Pokrzywa zwyczajna – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

Właściwości pokrzywy - składniki aktywne

Pokrzywa (łac. Urtica dioica L.) należy do rodziny Urticaceae. Jej liście pokryte są parzącymi włoskami. Byliny z rodziny Pokrzywowatych pospolicie występują w Europie i Ameryce Północnej. Przez wielu jest traktowana jako chwast, jednak pokrzywa jest rośliną o szerokim zastosowaniu. W fitoterapii wykorzystuje się zarówno korzeń pokrzywy, jak i liść. Korzeń pokrzywy zawiera substancje o charakterze aglutynin, lektyn i polisacharydów, a także beta-sitosterol i inne sterole roślinne, lignany oraz sole mineralne, między innymi rozpuszczalną krzemionkę.

Liście pokrzywy zawierają barwniki roślinne takie jak chlorofil, beta-karoten, ksantofil, witaminy C, K i z grupy B, flawonoidy takie jak astralagina i kwercetyna, kwas kawowy, skopoletynę (pochodna kumarynowa), histaminę, acetylocholinę, serotoninę, kwas mrówkowy, chinowy, bursztynowe, kwasy tłuszczowe takie jak linolenowy i palmitynowy, a także znaczne ilości mikro i makroelementów - głównie krzem, żelazo, magnez i wapń.

Najważniejsze składniki liścia pokrzywy to:

• witamina C
• witamina K
• witaminy z grupy B
• flawonoidy
• kwasy organiczne
• barwniki roślinne
• fenolokwasy
• wapń
• magnez
• żelazo

Pokrzywa zwyczajna - właściwości lecznicze

Ekstrakt z korzenia pokrzywy w istotny sposób hamuje zdolność wiązania przez SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe) w surowicy krwi dihydrotestosteronu, a także wiązania go w sterczu przez cytozolowy receptor androgenowy. Dzięki tym właściwościom znajduje zastosowanie w terapii łagodnego przerostu prostaty. Ze względu na działanie synergistyczne, przyjmowanie ekstraktu z korzenia pokrzywy łączy się z wyciągiem z palmy sabalowej. Lektyny znajdujące się w korzeniu mają działanie immunomodulujące i przeciwzapalne, dzięki pobudzaniu limfocytów T oraz uwalniania TNF-alfa z makrofagów. Ponadto, pomaga zwalczać stany zapalne, łupież.

Liście pokrzywy wykazują działanie:

• moczopędne
• łagodnie przeciwkrwotoczne
• przeciwanemiczne
• łagodnie hipotensyjne
• przeciwzapalne
• przeciwbakteryjne

Zastosowanie pokrzywy

Korzeń pokrzywy stosuje się w terapii przerostu gruczołu krokowego. Związki aktywne korzenia pokrzywy wpływają na procesy biosyntezy testosteronu i hamowanie przerostu gruczołu krokowego.

Zarówno liść pokrzywy, jak i korzeń, są inhibitorami alfa-glukozydazy - poprawiają zależność czasową między wzrostem w osoczu insuliny oraz stężenia glukozy po posiłku. Stanowią częsty składnik mieszanek o działaniu przeciwcukrzycowym. Ze względu na działanie moczopędne, po preparaty na bazie liści z pokrzywy chętnie sięgają osoby z obrzękami, np. w przebiegu chorób układu krążenia. Dodatkowo wykazuje łagodne działanie obniżające ciśnienie tętnicze krwi. Polecana jest także dla osób z anemią, ponieważ zwiększa ilość hemoglobiny oraz czerwonych krwinek. Stymuluje pracę układu odpornościowego. Przyspiesza wytwarzanie protrombiny, działając łagodnie przeciwkrwotocznie. Przyspiesza usuwanie mocznika z organizmu, dlatego polecana jest dla osób cierpiących na kamicę nerkową. Może wspomagać kontrolę glikemii na czczo u osób z cukrzycą i upośledzoną tolerancją glukozy. Wspiera pracę układu moczowego. Polecana jest także dla osób z problemami skórnymi np. trądzikiem, ze względu na działanie antybakteryjne. Ponadto, działa przeciwłupieżowo i przeciwłojotokowo. Olej z nasion pokrzyw tłoczony na zimno może być wykorzystywany jako dodatek do potraw, a także jest wartościowym składnikiem kosmetyków.

Jak zrobić napar z pokrzywy?

Suszone liście pokrzywy dostępne są w aptekach, sklepach ze zdrową żywnością i zielarskich. Pokrzywę można kupić również w postaci herbaty w torebkach. W celu przygotowania naparu należy wsypać do kubka 2 łyżki suszonych liści, zalać wrzątkiem i odczekać kilka minut. Zaleca się pić 2-3 szklanki naparu dziennie. Warto jednak pamiętać, że zbyt długa kuracja, ze względu na moczopędne działanie pokrzywy, wypłukuje sole mineralne i witaminy z organizmu.

Pokrzywa zwyczajna - przeciwwskazania

Pokrzywa, tak jak każda roślina lecznicza, nie powinna być stosowana przez wszystkich. Wśród przeciwwskazań do picia naparu z pokrzywy wymienia się przewlekłe choroby nerek, cukrzycę, po zabiegach chirurgicznych, stosujące leki na nadciśnienie i zmniejszające krzepliwość krwi. Nie jest zalecana u osób z nadmiernym poziomem żelaza we krwi. Powinny jej unikać kobiety z nowotworami narządów rodnych, mięśniakami, krwawiącymi polipami. Długotrwałe, regularne picie dużych ilości naparu z pokrzywy może wywołać reakcje alergiczne i bóle brzucha.

Pokrzywa w kuchni

Liście pokrzywy są jadalne. Po ich umyciu i sparzeniu, można je wykorzystywać podobnie jak szpinak - dodawać do sałatek, jajecznicy, dań w makaronem. Ostatnio na popularności zyskuje pesto z pokrzywy, które przygotowuje się podobnie jak to tradycyjne - na bazie liści bazylii.

Przypisy

1. Ziaei, Rahele, et al. "The effect of nettle (Urtica dioica) supplementation on the glycemic control of patients with type 2 diabetes mellitus: A systematic review and meta‐" Phytotherapy Research34.2 (2020): 282-294.
2. Jan, Khan Nadiya, and Sukhcharn Singh. "Stinging nettle (Urtica dioica L.): a reservoir of nutrition and bioactive components with great functional potential." Journal of food measurement and Characterization2 (2017): 423-433.
3. Bourgeois, Capucine, et al. "Nettle (Urtica dioica L.) as a source of antioxidant and anti-aging phytochemicals for cosmetic applications." Comptes Rendus Chimie9 (2016): 1090-1100.