Wazektomia (podwiązanie nasieniowodów) – na czym polega zabieg i czy ta metoda antykoncepcji dla mężczyzn jest bezpieczna?

Wazketomia - antykoncepcja dla mężczyzn - czym jest?

Czym jest wazektomia? Wazektomia jest zabiegiem mikrochirurgicznym, który polega na podwiązaniu nasieniowodów. Nakładane są na nie dwie podwiązki, po czym wykonuje się przecięcie pomiędzy nimi. Doprowadza to do blokady drożności nasieniowodów i zaprzestania przemieszczania plemników. Zabieg jest bezpieczny i nie wpływa na przebieg stosunku seksualnego, nie blokuje wytrysku i nie zmienia wyglądu spermy, sprawia jedynie, że nie ma w niej plemników. Wazektomia jest bardzo skuteczną formą antykoncepcji dla mężczyzn, skuteczność zabiegu to 99,9%.

Istnieją dwie główne metody chirurgiczne:

• Wazektomia bez skalpela (WBS) - Jest to metoda w której skóra nie jest nacinana, a rozwarstwiana, blizny po WBS są prawie niewidoczne. Redukuje to odczucie dyskomfortu oraz zmniejsza ryzyko krwawienia czy infekcji. Zabieg przebiega w znieczuleniu miejscowym i jest mikrochirurgicznym zabiegiem.
• Wazektomia zupełna - Total Vasectomy (TV) – Metoda polega na założeniu nierozpuszczalnych szwów, a następnie dochodzi do wycięcia kilku milimetrów nasieniowodu. Metoda rzadko stosowana, od momentu wprowadzenia wazektomii bez skalpela.

Jak przebiega zabieg wazektomii?

Pacjent ułożony zostaje w pozycji leżącej na fotelu zabiegowym. Zabieg wykonuje chirurg. Wykonanie wazektomii rozpoczyna się od dezynfekcji i przymocowaniu penisa do brzucha, tak by nie przeszkadzał przy przeprowadzaniu zabiegu. Następnie lekarz lokalizuje nasieniowód. Po odnalezieniu nasieniowodu należy wprowadzić znieczulenie. Środek znieczulający aplikowany jest bez użycia igły i strzykawki pod ciśnieniem w okolice nasieniowodów. Procedura jest przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym. Po znieczuleniu należy uchwycić nasieniowód. Do tego celu najczęściej używany jest klem okienkowy, następnie rozwarstwiona zostaje skóra w miejscu nasieniowodów w celu lepszego ich uwidocznienia i zamknięcia. Blizna po zabiegu jest niemalże niewidoczna. Istnieje również starsza metoda, już rzadko praktykowana, która uwzględnia użycie szwów i skalpela, gdzie nasieniowody są nacinane na odcinku kilku milimetrów. W zależności od anatomii pacjenta cały zabieg może potrwać od 6 do 20 minut. Ponieważ znieczulenie jest miejscowe, pacjent przez cały czas trwania zabiegu pozostaje przytomny i w pełni świadomy.

Zalety i wady wazektomii

Należy przede wszystkim podkreślić skuteczność zabiegu, zabezpiecza przed niechcianą ciążą w 99,9%, co sprawia że jest jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych. Samo podwiązanie nasieniowodów również nie wpływa na aktywność seksualną i nie zakłóca przebiegu życia seksualnego pacjenta. Ogólny stan zdrowia pozostaje niezmienny. Jest to również jedna z tańszych metod antykoncepcyjnych, głównie ze względu na to że wiąże się to z jednorazowym kosztem i trwałością zabiegu. Sam zabieg kosztuje około 2 tysiące złotych i przeprowadzany jest na terenie Polski całkowicie legalnie. Należy pamiętać, że zabieg nie jest refundowany. Osoby zainteresowane wykonaniem wazektomii muszą brać pod uwagę pokrycie wszystkich kosztów z nią związanych.

Wazektomia również ma swoje wady które należy wziąć pod uwagę decydując się na zabieg. By odwrócić zabieg wazektomii i przywrócić drożność nasieniowodów musi zostać wykonana rewazektomia. Wiąże się to ze znacznie większymi kosztami, nawet dziesięciokrotnie wyższymi od wazektomii. Sam zabieg przywracania drożności nie zawsze zakończony jest powodzeniem.

Podwiązanie nasieniowodów jest skuteczną metodą antykoncepcyjną, lecz nie zabezpiecza przed chorobami które przenoszone są drogą płciową podczas kontaktu płciowego, jak to jest w przypadku prezerwatywy. Wazektomia bez skalpela jest bezpieczna, rzadko występują po tym zabiegu powikłania.

Czy wazektomia jest bezpieczna?

