Szczepionka na grypę (Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra) - kiedy się szczepić, skuteczność, powikłania

Szczepionka na grypę (Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra) - kiedy się szczepić, skuteczność, powikłania

Grypa to ostra infekcja zakaźna, która łatwo przenosi się z człowieka na człowieka. Wirus grypy krąży po całym świecie, powodując epidemie i dotykając ludzi w każdym wieku. Według WHO co roku na grypę choruje do 30% dzieci i do 10% dorosłych. Grypa jest często powikłana zapaleniem płuc, zapaleniem oskrzeli, zapaleniem zatok, zapaleniem ucha środkowego i innymi chorobami, co prowadzi do zaostrzenia przewlekłej patologii. Na szczęście na omawiane schorzenie można uodpornić się dzięki bezpiecznej i stosunkowo łatwo dostępnej szczepionce. W tym artykule opowiemy Ci, po co się szczepić na grypę i kiedy poddać się szczepieniu.

Jakie są objawy grypy?

Objawy grypy są podobne do wielu innych ostrych chorób infekcyjnych i obejmują symptomy miejscowe (kaszel, ból gardła, katar), a oprócz tego mogą towarzyszyć im: nagła, wysoka gorączka powyżej 38ºC, dreszcze, charakterystyczne bóle mięśniowo-stawowe, bóle głowy, ból w klatce piersiowej, złe samopoczucie, brak łaknienia, nudności i wymioty.

Szczepienie na grypę – kiedy zrobić?

Chociaż szczyt zachorowań na grypę przypada na miesiące jesienno-zimowe, szczepionka powinna być podana wcześniej, począwszy od września. Wykształcenie stabilnej odporności zajmie 2-3 tygodnie. Należy także zaznaczyć, że jeśli do czasu rozpoczęcia sezonu epidemicznego znaczna część populacji zostanie zaszczepiona, epidemia grypy po prostu nie nastąpi, ponieważ znacznej redukcji ulegnie masowe rozprzestrzenianie się infekcji. Ochrona trwa około 9 miesięcy.

Szczepienie na grypę – co ile robić?

Ze względu na ciągłe zmiany antygenowe wirusa grypy, WHO corocznie aktualizuje swoje zalecenia dotyczące składu szczepionki pod kątem wirusów, które z największym prawdopodobieństwem będą krążyć w nadchodzącym sezonie. W związku z tym, WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca coroczne szczepienia przeciwko grypie. Wirusy z tej grupy nieustannie mutują i co roku mogą krążyć różne szczepy. Ponadto z czasem zmniejsza się odporność na szczepienie. Szczepionki przeciw grypie sezonowej są aktualizowane co roku, aby zapewnić jak największą ochronę przed wirusami krążącymi w tym okresie.

Szczepienie na grypę – kto powinien się zaszczepić?

Każdy może zarazić się grypą, ale niektóre grupy osób mają większe ryzyko zachorowania na poważną chorobę. Grupy priorytetowe to:

• kobiety w ciąży;
• dzieci powyżej 6 miesiąca życia i dorośli z niektórymi chorobami przewlekłymi;
• ludzie w podeszłym wieku;
• osoby mieszkające w instytucjach dla osób starszych i z niepełnosprawnościami;
• dzieci od 6 do 59 miesięcy;
• pracownicy medyczni i ogólnie - sektora medycznego.

Grupy te są najbardziej narażone na wystąpienie ciężkich powikłań grypy i dlatego znajdują się wśród priorytetów szczepień w większości krajów. Pracownicy medyczni również powinni być szczepieni – zarówno dla ich ochrony, jak i zmniejszenia ryzyka zakażenia u pacjentów podatnych na wirusa.

Szczepienie na grypę – jaka skuteczność?

Szczepionka przeciw grypie to najlepsze narzędzie, jakim dysponujemy, aby zapobiegać grypie i zmniejszać ryzyko poważnych powikłań, a nawet śmierci. Skuteczność szczepionki może zmieniać się z roku na rok, w zależności od rodzaju krążącego wirusa i jego związku ze składnikami szczepionki. Ponadto skuteczność zależy od stanu zdrowia i wieku osoby zaszczepionej, a także od czasu, jaki minął od szczepienia. Szczepionka zapobiega średnio około 60% infekcji u zdrowych osób dorosłych w wieku 18-64 lat. Szczepionka przeciw grypie zaczyna działać około 14 dni po szczepieniu.

