Czym jest zatrucie alkoholowe? 

Alkohol etylowy szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi osiąga po 0,5-3 godzinach od spożycia. Metabolizowany jest w wątrobie do aldehydu octowego przez enzym – dehydrogenazę alkoholową. Tempo tej przemiany może być różne, z reguły jednak mieści się w zakresie 100-125 mg alkoholu na kilogram masy ciała w ciągu godziny. Dla przykładu, osoba o masie 80kg w ciągu godziny metabolizuje około 8g alkoholu etylowego. W postaci niezmienionej częściowo wydalany jest przez nerki (2-10%) oraz z wydychanym powietrzem. U osoby dorosłej poważne objawy zatrucia alkoholem mogą wystąpić po wypiciu 1-1,5ml/kg masy ciała czystego spirytusu. Dawka śmiertelna alkoholu u osób dorosłych wynosi 5-8g/kg masy ciała, a u dzieci – 3g/kg. Zatrucie alkoholowe może być ostre, podostre lub przewlekłe. Do postaci ostrej dochodzi, gdy jednorazowo zostanie przyjęta duża dawka alkoholu. Objawy postępują szybko. Zatrucie przewlekłe powstaje, gdy przez długi czas spożywamy niewielkie dawki alkoholu, które kumulują się, aż do wystąpienia objawów. Zatrucie podostre z kolei powstaje w wyniku kilkukrotnego spożycia mniejszych dawek alkoholu. Symptomy są wyraźne, lecz nie pojawiają się tak szybko jak w ostrej postaci.

Przy zatruciu alkoholem etylowym nie ma metod dekontaminacji, przyspieszonej eliminacji ani odtrutki. Leczenie polega na wczesnym płukaniu żołądka, nadzorowaniu temperatury ciała i oddychania.

Ostre zatrucie alkoholowe – objawy zatrucia etanolem

Objawy zależą od zawartości alkoholu w organizmie. Powyżej 0,5‰ ocenia się jako stężenie toksyczne. Przy 3‰ lub więcej zwykle dochodzi do głębokiej śpiączki. Do zgonu dochodzi najczęściej w wyniku zachłyśnięcia się wymiotami, śpiączki alkoholowej lub zablokowania zwiotczałym językiem dróg oddechowych. Wśród objawów ostrego zatrucia alkoholem wymienić można:

• nudności
• pobudzenie
• wymioty
• ból i zawroty głowy
• gadatliwość
• ból brzucha
• zwężenie źrenic
• podwójne widzenie
• zaburzenia równowagi i koncentracji
• bełkotliwa mowa
• senność
• splątanie
• ataksja
• hipotermia
• hipoglikemia
• niewydolność oddechowa
• drgawki
• utrata świadomości
• śpiączka
• obniżenie tętna i ciśnienia tętniczego

Zatrucie alkoholem etylowym – stopnie

W zależności od ilości spożytego alkoholu, zatrucie może mieć różne stopnie. I stopień charakteryzuje się pobudzeniem ruchowym, zaburzeniami równowagi, problemami z mówieniem. Z ust wyczuwalny jest zapach alkoholu. W II stopniu pojawia się senność, zaburzenia świadomości, chwiejność ruchów oraz przyspieszona akcja serca. W III stopniu dochodzi do utraty kontroli swojego zachowania oraz świadomości. Do IV stopnia dochodzi, gdy pojawia się wychłodzenie organizmu, brak reakcji na bodźce, zaburzenia oddychania i śpiączka.

Pierwsza pomoc przy zatruciu alkoholem etylowym

Jeśli podejrzewamy, że dana osoba mogła zatruć się alkoholem, jak najszybciej powinno zostać wezwane pogotowie, dzwoniąc pod 112 lub 999. Leczenie powinno odbywać się na oddziale toksykologii. W oczekiwaniu na karetkę, należy odpowiednio zabezpieczyć osobę z zatruciem.

Jeśli jest nieprzytomna należy ją ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej, tak by nie zakrztusiła się wymiotami i miała drożne drogi oddechowe. W przypadku obniżonej temperatury ciała należy ją przykryć kocem lub innym okryciem. Gdy dojdzie do zatrzymania krążenia, resuscytację prowadzi się jedynie poprzez uciski klatki piersiowej.

Gdy osoba jest przytomna, należy postarać się zabezpieczyć ją przez urazami i upadkiem oraz zadbać o komfort cieplny, by nie doprowadzić do wychłodzenia. Nie powinno się jej podawać nic do picia ani prowokować wymiotów.

Ile trwa zatrucie alkoholowe?

W przypadku zatrucia powstałego w wyniku spożycia zbyt dużej ilości alkoholu etylowego, objawy zwykle ustępują po kilku dniach. Objawy zatrucia alkoholowego, stopień zatrucia i ich czas trwania zależy od wieku, masy ciała, stanu zdrowia, chorób współistniejących oraz stężenia alkoholu we krwi.

