Wszywka alkoholowa (Esperal, disulfiram). Jak długo działa wszywka alkoholowa, jakie są przeciwwskazania do jej stosowania i czy powoduje działania niepożądane lub skutki uboczne?

Wszywka alkoholowa (Esperal) - jak działa i czy jest skuteczna w leczeniu alkoholizmu?

Wszywka alkoholowa, czyli tabletki z disulfiramem umieszczane pod skórą pacjenta, to jeden ze sposobów leczenia uzależnienia od alkoholu. Obecnie jest to metoda wykorzystywana pomocniczo w terapii uzależnień i wiąże się z nią wiele kontrowersji - szczególnie w zakresie skutków ubocznych i działań niepożądanych, które mogą wystąpić u „zaszytej” osoby. Jaki jest mechanizm działania disulfiramu i jak w praktyce wygląda zabieg umieszczenia wszywki w ciele pacjenta? Kiedy się go wykonuje i czy Esperal jest w stanie wyleczyć alkoholizm? Jakich skutków można spodziewać się po terapii z wykorzystaniem disulfiramu? Poznaj najważniejsze informacje o tym sposobie leczenia i dowiedz się, kiedy jest on przeciwwskazany.

Jak działa wszywka alkoholowa jako element terapii uzależnienia od alkoholu?

Wszywka alkoholowa to potoczna nazwa procedury terapeutycznej, wykorzystywanej w farmakologicznym leczeniu nadużywania alkoholu. Polega ona na podaniu podskórne tabletek z substancją czynną o nazwie disulfiram (ich nazwa handlowa to Esperal). Wspomniana substancja to inhibitor dehydrogenazy aldehydowej (w skrócie: ADH). Ma on za zadanie blokować mechanizm metabolizacji alkoholu w organizmie. Podczas metabolizmu alkoholu jest on przekształcany przez konkretne enzymy do mniej szkodliwych dla zdrowia ludzkiego substancji - z aldehydu octowego do kwasu octowego - natomiast disulfiram uniemożliwia zachodzenie tych procesów, powodując dokuczliwe i nieprzyjemne skutki uboczne po spożyciu alkoholu.

„Zaszycie” Esperalem ma więc działanie awersyjne - pacjent mając świadomość groźnych dla niego skutków wypicia alkoholu ma w teorii stronić od używki. Po spożyciu napoju alkoholowego, u osób leczonych Esperalem mogą wystąpić nudności i wymioty, zaburzenia rytmu serca, zawroty głowy, dreszcze, wzrost ciśnienia tętniczego krwi i inne skutki uboczne - a więc wszystkie rodzaje konsekwencji zatrucia alkoholem. Ma to wywrzeć pewien efekt psychologiczny - ze strachu przed wymienionymi skutkami, dana osoba ma unikać picia alkoholu.

Jak wygląda zaszycie alkoholowe? Gdzie wszywa się lek z disulfiramem?

Zabieg zaszycia alkoholowego trwa kilka minut i jest wykonywany przez specjalistę chirurga, w znieczuleniu miejscowym (pacjent nie czuje momentu zaszycia). Cała procedura polega na nacięciu skóry i umieszczeniu pod nią tabletek z disulfiramem, które przez cały okres obecności w ciele uwalniają do krwiobiegu substancję czynną, utrzymując w ten sposób działanie leku. Po umieszczeniu Esperalu w odpowiednim miejscu, lekarz zaszywa rankę, a pacjent może od razu iść do domu.

Najczęściej tabletki z disulfiramem zaszywa się w okolicach łopatki lub na skórze w obrębie pośladka. Co ważne, przed zabiegiem pacjent musi przez co najmniej 12 godzin zachować całkowitą asystencję - inaczej założenie wszywki alkoholowej nie będzie możliwe.

Jak długo działa Esperal?

Długość działania Esperalu uzależniona jest od tego, ile tabletek z substancją czynną zostało umieszczone pod skórą u danego pacjenta. Generalnie zazwyczaj „wszywa” się od 8 do 10 tabletek, co powinno wystarczyć na okres do 8 miesięcy (w tym czasie disulfiram powoli będzie uwalniał się do krwiobiegu pacjenta, uniemożliwiając mu picie alkoholu bez przykrych konsekwencji zdrowotnych).

Umieszczanie wszywki alkoholowej pod skórą pacjenta a skutki uboczne i działania niepożądane

Skutki uboczne podania pacjentowi Esperalu pojawiają się dopiero w momencie spożycia przez niego alkoholu. Wyżej zostały opisane łagodne efekty zatrucia (w postaci zawrotów głowy i innych objawów - które jednak nadal są nieprzyjemne), natomiast po spożyciu przez osobę „zaszytą” dużej ilości alkoholu, mogą pojawić się znacznie poważniejsze skutki uboczne, takie jak utrata przytomności, niewydolność krążenia i niewydolność oddechowa, zaburzenia rytmu serca, zawał, a nawet śmierć (to właśnie te konsekwencje stanowią powód do kontrowersji powiązanych ze stosowaniem disulfiramu w leczeniu alkoholizmu).