Szczepienie na grypę – przeciwwskazania

Nie należy podawać szczepionki nikomu, u kogo wystąpiła ciężka reakcja alergiczna po otrzymaniu szczepionki przeciw grypie. Można natomiast zaszczepić osoby, które doświadczyły łagodnego odczynu alergicznego. Ponadto szczepienie nie może być wykonane u osób, u których wcześniej rozwinął się zespół Guillain-Barré w ciągu 6 tygodni od otrzymania szczepionki na grypę. Niepożądane jest także zaszczepienie się przeciw grypie w przypadku ostrej (nieprzewlekłej) choroby zakaźnej, której towarzyszy gorączka.

Szczepienia na grypę – powikłania

Szczepionka składa się z zawiesiny z zabitym wirusem i nie może prowadzić do zachorowania na grypę, może jednak prowadzić do łagodnych objawów, utrzymujących się zwykle dzień lub dwa po szczepieniu, takich jak:

• zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wkłucia,
• gorączka;
• chrypka;
• kaszel;
• podrażnienie oczu;
• ból mięśni;
• ból głowy;
• swędzenie;
• uczucie zmęczenia.

Szczepionki przeciw grypie charakteryzują się najmniejszą liczbą rejestrowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych.

Jakie szczepienie na grypę?

Jeszcze do 2017 roku w Polsce dostępne były trójwalentne szczepionki na grypę – zawierające 2 szczepy wirusa typu A i jeden typu B. W 2017 roku pojawiły się natomiast zmiany w rekomendacjach Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy: Ze względu na szerszą ochronę oraz porównywalne bezpieczeństwo zaleca się stosowanie czterowalentnej szczepionki przeciw grypie zamiast szczepionki trójwalentnej, w sytuacji, gdy obie szczepionki są dostępne. Od tego czasu zaleca się podawanie szczepionek czterowalentnych (QIV – quadrivalent influenza vaccine). Takie szczepionki w innych krajach europejskich dostępne są od 2013 roku. Nowe szczepionki zawierają dodatkowy szczep wirusa typu B. Szczepionka 4-walenta zwiększa szanse skuteczności szczepienia, ponieważ nie ma pewności jaki podtyp wirusa będzie dominujący w nadchodzącym sezonie epidemicznym.

Szczepionki Vaxigrip Tetra i Influvac Tetra

W Polsce zarejestrowane są dwie czterowalentne szczepionki na grypę – Vaxigrip Tetra i Influvac Tetra. Skuteczność Vaxigrip Tetra i Influvac Tetra jest porównywalna, a dodatkowo każdą z nich można podawać dzieciom od 6 miesiąca życia czy kobietom w ciąży (są to bowiem preparaty inaktywowane, co w praktyce oznacza, że nie zawierają żywego wirusa). Szczepionki na grypę Vaxigrip Tetra i Influvac Tetra dostępne są na receptę, którą można zrealizować w aptece w cenie ustalonej przez Ministerstwo Zdrowia.

Dostępność szczepionek na grypę zmienia się dynamicznie, dlatego warto pomyśleć o szczepieniu na grypę jeszcze przed sezonem, gdy ich liczba w aptekach jest na odpowiednim poziomie. Ceny szczepionek na grypę nie są wysokie, więc ich zakup nie powinien obciążyć domowego budżetu, szczepionki na grypę mogą być także refundowane pod pewnymi warunkami (dotyczy to między innymi kobiet w ciąży czy osób powyżej 65 roku życia). Więcej o refundacji szczepionek na grypę można przeczytać pod adresem: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/?strona=9#jak-wyglada-refundacja-szczepionek-przeciw-grypie-w-sezonie-2023/2024.

Obie szczepionki można podawać ciężarnym i kobietom karmiącym piersią. Bardzo ważne jest, aby przed zastosowaniem jakiegokolwiek leku w okresie ciąży lub w okresie karmienia piersią skonsultować się z lekarzem i wyjaśnić ponad wszelką wątpliwość potencjalne zagrożenia i korzyści związane ze stosowaniem danego leku.

 Przypisy:

1. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/
2. https://www.euro.who.int/en/health-topics/communicable-diseases/influenza/vaccination
3. Puls Medycyny, “Nowe rekomendacje szczepień przeciwko grypie”
4. Baumann – Popczyk, M. Sadkowska-Todys, A. Zieliński, „Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka”, rozdział „Grypa sezonowa”, α - medica Press, 2014 r.
5. Mrukowicz, A. Gładysz, P. Sawiec, „Grypa”, Medycyna Praktyczna
6. http://leki.urpl.gov.pl/files/40_VaxigripTetra.pdf
7. https://leki.urpl.gov.pl/files/70_Influvac_Tetra.pdf