Inozytol (witamina B8) – działanie, właściwości, dawkowanie

Inozytol jest substancją z grupy węglowodanów o ogromnym znaczeniu biologicznym. Jest niezbędny dla zachowania prawidłowych funkcji układu nerwowego, rozrodczego oraz hormonalnego. Jak stosować inozytol? Gdzie występuje inozytol i jakie ma właściwości?

Spis treści

1. Czym jest inozytol?
2. Inozytol - właściwości
3. Inozytol – występowanie
4. Inozytol – funkcje
5. Inozytol – działanie i zastosowanie
6. Inozytol a insulinooporność
7. Inozytol a płodność
8. Inozytol a PCOS
9. Inozytol a układ nerwowy
10. Inozytol a tarczyca
11. Inozytol - suplementy
12. Inozytol – ile dziennie przyjmować? Dawkowanie inozytolu.
13. Inozytol – przeciwwskazania i skutki uboczne
14. Inozytol – opinie

Czym jest inozytol?

Inozytol jest związkiem z grupy węglowodanów, zaliczanym do witaminoidów, czyli substancji podobnych do witamin. Potocznie nazywany jest witaminą B8, witaminą jednak nie jest, ponieważ może być syntetyzowany przez organizm. Pierwotnie, inozytol został wyizolowany z tkanki mięśniowej w 1850 przez Scherer’a, który nazwał go mio-inozytolem, od Greckiego słowa „mięśnie”. Mio-inozytol jest jednym z dziewięciu możliwych izomerów inozytolu, najbardziej rozpowszechnionym w naturze. Inozytol  występuje także pod postacią D-chiro-inozytolu, L-chiro-inozytolu, a także scyllo-, muco-, epi-, neo- oraz allo-inozytolu. Mimo, że wiele z tych izomerów strukturalnych mają znaczenie w funkcjonowaniu organizmu, to mio-inozytol odgrywa największą rolę w metabolizmie komórkowym.

Inozytol – właściwości

Inozytol (witamina B8) jest składnikiem płynów ustrojowych i błon komórkowych, bierze udział w przemianach tłuszczów i węglowodanów, jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i rozrodczego, korzystnie wpływa na stan skóry, ma właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające, a także wpływa na insulinowrażliwość komórek.

Inozytol – występowanie

W jakich produktach występuje inozytol? Mio-inozytol jest główną formą magazynowania fosforu w wielu tkankach roślinnych i jest głównie obecny w nasionach i otrębach. Spożywany jest przez ludzi w postaci wolnej,  jako zawierający inozytol fosfolipid oraz jako kwas fitynowy (heksakisfosforan inozytolu). Do głównych źródeł inozytolu należą pełnoziarniste produkty zbożowe, otręby, nasiona strączkowe, orzechy i ziarna, drożdże oraz owoce cytrusowe.

Inozytol (witamina B8) – funkcje

Inozytol i jego pochodne stanowią szeroką dziedzinę w biologii. Mio-inozytol jest nie tylko składnikiem błon komórkowych, ale w swojej wolnej postaci uczestniczy w wielu procesach komórkowych, warunkując m.in. przepuszczalność kanałów jonowych, homeostazę metaboliczną, eksport i translację mRNA oraz reakcję na stres. Jest ważnym składnikiem potrzebnym do prawidłowej pracy układu nerwowego, rozrodczego oraz całego organizmu. Wpływając na szlak sygnałowy glukozy, pomaga w kontroli glikemii.

Inozytol – działanie i zastosowanie

Inozytol znajduje zastosowanie w wielu działach medycyny. Ze względu na uczestnictwo w wielu szlakach sygnałowych i procesach metabolicznych, korzyści z jego stosowania mogą być zauważane przez osoby z:

• zespołem policystycznych jajników (PCOS)
• insulinoopornością
• cukrzycą
• obniżoną spermatogenezą
• problemami z zajściem w ciążę
• zaburzeniami owulacji
• obniżonym nastrojem
• chorobami neurodegeneracyjnymi

Inozytol a insulinooporność

Według wielu badań, suplementacja inozytolu korzystnie wpływa na zwiększenie wrażliwości komórek na insulinę u pacjentów z cukrzycą typu 2 i insulinoopornością. Inozytole, będąc mediatorami szlaku sygnałowego insuliny, poprawiają glikemię na czczo oraz poposiłkową, również w zdrowej populacji.

Inozytol a płodność

Mio-inozytol bierze udział w regulowaniu aktywności hormonów LH i FSH, korzystnie wpływa na spermatogenezę u mężczyzn oraz jakość oocytów u kobiet. Ze względu na pozytywne oddziaływanie na gametogenezę, poprawia płodność. Ponadto, według badań, znacząco zwiększa szanse na zajście w ciążę u kobiet z PCOS dzięki poprawie parametrów endokrynologicznych oraz metabolicznych.

Inozytol a PCOS

Zaburzenia metabolizmu inozytolu, obejmujące mio-inozytol oraz D-chiro-inozytol, obserwowano wśród kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS). Nieprawidłowy metabolizm inozytolu może prowadzić również do innych schorzeń ginekologicznych, w tym zaburzeń czynności jajników. Według badań, kobiety z PCOS mogą czerpać korzyści zdrowotne z suplementacji inozytolu, u których podłoża leży między innymi zwiększenie wrażliwości komórek na insulinę oraz regulację aktywności hormonu luteinizującego (LH) oraz folikulotropowego (FSH). W grupie otyłych kobiet z PCOS przyjmujących mio-inozytol połączony z D-chiro-inozytolem zaobserwowano istotną statystycznie redukcję stężenia hormonu luteinizującego, wolnego testosteronu, insuliny na czczo oraz wskaźnika HOMA w porównaniu z grupą kontrolną.

