Biopsja – czym jest, wskazania do biopsji, przygotowanie

Biopsja jest badaniem diagnostycznym, które polega na pobraniu wycinka tkankowego do badania mikroskopowego. Pozwala na diagnostykę wielu stanów chorobowych, w tym raków i stanów przedrakowych. Kiedy lekarz może zlecić biopsję i jak wygląda badanie?

Na czym polega biopsja?

Biopsja jest to chirurgiczne pobranie wycinka tkankowego do badania mikroskopowego. Wycinek ten, profesjonalnie nazywany jest bioptatem. Biopsja może być wykonywana przy zastosowaniu różnych narzędzi – dzielimy ją wtedy na oligobiopsję, biopsję cienko i gruboigłową. Oligobiopsja jest to rodzaj minibiopsji, w której materiał tkankowy o wielkości około 2x2 milimetry pobierany jest specjalnymi szczypczykami w trakcie badań diagnostycznych takich jak gastroskopia, kolonoskopia czy bronchoskopia.

Biopsja gruboigłowa

Biopsja gruboigłowa wykorzystywana jest w diagnostyce niektórych chorób nerek i wątroby, raka prostaty, guzów piersi. Badanie to pozwala nie tylko ustalić rozpoznanie, ale także posłużyć do bardziej zaawansowanej diagnostyki np. w przypadku raka piersi wykonać odczyny immunohistochemiczne na obecność receptorów: estrogenowego, progesteronowego lub HER-2. Specjalną odmianą biopsji gruboigłowej jest biopsja mammotomiczna, podczas której możliwe jest usunięcie całego guzka (niedużych rormiarów).

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa jest badaniem często wykorzystywanym do diagnostyki nowotworów. Guz nakłuwa się igłą o średnicy zewnętrznej mniejszej niż 1 milimetr i wykorzystując podciśnienie uzyskiwane za pomocą strzykawki, pobierany jest fragment tkanki. Biopsję cienkoigłową można wykonać praktycznie w każdym guzie nowotworowym, niezależnie od jego umiejscowienia. Do nakłucia guzów niewyczuwalnych pod skórą, w celu naprowadzenia igły, procedurę przeprowadza się pod kontrolą ultrasonografii, rentgenowską lub tomografii. Materiał do badań aspirowany jest strzykawką o pojemności 10 lub 20 cm³ . Otrzymaną próbkę analizuje się pod mikroskopem. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa jest szczególnie przydatna w diagnostyce nowotworów tarczycy, sutka, płuc oraz w celu wykrycia przerzutów nowotworowych w węzłach chłonnych i wątrobie.

Biopsja szyjki macicy

Jak wygląda zabieg biopsji szyki macicy? W przypadku uzyskania nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego, które jest badaniem przesiewowym, lekarz może zalecić wykonanie biopsji szyjki macicy. Badanie to jest wykorzystywane w diagnostyce raków i stanów przedrakowych. W zależności od położenia zmiany, wykorzystuje się różne rodzaje biopsji. W przypadku zmian przednowotworowych oraz wczesnych stadiów nowotworów, w części przypadków możliwe jest usunięcie nieprawidłowej tkanki w trakcie biopsji, bez konieczności dodatkowego leczenia. W czasie badania możliwe jest odczuwanie lekkiego bólu i chwilowego szarpnięcia, jak również niewielkie krwawienie po procedurze. Przed wykonaniem tego rodzaju biopsji, lekarz znieczula miejscowo błonę śluzową szyjki macicy. Innym rodzajem biopsji wykorzystywanym w diagnostyce raka szyjki macicy jest biopsja stożkowa. W trakcie badania lekarz pobiera z szyjki macicy wycinek o kształcie stożka, którego podstawa jest tkanką z części pochwowej szyjki macicy, natomiast stożek sięga do kanału szyjki macicy. Ta technika pozwala na analizę strefy przejściowej pomiędzy kanałem szyjki macicy i częścią pochwową, czyli rejonem, w którym najczęściej rozwija się rak szyjki macicy oraz  zmiany przednowotworowe. Zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu zabiegu pacjentka może odczuwać niewielką bolesność i skurcze szyjki macicy, a przez kilka tygodni mogą pojawiać się krwawienia niewielkiego lub średniego stopnia. Na wyniku badania, w przypadku zmian przednowotworowych spotkamy się z określeniem takim jak „środnabłonkowa neoplazja szyjki macicy”. Przy nowotworach złośliwych takich jak gruczolakorak lub rak płaskonabłonkowy w opisie wyników biopsji używa się takich samych terminów jak przy interpretacji badania cytologicznego. Neoplazja szyjki macicy może być nasilowa w różnych stopniu, które określa się jako CIN 1, CIN 2 oraz CIN 3. CIN 2 uznawany jest jako stan przedrakowy, który wymaga leczenia chirurgicznego, natomiast CIN 3 świadczy o dysplazji dużego stopnia. Jest stanem przedrakowym wymagającym pilnej interwencji chirurgicznej. W stadium nasilenia CIN 3 cechy atypowe komórek występują w ponad 2/3 grubości nabłonka. Po wykonaniu biopsji szyjki macicy, w celu ograniczenia krwawienia, przez tydzień powinno się unikać stosowania leków przeciwzapalnych wpływających na krzepliwość krwi (np. aspiryna), spożywania alkoholu, nadmiernej aktywności fizycznej, współżycia seksualnego (w zależności od rodzaju biopsji, okres ten może być dłuższy).