Zabieg nie wymaga hospitalizacji i trwa do 30 minut. Mężczyzna po wykonanym zabiegu wazektomii jest wypisywany przez lekarza do domu. Lekarze zgodnie twierdzą, że podwiązanie nasieniowodów jest bezpiecznym i nieskomplikowanym zabiegiem. Ponadto, zabieg nie wpływa na gospodarkę hormonalną mężczyzn i nie zmienia poziomu testosteronu, a tym samym popędu seksualnego. Według wskaźnika Pearla, który określa skuteczność metod antykoncepcyjnych, wartość wazektomii wynosi mniej niż 2. Wazektomia jako metoda męskiej antykoncepcji jest uważana przez specjalistów za nowoczesną i stanowi alternatywę dla antykoncepcji hormonalnej partnerki.

Skutki uboczne i powikłania podwiązania nasieniowodów

Podczas, gdy wazektomia jest uznawana za nieskomplikowany i bezpieczny zabieg, po podwiązaniu nasieniowodów mogą pojawić się skutki uboczne. W przypadku około 50% pacjentów może dość do guzkowatego zgrubienia. Nie jest ono złośliwe i u większości mężczyzn, z czasem wchłania się samoistnie. U 1% pacjentów po zabiegu może pojawić się zespół bólowy moszny i jąder. Charakteryzuje się on tępym i uporczywym bólem, który może utrzymywać się do kilku tygodniu od zabiegu. Przewlekły zespół bólowy moszny pojawia się tylko w nielicznych przypadkach. Kolejnym skutkiem niepożądanym, który dotyka 0,5% pacjentów jest występowanie krwiaka w operowanym miejscu. Występuje wtedy rozległe zasinienie moszny i może pojawić się guzek o średnicy 2-3 centymetrów. Krwiak ustępuje samoistnie po kilku dniach i najczęściej nie wymaga interwencji lekarskiej. Powikłaniem które również może pojawić się po zabiegu jest zastoinowe zapalenie najądrza. W tym przypadku pojawia się ból, powiększenie i w niektórych przypadkach również wzrost ciśnienia najądrza. W niektórych przypadkach dolegliwościom towarzyszą podrażnienia, mogą też pojawić się infekcje operowanego miejsca. Dochodzi do zaropienia miejsca nacięcia, bólu oraz podwyższenia temperatury ciała. Jednym z powikłań jest również rekanalizacja nasieniowodów. Oznacza to samoistne udrożnienie nasieniowodów, co powoduje odzyskanie płodności mężczyzny.

Przeciwwskazania do wazektomii

Nie ma ogólnych przeciwskazań do przeprowadzenia zabiegu wazektomii. Należy jednak wykonać przed zabiegiem badania kwalifikujące. Przeciwwskazania do podwiązania nasieniowodów częściej wynikają z natury psychicznej. Wazektomia jest odwracalna, lecz szanse na przywrócenie płodności są stosunkowo niskie. Osoby młode, które podejmują się zabiegowi z wygody, by nie musieć się zabezpieczać, często nie są świadome podejmowanej decyzji, że w przyszłości mogą już nie móc posiadać dzieci. Należy bardzo dokładnie to przemyśleć, zarówno jako osoba samotna jak i w związku. Ze względu na charakter zabiegu wazektomia jest zalecana mężczyznom w średnim wieku, których życie rodzinne jest ustabilizowane.

Rewazektomia - badanie nasienia jako weryfikacja powodzenia zabiegu

Odwrócenie wazektomii, czyli rewazektomia, polega na odtworzeniu ciągłości nasieniowodu. Zabieg ten jest bardzo skomplikowany. Po jego przeprowadzeniu pacjent wymaga hospitalizacji przez około 2 doby. W trakcie operacji w celu wydobycia nasieniowodów dokonuje się nacięć na mosznie, usuwa zamknięte końcówki i przepłukuje w celu oceny drożności. Następnie łączy się końcówki nasieniowodów oraz zakłada szwy na wcześniej wykonanych nacięciach w mosznie. Powrót do zdolności płodzenia może zająć do kilku miesięcy. Cena zabiegu rewazektomii dochodzi nawet do 20 tysięcy złotych. Jeżeli rewazektomia nie przywróci drożności nasieniowodów, istnieje możliwość pobrania nasienia z jąder. W ten sposób pobrane plemniki, mogą zostać wykorzystane w zapłodnieniu in vitro.

Podsumowanie: Wazektomia to metoda antykoncepcji dla mężczyzn, która polega na podwiązaniu i przecięciu nasieniowodów, dzięki czemu sperma nie zawiera plemników i podczas stosunku z partnerką nie dochodzi do zapłodnienia. Zabieg ten cechuje się wysoką skutecznością i wysokim stopniem bezpieczeństwa. W teorii jest on odwracalny, jednak szanse na przywrócenie płodności spadają wraz z upływem czasu od zabiegu. Metoda ta jest zalecana dla dojrzałych mężczyzn w średnim wieku, którzy już nie planują posiadania potomstwa.

Przypisy

1. Patel, Abhishek P., and Ryan P. Smith. "Vasectomy reversal: a clinical update." Asian journal of andrology 18.3 (2016): 365.
2. Dohle, Gert R., et al. "European Association of Urology guidelines on vasectomy." Actas Urológicas Españolas (English Edition) 36.5 (2012): 276-281.
3. Red. Słowikowska-Hilczer, Jolanta . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020