Inozytol a układ nerwowy

Inozytol jest składową systemu połączonego z różnymi receptorami neuroprzekaźników, takimi jak receptor dla serotoniny czy dopaminy. Ograniczając wychwyt zwrotny serotoniny, znajduje zastosowanie w terapii zaburzeń nastroju. Mimo, że nie działa on wystarczająco silnie, by leczyć depresję, pomaga w poprawie samopoczucia oraz może stanowić element uzupełniający terapię. Zaburzenia metabolizmu mio-inozytolu obserwowano w wielu schorzeniach neurologicznych i psychiatrycznych. Wiele badań sugeruje ochronny wpływ mio-inozytolu w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych takich jak choroba Parkinsona, Alzheimera oraz stwardnienie zanikowe boczne.

Inozytol a tarczyca

Mio-inozytol odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu tarczycy, jako prekursor fosfoinozytydów biorących udział w szlaku przekazywania fosfatydyloinozytolu. Wyczerpanie inozytolu lub upośledzenie szlaku sygnałowego TSH zależnego od inozytolu może predysponować do rozwoju niektórych chorób tarczycy, takich jak niedoczynność tarczycy. W badaniach klinicznych zauważono, że po stosowaniu mio-inozytolu z selenem, poziom TSH znacznie spadł u pacjentów z subkliniczną niedoczynnością tarczycy, czemu towarzyszył spadek autoprzeciwciał tarczycowych.

Inozytol – suplementy

Inozytol jest dostępny w aptekach w postaci tabletek, kapsułek lub proszku. Najczęstsze dawki stosowane przez producentów mieszczą się w zakresie 250-500mg na porcję/dawkę. Inozytol może występować jako jedyny składnik preparatu lub wraz z innymi substancjami bioaktywnymi np. inozytol z choliną lub inozytol z kwasem foliowym.

Inozytol – zapotrzebowanie

Przeciętna zachodnia dieta dostarcza około 1 gram inozytolu dziennie. Zapotrzebowanie na ten związek zależy od wielu czynników, w tym: wieku, długotrwałego stosowania antybiotyków oraz regularnej konsumpcji kawy (powyżej 100mg kofeiny dziennie, co odpowiada dwóm espresso). Nie ma ścisłych norm spożycia inozytolu, jednak szacuje się je w granicach 1 grama na 2500kcal w diecie. Głównym problemem jest forma, w jakiej inozytol najpowszechniej występuje w żywności – kwas fitynowy. Kwas fitynowy jest uznawany jako związek zmniejszający wchłanianie niektórych składników odżywczych, w tym wapnia,  żelaza oraz cynku. Z tego powodu, nie jest zalecane spożywanie dużej ilości produktów zawierających ten związek. Poza żywnością, mio-inozytol dostępny jest w postaci suplementów diety.

Inozytol – ile dziennie przyjmować? Dawkowanie inozytolu.

Zapotrzebowanie na inozytol wynosi około 1000mg dziennie, ale może wzrastać w niektórych jednostkach chorobowych. Większość producentów zaleca dawki dzienne suplementacji pomiędzy 500 a 2000mg, jednak w celu uzyskania poprawy w jednostkach chorobowych, dawki te mogą być wyższe. W publikacjach naukowych, u kobiet z PCOS korzyści ze stosowania inozytolu obserwowane były przy suplementacji na poziomie 2400-4000mg dziennie.

Inozytol - Przeciwwskazania i skutki uboczne

Inozytol jest związkiem bezpiecznym do stosowania w ilościach zalecanych przez producenta. Według badań, skutki uboczne stosowania inozytolu (nudności, biegunka, bóle głowy) notowane były dopiero przy przyjmowaniu bardzo wysokich dawek, przekraczających 12 gramów dziennie.

Inozytol – opinie

Według opinii osób stosujących z inozytolem, najczęściej obserwowana jest poprawa nastroju oraz regulacja glikemii na czczo oraz zwiększenie wrażliwości komórek na insulinę. W szczególności korzyści z jego stosowania mogą odnosić kobiety z PCOS oraz osoby z insulinoopornością.

Przypisy:

1. Benvenga, Salvatore, et al. "The role of inositol in thyroid physiology and in subclinical hypothyroidism management." Frontiers in Endocrinology12 (2021).
2. Gertig, Henryk; Przysławski, Juliusz.  Zarys nauki o żywności i żywieniu. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2015
3. Mukai, Tomohiko, et al. "A meta‐analysis of inositol for depression and anxiety disorders." Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental1 (2014): 55-63.
4. Bizzarri, Mariano, et al. "Pharmacodynamics and pharmacokinetics of inositol (s) in health and disease." Expert opinion on drug metabolism & toxicology10 (2016): 1181-1196.
5. Benelli, Elena, et al. "A combined therapy with myo-inositol and D-chiro-inositol improves endocrine parameters and insulin resistance in PCOS young overweight women." International Journal of Endocrinology2016 (2016).
6. Mancini, Mario, et al. "Myoinositol and D-chiro inositol in improving insulin resistance in obese male children: Preliminary data." International journal of endocrinology2016 (2016).
7. Bañuls, Celia, et al. "Chronic consumption of an inositol-enriched carob extract improves postprandial glycaemia and insulin sensitivity in healthy subjects: A randomized controlled trial." Clinical Nutrition3 (2016): 600-607.
8. Roseff, Scott, and Marta Montenegro. "Inositol treatment for PCOS should be science-based and not arbitrary." International journal of endocrinology2020 (2020).