Z kolei działania niepożądane, które mogą pojawić się po umieszczeniu wszywki alkoholowej pod skórą, to: czasowe zaburzenia erekcji, reakcje alergiczne, nudności i wymioty, brak apetytu, szybka męczliwość, senność i niechęć do wykonywania codziennych czynności. Wśród działań niepożądanych Esperalu wyróżniamy również obniżenie nastroju, wahania nastroju, depresję i inne zaburzenia psychiczne.

Ile kosztuje wszywka alkoholowa? Cena wszycia Esperalu

Cena Esperalu oraz samego zabiegu różni się w zależności od miejsca wykonania procedury, a także od dawki leku. Niemniej, zazwyczaj koszt wszyswki alkoholowej (zarówno samych tabletek, jak i ich podania) waha się od 500 do nawet 800 złotych. Zdarza się, że pacjenci po odczuciu przykrych konsekwencji spożywania alkoholu po wprowadzeniu do organizmu Esperalu, przychodzą do gabinetu w celu usunięcia wszywki. Taki zabieg to z kolei koszt około 200 złotych.

Wszywka alkoholowa – przeciwwskazania

Tak, jak przy stosowaniu niemalże każdego leku, również w kontekście przyjmowania Esperalu istnieją pewne przeciwwskazania. Wśród nich wyróżnia się m.in.:

• choroby układu sercowo-naczyniowego - w tym nadciśnienie tętnicze, zespoły metaboliczne, niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca i inne;
• ciężkie choroby i zaburzenia psychiczne, mogące skutkować załamaniami nerwowymi czy próbami samobójczymi i innymi powikłaniami w zakresie zdrowia psychicznego;
• uczulenie lub nadwrażliwość na którykolwiek ze składników znajdujących się w preparacie;
• brak zachowania okresu abstynencji przed wszyciem tabletek, stan pod wpływem alkoholu;
• ciąża oraz karmienie piersią.

W przypadku stwierdzenia różnych przeciwwskazań, lekarz kierujący na zabieg lub przeprowadzający procedurę może wykluczyć pacjenta z możliwości podania Esperalu lub odroczyć zabieg w czasie - do momentu ustąpienia przeciwwskazań (najczęściej chodzi tu o ustabilizowanie chorób towarzyszących lub o upojenie alkoholowe w dniu zabiegu).

Czy wszywka wystarczy do pokonania uzależnienia i nałogu?

Wszywka alkoholowa zdecydowanie nie jest wystarczającym sposobem w walce z nałogiem. Przede wszystkim nie ogranicza ona głodu alkoholowego, co sprawia, że osoba uzależniona nadal będzie odczuwała pragnienia napicia się i może sięgać po używkę. Dodatkowo, jako metoda awersyjna, jest krytykowana przez wiele środowisk medycznych i specjalistów leczenia uzależnień, jako niebezpieczna dla zdrowia i życia pacjentów. Jeśli jednak dana osoba decyduje się na „zaszycie”, musi jednocześnie mieć świadomość konieczności pozostawania pod stałą, regularną kontrolą lekarską, a także podjęcia osobnej terapii (na przykład w nurcie poznawczo-behawioralnym), która ma na celu zmianę fałszywych przekonań oraz płynących z nich nawyków. Dodatkowo należy pamiętać o tym, że wszywka alkoholowa jest tak naprawdę rozwiązaniem krótkookresowym, a leczenie alkoholizmu powinno być nastawione na długofalowe działania, zwiększające szansę na powodzenie terapii oraz całkowitą zmianę spojrzenia pacjenta na własne uzależnienie.

Źródła:

1. J. Fudała, Leczenie uzależnienia od alkoholu [w:] Medycyna Praktyczna, 07.03.2013
2. Disulfiram WZF - tabletki do implantacji [w:] Baza Leków Medycyny Praktycznej
3. K. Jończyk, lek. K. Wilczyńska, dr hab. n. med. N. Waszkiewicz, Obraz alkoholika wysoko funkcjonującego [w:] Medycyna po Dyplomie 01/2020
4. A. Pływak, K. Galus, E. Kozak-Szkopek, Wpływ psychoterapii na przebieg choroby alkoholowej u pacjentów leczonych w ośrodku terapii uzależnień [w:] Problemy Pielęgniarstwa 2015, tom 23, zeszyt nr 1
5. B. T. Woronowicz, Problemy alkoholowe w praktyce lekarza rodzinnego. Część II [w:] Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2002