Biopsja tarczycy

Czym jest biopsja tarczycy i jak wykonuje się biopsje tarczycy? Biopsja tarczycy może być zlecona przez lekarza  między innymi przy wykryciu bolesnych guzków w obrębie szyi, wyczuwalnych pod palcami, jak również obrzękach szyi i powiększonych węzłach chłonnych, pomimo braku infekcji. Zmiany takie, w części przypadków mogą być pierwszym sygnałem toczącego się procesu nowotworowego. W celu diagnostyki, lekarz endokrynolog może zlecić biopsję aspiracyjną cienkoigłową. Zabieg ten jest praktycznie bezbolesny i trwa od 5 do 15 minut. Wkłucie jest w obrębie szyi, czasami dodatkowo w obszarze węzłów chłonnych. Wyniki dostępne są zazwyczaj po upływie 14 dni. Wykonanie biopsji tarczycy pozwala na wykrycie chorób takich jak chłoniak, rak tarczycy, stany zapalne w obrębie tarczycy, torbiele i inne zmiany guzkowe.

Biopsja endometrium

Na czym polega biopsja endometrium? Biopsja endometrium jest badaniem wykonywanym podczas diagnostyki chorób błony śluzowej macicy, w tym nowotworów, niepłodności, stanów zapalnych. Wskazaniem do wykonania badania jest nieprawidłowy obraz endometrium wykryty przy badaniu ultrasonograficznym, zaburzenia cyklu miesiączkowego, podejrzenie ciąży pozamacicznej, wystąpienie plamień i krwawień niezwiązanych z menstruacją. Przed badaniem lekarz ginekolog może zalecić stosowanie środków przeciwzapalnych i przeciwbakteryjnych aplikowanych dopochwowo, jak również nie używania tamponów przez kilka dni.

Biopsja prostaty

Czym jest biopsja prostaty i jak jest wykonywana? Prostata, czyli gruczoł krokowy, jest ważnym narządem męskiego układu moczowo-płciowego. Rozrost tkanek gruczołu krokowego w okolicach cewki powoduje zmniejszenie strumienia moczu, szczególnie u starszych mężczyzn. Zabieg biopsji prostaty może być zlecony przez lekarza przy podejrzeniu rozwoju raka gruczołu krokowego np. przy niepokojącym wyniku badaniu PSA lub per rectum. Biopsja prostaty przeprowadzana jest per rectum (przezodbytniczo) za pomocą igły i specjalnej sondy USG wprowadzanej do odbytnicy, przy znieczuleniu miejscowym. Przed badaniem, lekarz może zalecić zastosowanie antybiotyku, leków przeciwbólowym oraz wykonanie lewatyty (celem oczyszczenia odbytnicy z kału).

Przypisy:

1. Chirurgia onkologiczna. Tom 1. Red. Jeziorski, Arkadiusz; Rutkowski, Piotr; Wysocki, Wojciech . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018
2. Domagała, Wenancjusz; Chosia, Maria; Urasińska, Elżbieta. Podstawy patologii. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2010,
3. Wronkowski, Zbigniew; Brużewicz, Szymon. Rak szyjki macicy. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2008