Zapalenie jamy ustnej - objawy i domowe sposoby

Zapalenie jamy ustnej może pojawić się w wyniku nieprawidłowej higieny tego obszaru, urazów chemicznych, fizycznych czy mechanicznych. Czynniki te, poprzez powodowanie uszkodzeń tkanek, sprzyjają powstawaniu stanu zapalnego w błonie śluzowej jamy ustnej - wirusowych, grzybiczych, bakteryjnych, a także nadżerek i owrzodzeń. Do najbardziej powszechnych problemów należy kandydoza, stany zapalne dziąseł, afty, opryszczka jamy ustnej i choroby przyzębia.

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej - czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka obejmują substancje drażniące, urazy mechaniczne, niedobory żywieniowe, używki, choroby zakaźne i przewlekłe oraz zaniedbania higieniczne. Czynniki predysponujące do rozwoju to m.in:

• skaleczenia spowodowane przez protezę zębową lub aparat ortodontyczny
• wady zgryzu skutkujące przygryzaniem np. policzka, warg
• niedobory odporności
• niedobór witaminy B12, kwasu foliowego lub żelaza
• kamień nazębny
• zła higiena jamy ustnej
• nadużywanie alkoholu
• palenie papierosów
• picie gorących płynów
• niektóre choroby zakaźne (błonica, płonica, odra, krztusiec)
• cukrzyca
• zakażenie HIV
• celiakia
• nowotwory złośliwe
• chemioterapia

Ostre zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

Schorzenie to wywoływane jest przez drobnoustroje saprofitujące w jamie ustnej, zmiany próchnicze, kamień nazębny i protezy zębowe. Szczególnie, sprzyja mu niedbanie o higienę np. niemycie zębów po posiłku oraz narażenie na czynniki drażniące - ostre przyprawy, gorące płyny, papierosy, alkohol, a także występowanie niektórych chorób ogólnoustrojowych np. cukrzycy. Objawy obejmują pieczenie, suchość i bolesność podczas jedzenia, nalot na języku oraz nieprzyjemny zapach z ust. Śluzówka jamy ustnej jest przekrwiona, szczególnie w zachyłkach zębodołowych, podniebieniu i na bocznej powierzchni języka. Leczenie obejmuje unikanie czynników wywołujących podrażnienia, częste mycie zębów oraz płukanie jamy ustnej naparami ziołowymi z korą dębu, liściem szałwii, kwiatem rumianku, a także stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz miejscowych o działaniu znieczulającym. Dieta w początkowym etapie leczenia powinna być płynna lub półpłynna, lekkostrawna, bez ostrych przypraw. Przy infekcjach bakteryjnych, konieczne może okazać się stosowanie antybiotyku.

Kandydoza jamy ustnej

Przyczyną grzybicznego zapalenia jamy ustnej najczęściej są drożdżaki Candida albicans. Do infekcji predysponuje upośledzenie odporności. Może być ono wywołane przewlekłą antybiotykoterapią, chorobami szpiku kostnego, AIDS, wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności. Objawy obejmują biały nalot na powierzchni błony śluzowej, ból i pieczenie. W leczeniu stosuje się leki przeciwgrzybiczne, przeciwbólowe i czasami ogólnoustrojowe.

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej

Pierwotne opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł związane jest z infekcją wirusem HSV (Herpes simplex virus)typu I. Wirus ten, łatwo rozprzestrzenia się przez ślinę. Źródłem zakażenia może być osoba, która cierpi na opryszczkę wargową (nawracające zakażenie HSV), ale także bezobjawowo wydziela wirusa w ślinie. W przebiegu infekcji powstają śródnabłonkowe pęcherzyki, które szybko pękają tworząc strupy na wargach i rozsiane nadżerki w jamie ustnej. Dodatkowo obserwuje się zaczerwienienie dziąseł i ich obrzęk. Mogą występować objawy takie jak gorączka, ból głowy i powiększenie szyjnych węzłów chłonnych. W przypadku zakażenia HSV, leczenie obejmuje płukanie jamy ustnej środkami ściągającymi i przeciwzapalnymi, leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwwirusowe. Na skórę aplikuje się maści przeciwwirusowe. Objawy zwykle ustępują w ciągu 7-14 dni.

Aftowe zapalenie jamy ustnej

Afta to okrągłe lub owalne, bolesne nadżerki lub owrzodzenia (zależnie od głębokości ubytku tkankowego). Małe afty goją się bez pozostawiania blizny. Proces ten trwa od kilku dni do 2 tygodni. Aftowe zapalenie jamy ustnej jest ostrą chorobą zakaźną wywołaną przez wirus opryszczki zwykłej. Jest to właściwie postać opryszczkowego zapalenia jamy ustnej występująca wyłącznie u małych dzieci w przebiegu niektórych ostrych chorób zakaźnych (płonica, błonica, krztusiec, odra) lub jako ich powikłanie, a także czasami w okresie ząbkowania. Objawy to podwyższona temperatura do 38 stopni złe samopoczucie, liczne bolesne afty.

Przypisy:

1. Lewis M. Medycyna jamy ustnej. Wydawnictwo PZWL, 2013.
2. Jańczuk Z. Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia. Wydawnictwo PZWL, 2013.
3. Lachowicz L. Biochemia jamy ustnej. Wydawnictwo PZWL, 2008.
4. Godycki-Ćwirko M. Choroby uszu, nosa, jamy ustnej, gardła i krtani. Wydawnictwo PZWL, 2008.