypadku uczulenia na penicylinę, można zastosować amoksycylinę, cefalosporyny I generacji, klindamycynę, klarytromycynę lub azytromycynę (5 dni).

W zakażeniu wirusowym, nie podaje się antybiotyków. Leczenie jest objawowe. Zaleca się odpoczynek, picie dużej ilości płynów, w celu obniżenia gorączki praracetamol lub ibuprofen, preparaty do ssania o miejscowym działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym.

Angina - powikłania zakażenia paciorkowcami

Powikłania, jakie mogą wystąpić można podzielić na wczesne i późne, a także inne - bardzo rzadko występujące. Powikłania wczesne (ropne) to: ropień okołomigdałkowy, ropne zapalenie ucha środkowego, ropne zapalenie węzłów chłonnych szyjnych. Wśród późnych powikłań immunologicznych wymienia się gorączkę reumatyczną i ostre kłębuszkowe zapalenie nerek. Ponadto, w rzadkich przypadkach może rozwinąć się zapalenie płuc, bakteriemia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Jak zwiększyć ochronę przed anginą? Angina jest chorobą o wysokim stopniu zaraźliwości. Z tego powodu, istotna jest izolacja chorego dziecka oraz szybkie rozpoczęcie antybiotykoterapii. Pozostali domownicy powinni nosić maski medyczne, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania (angina przenosi się droga kropelkową). Należy przestrzegać zasad higieny - często myć ręce, osłaniać usta i nos łokciem podczas kaszlu. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania u dziecka, należy przede wszystkim zadbać o jego odporność. Przyczynia się do tego zróżnicowana dieta, zapewnienie odpowiedniej podaży kwasów tłuszczowych omega-3 oraz witaminy D3. Wszystkie infekcje zatok oraz uszu powinny być wyleczone do końca. Obszary te zlokalizowane są w pobliżu migdałków i mogą stanowić potencjalne źródło patogenów. Powinno się także zwrócić uwagę na podejrzanie wyglądające lody, które mogły ulec wcześniej rozmrożeniu i ponownemu zamrożeniu - mogą stanowić źródło bakterii wywołujących anginę ropną.

Przypisy:

1. Kawalec W. Pediatria tom I-II, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.
2. Rudkowski Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze u dzieci. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013.