Objawy grypy – jak rozpoznać grypę? Jak odróżnić grypę od przeziębienia?

Grypa jest zespołem objawów klinicznych związanym z ostrym zakażeniem układu oddechowego, który jest wywołany przez wirusa grypy typu A, B lub C. Cechuje się sezonowością, ze szczytem zakażeń w miesiącach zimowych. Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową. Ze względu na coroczne zmiany antygenów poszczególnych szczepów wirusa, przechorowanie grypy daje jedynie krótkotrwałą odporność. Jak odróżnić grypę od przeziębienia? Jakie objawy ma grypa oraz jak ją leczyć?

Spis treści

1. Grypa – jaki to typ wirusa?
2. Grypa – przyczyny
3. Grypa – okres zakaźności
4. Grypa – objawy
5. Grypa – rozpoznanie
6. Grypa czy przeziębienie?
7. Grypa – powikłania
8. Grypa w ciąży
9. Grypa szczepienie
10. Grypa – do jakiego lekarza pójść?
11. Jak leczyć grypę?
12. Grypa – jak się nie zarazić?

Grypa – jaki to typ wirusa?

Czynnikiem etiologicznym, wywołującym grypę jest wirus grypy. Wyróżnia się jego trzy zasadnicze podtypy: A, B oraz C. Typ A oraz B powoduje epidemiczne zachorowania na grypę. Typ A dzieli się na dwa podtypy – bazując na swoistości antygenowej białek powierzchniowych – neuraminidazy (N) i hemaglutyniny (H). Grypa sezonowa najczęściej powodowana jest przez podtypów H1N1 oraz H3N2, a w mniejszym stopniu przez typ B wirusa. Właśnie typ A wirusa grypy cechuje bardzo duża zmienność sezonowa, ze względu na coroczne zmiany antygenów poszczególnych szczepów wirusa. Podtyp C wirusa odpowiada za sporadyczne, łagodne zachorowania i nie przyczynia się do rozwoju epidemii grypy.

Grypa – przyczyny

Grypa jest chorobą wirusową powodowaną przez wirusa grypy. Wirus namnaża się w komórkach nabłonka w górnym i dolnym odcinku dróg oddechowych, powodując reakcję zapalną. Rezerwuarem wirusa grypy są ludzie oraz niektóre zwierzęta (świnie, ptaki). Źródłem zarażenia jest chory lub zakażony człowiek. Wirus przenosi się drogą kropelkową lub przez ręce i kontakt ze skażonymi przedmiotami. W przypadku ptasiej grypy, źródłem zakażenia jest chory ptak, a przeniesienie na człowieka może nastąpić poprzez bezpośredni, bliski kontakt z chorym lub martwym ptakiem, spożywanie surowego lub niedogotowanego mięsa lub surowych jaj chorych ptaków.

Grypa – okres zakaźności

Okres wylęgania grypy średnio wynosi 2 dni (1-7dni), natomiast okres zakaźności, czyli czas, w którym możemy zarazić inne osoby, to 1 dzień przed wystąpieniem objawów i 3-5dni po ich wystąpieniu, w przypadku osób dorosłych. Okres zakaźności u małych dzieci jest znacznie dłuższy. Mogę one zarażać od kilku dni przed wystąpieniem objawów i nawet do 10 dni od początku infekcji.

Grypa – objawy

Objawy grypy obejmują symptomy ogólne oraz ze strony układu oddechowego. Biegunka, nudności i wymioty występują rzadko. Do klasycznych objawów grypy należą:

• Gorączka
• Dreszcze
• Bóle mięśni i stawów
• Ból głowy (najczęściej zlokalizowany w okolicy czołowej i zagałkowej)
• Złe samopoczucie
• Osłabienie
• Nieżyt nosa i ból gardła (zazwyczaj niewielkie nasilenie)
• Suchy kaszel

Objawy grypy zwykle ustępują samoistnie po tygodniu, jednak uczucie osłabienia może utrzymywać się nawet ponad 2 tygodnie. Szacuje się, że nawet do 50% zakażeń wirusem grypy przebiega bezobjawowo.

Grypa – rozpoznanie

W większości przypadków, nie ma konieczności wykonywania badań w celu wykrycia wirusa grypy. Metody diagnostyczne takie jak RT-PCR czy szybkie testy na obecność antygenu wirusa grypy stosuje się u niektórych hospitalizowanych chorych, na zlecenie lekarza prowadzącego.

Grypa czy przeziębienie

Objawy grypy i przeziębienia bywają łudząco podobne, przez co czasami ciężko jest je odróżnić. Do typowych symptomów należy między innymi złe samopoczucie, podwyższona temperatura ciała czy bóle mięśniowo-stawowe. Różnią się one jednak częstością występowania oraz nasileniem. W jaki sposób odróżnić grypę od przeziębienia? Jakie są różnice między grypą a przeziębieniem?

Tabela 1. Grypa czy przeziębienie? Jak je od siebie odróżnić?

Grypa z reguły cechuje się znacznie gwałtowniejszym przebiegiem, z gorączką przekraczającą 38 stopni Celcjusza, która utrzymuje się przez kilka dni. Często występują bóle głowy, kaszel oraz bóle mięśniowo-stawowe o znacznym nasileniu. W przebiegu grypy może pojawić się znaczne osłabienie i wyczerpanie organizmu, co raczej nie jest obserwowane w przypadku przeziębienia. Infekcja wywołana przez wirus grypy trwa dłużej niż klasyczne przeziębienie, a nieleczona niesie ze sobą powikłania groźne dla życia i zdrowia.