Kac i upojenie alkoholowe a zatrucie

Należy pamiętać, że zatrucie alkoholem jest stanem zagrożenia życia, który występuje po przesadnym spożyciu alkoholu etylowego lub po wypiciu jakiejkolwiek ilości alkoholi niespożywczych np. metylowego, izopropylowego czy glikolu etylenowego. Kac jest normalnym stanem po spożyciu etanolu. Symptomy kaca związane są z metabolizmem alkoholu . W wątrobie w wyniku jego przemian, powstaje aldehyd octowy, który jest 10 razy bardziej toksyczny od samego etanolu. Ponadto, samopoczucie pogarsza odwodnienie organizmu, do którego dochodzi w wyniku spożywania zbyt małej ilości wody a także moczopędnego działania alkoholu.

Na nasilenie kaca ma również wpływ rodzaj spożywanego alkoholu. Jest on silniejszy po spożyciu alkoholi kolorowych niż po wypiciu czystej wódki. Do najczęstszych objawów kaca zalicza się:

• ból głowy
• nudności
• brak apetytu
• nadwrażliwość na bodźce (światło, dźwięk, zapach)
• ogólnie złe samopoczucie
• drżenie rąk

Domowe sposoby na kaca

Jeśli nie doszło do zatrucia alkoholem, lecz jedynie doskwiera kac jest kilka metod, które pomogą zmniejszyć jego intensywność. W dniu imprezy, kiedy podejrzewamy że będziemy spożywać alkohol warto być wyspanym i najedzonym, ograniczyć spożycie nikotyny i pić duże ilości niegazowanej wody – przed, w trakcie i po alkoholu. Nie powinno się mieszać różnych rodzajów alkoholu. Jego kolejne porcje najlepiej przyjmować zachowując półgodzinne odstępy. Pomieszczenie, w którym będziemy spać powinno być przewietrzone. Jednak gdy kac już wystąpi, jest kilka metod, by zmniejszyć jego nasilenie. Metody te powinny być dostosowane do występujących objawów. Nie wszystkie sprawdzą się u każdego.

Tabletki na kaca. W aptekach dostępne są specjalne preparaty, przeznaczone do przyjmowania zarówno przed, jak i po spożyciu alkoholu. W swoim składzie mogą zawierać składniki jakie jak:

• elektrolity
• cholinę, wspomagającą pracę wątroby
• glukozę
• witaminę C
• magnez i wapń
• witaminy z grupy B
• ekstrakt z cykorii
• ekstrakt z owoców amli

Dbanie o odpowiednie nawodnienie. Objawy kaca nasila odwodnienie. Z tego powodu, zaleca się picie wody mineralnej niegazowanej, a także elektrolitów. Niektóre osoby lubią sięgać po sok pomidorowy, który jest naturalnym źródłem potasu. Pomóc może również orzeźwiajacy prysznic czy spacer.

Zatrucie alkoholem metylowym

Alkohol metylowy czyli metanol jest substancją stosowaną w przemyśle, płynach do szyb, a nawet jako paliwo. Ma zapach i smak identyczny jak alkohol etylowy, co jest przyczyną zatruć przy spożywaniu alkoholu nieznanego pochodzenia. Metanol bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi osiąga po 30-60 minutach od spożycia. Metabolizowany jest w wątrobie do trującego formaldehydu i kwasu mrówkowego. Aldehyd mrówkowy nieodwracalnie uszkadza siatkówkę oka i nerw wzrokowy. Wypicie tak niewielkiej ilości jak 10 ml czystego metanolu powoduje ślepotę. Dawka śmiertelna wynosi od 30 do 150ml.

Objawy zatrucia alkoholem metylowym

Początkowo, dopóki metanol nie ulegnie metabolizmowi, objawy są podobne do zatrucia etanolem. Kiedy jednak dojdzie do akumulacji metabolitów alkoholu metylowego pojawiają się zaburzenia oddychania, bóle głowy, nudności, wymioty, ból brzucha, przekrwienie oczu, zaczerwienienie skóry, spadek ciśnienia krwi, zaburzenia widzenia, drgawki, bezmocz, śpiączka.

Leczenie zatrucia alkoholowego metanolem

Leczenie powinno być prowadzone w szpitalu. Odtrutki hamują rozkład metanolu przez dehydrogenazę alkoholową i przez to, jego metabolizm. Należy je zastosować jak najszybciej. Należą do nich etanol oraz fomepizol. W celu przyspieszonej eliminacji z organizmu stosuje się hemodializę, w trakcie której kontynuowane jest leczenie etanolem.

Przypisy

1. Ligenza, Tomasz. "Diagnostyka i postępowanie terapeutyczne w zatruciach alkoholami." (2018).
2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2022, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2022.
3. S. H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson t. 2, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, 2020.