Grypa – powikłania

Do czynników ryzyka ciężkiego przebiegu grypy oraz wystąpienia jej powikłań zalicza się przede wszystkim wiek powyżej 65 lub poniżej 5 lat, otyłość oraz ciążę, w szczególności w II i III trymestrze. Niektóre choroby przewlekłe, takie jak POCHP, astma, choroby serca, układu krwiotwórczego oraz upośledzające odporność, zwiększają ryzyko wystąpienia powikłań. Powikłania po grypie mogę obejmować:

• Zapalenie płuc
• Anginę paciorkowcową
• Zaostrzenie istniejącej choroby przewlekłej
• Zapalenie mięśnia sercowego
• Choroby układu nerwowego o podłożu zapalnym

Ciężkie, zagrażające życiu powikłania grypy występują rzadko, zazwyczaj u osób z zaburzeniami odporności, w starszym wieku oraz z chorobami przewlekłymi. Śmiertelność z powodu grypy w populacji ogólnej wynosi 0,1-0,5%, natomiast w grupie wiekowej 65+, zwiększa się do 1%.

Grypa w ciąży

Grypa w ciąży, znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań. Ponadto, występuje możliwość niekorzystnego zakończenia ciąży: poronienie, poród przedwczesny czy zagrożenie życia płodu. W razie podejrzenia wystąpienia grypy, należy starannie obserwować nasilenie objawów i rozważyć leczenie przeciwwirusowe.

Grypa – szczepienie

Szczepienie ochronne przeciwko grypie stanowi jeden z elementów profilaktyki, nie daje jednak 100% gwarancji ochrony przed chorobą. Stopień ochrony zależy między innymi od stanu zdrowia osoby zaszczepionej. W celu zmniejszenia szans na zachorowanie powinno się także przestrzegać zasad higieny, unikać skupisk ludzkich oraz dbać o prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.

Grypa – do jakiego lekarza pójść?

Jeśli podejrzewasz, że masz grypę, udaj się do lekarza pierwszego kontaktu. W razie potrzeby otrzymasz receptę na leki dostosowane do objawów. Wizyta u lekarza powinna mieć miejsce, w szczególności, gdy nagle pojawia się wysoka gorączka przekraczająca 39°C, objawy są silne i trwają dłużej niż kilka dni, pojawiają się problemy z oddychaniem.

Jak leczyć grypę?

Leczenie grypy obejmuje stosowanie leków przeciwwirusowych (np. oseltamiwir, zanamiwir), a także łagodzących objawy leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (np. ibuprofen, paracetamol). Leki przeciwwirusowe stosowane są głównie w grupie zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu choroby i wystąpienia powikłań. Wykonywanie inhalacji nawilżających drogi oddechowe będzie pomagało udrażniać drogi oddechowe oraz w redukcji kaszlu. Zaleca się odpoczynek, leżenie w łóżku, dużą ilość snu i picie ciepłych napojów. Wspomagająco będą działać napary ziołowe o właściwościach napotnych oraz wzmacniające odporność – z czarnego bzu, kwiatu lipy, jeżówki purpurowej, dzikiej róży, malin. Bezwzględnie zaleca się odizolowanie od osób zdrowych, żeby nie powodować rozprzestrzeniania się choroby.

Grypa – jak się nie zarazić?

Podstawą profilaktyki są szczepienia ochronne. Bez względu jednak na ich wykonanie, nie można zapominać o utrzymaniu zasad higieny, w tym częste mycie rąk oraz unikanie skupisk ludzkich w szczycie zapadalności na grypę. Niezmiernie ważnym elementem jest wspomaganie układu immunologicznego. Sprawny układ odpornościowy chroni organizm przed zakażeniami wirusami, bakteriami i innymi patogenami chorobotwórczymi. Poza unikaniem stresu, aktywnością fizyczną i zbilansowaną dietą, można się wspomagać naturalnymi substancjami o działaniu immunostymulującym. Do najbardziej popularnych należą:

• Kwasy tłuszczowe omega-3
• Jeżówka purpurowa
• Propolis, pierzga, pyłek pszczeli
• Olej z czarnuszki
• Witamina D
• Witamina C
• Spirulina

Domowe sposoby na grypę to stosowanie leków łagodzących objawy, odpoczynek, picie dużej ilości ciepłych napojów oraz wspieranie odporności. W grupie wysokiego ryzyka zachorowania na grypę i wystąpienia powikłań znajdują się przede wszystkim osoby powyżej 65 roku życia, dzieci poniżej 5 roku życia, kobiety w ciąży, osoby otyłe oraz z innymi chorobami przewlekłymi, w szczególności upośledzającymi odporność. Szczepienia na grypę zmniejszają szanse na ciężki przebieg choroby. W razie wystąpienia silnych, ciężkich do zniwelowania objawów, zaleca się konsultację lekarską i zastosowanie leków przeciwwirusowych.

Przypisy:

1. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, Zapobieganie, rozpoznawanie i leczenie grypy, Kolegium Lekarzy Rodzinny w Polsce, Kraków 2019.
2. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. Szczeklik A. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2020.
3. Gutiérrez, Saray, Sara L. Svahn, and Maria E. Johansson. "Effects of omega-3 fatty acids on immune cells." International journal of molecular sciences20 (2019): 5028.
4. Myszka, Marta, and Marian Klinger. "Immunomodulacyjne działanie witaminy D." Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej68 (2014).
5. Wu, Qinghua, et al. "The antioxidant, immunomodulatory, and anti-inflammatory activities of Spirulina: an overview." Archives of toxicology8 (2016): 1817-1840.
6. La Fata, Giorgio, Peter Weber, and M. Hasan Mohajeri. "Probiotics and the gut immune system: indirect regulation." Probiotics and antimicrobial proteins1 (2018): 11-21.