Zatokowy ból głowy - przyczyny, objawy i leczenie

Wydawać by się mogło, że ból głowy od zatok jest na tyle charakterystyczny, że nie da się pomylić go z żadną inną dolegliwością. Niestety, tego typu objaw nie zawsze wiąże się wyłącznie z zapaleniem zatok przynosowych - może bowiem być symptomem innych schorzeń, co sprawia pewne problemy w jego diagnostyce. Na szczęście mnogość metod rozpoznawania chorób oraz ich różnicowania pozwala na skuteczne zdiagnozowanie zatokowego bólu głowy, a także na jego leczenie - zaordynowane w zależności od przyczyny pojawienia się dolegliwości. W jaki sposób rozpoznać ból głowy od zatok i odróżnić go - przykładowo - od migreny? Jakie badania powinny zostać wykonane w przypadku tego rodzaju objawów? Jak leczy się zatokowy ból głowy - domowymi sposobami, preparatami z apteki lub operacją? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz poniżej - zapraszamy do lektury!

Przyczyny zatokowego bólu głowy

Ból głowy „od zatok” - jak sama nazwa wskazuje - jest spowodowany nieprawidłowościami następującymi w obrębie zatok przynosowych. Najczęstszą z nich jest oczywiście zapalenie zatok, które zwykle ma podłoże wirusowe (choć u niektórych osób może pojawić się na tle bakteryjnym, w konsekwencji niezaleczonej infekcji, czy też na tle grzybiczym - co zdarza się u pacjentów z obniżoną odpornością lub chorobami sprzyjającymi rozwojowi infekcji grzybiczych). Dodatkowo pośrednią przyczyną zapalenia zatok może stać się krzywa przegroda nosowa, a także polipy oraz niewyleczoną infekcja zęba (zazwyczaj tego umiejscowionego w szczęce).

Zapalenie zatok przynosowych - niezależnie od przyczyny - prowadzi do obrzęku śluzówki wyściełającej zatoki, a tym samym - do utrudnienia ewakuacji znajdującego się w zatokach śluzu. W wypełniających się jamach wzrasta ciśnienie, co stanowi bezpośrednią przyczynę zatokowego bólu głowy. Dodatkowo sama wydzielina, która w normalnych warunkach chroni przed wnikaniem do organizmu wirusów i bakterii, poprzez gromadzenie się i brak prawidłowego odpływu, również może stać się źródłem nadkażeń (przy niedostatecznej redukcji obrzęku infekcja wirusowa może więc przerodzić się w infekcję bakteryjną).

Zatokowy ból głowy - objawy i charakterystyka. Jak go rozpoznać?

Mimo, iż pacjenci opisują ból głowy o zatok jako dość charakterystyczny i - tak, jak zostało to już wspomniane - niedający się pomylić z żadną inną dolegliwością, to w rzeczywistości dość często okazuje się, że ból wcale nie pochodzi od zapalenia kanałów w zatokach, ale od innego schorzenia. Cechy charakterystyczne bólu zatokowego głowy to przede wszystkim:

• uczucie pulsowania i rozpierania pojawiające się pomiędzy oczami, brwiami i w dolnej części czoła;
• ból odczuwany w jednym z oczodołów (pojawia się, gdy przyczyną zapalenia zatok jest zakażenie zęba);
• nasilanie się dolegliwości w określonych sytuacjach - po pochyleniu głowy do przodu, rano i wieczorem - po położeniu się do łóżka, podczas wykonywania aktywności fizycznych;
• łagodzenie lub ustępowanie dolegliwości bólowych w ciągu dnia - po przyjęciu pozycji wertykalnych, gdy wydzielina z zatok przynosowych może spływać zgodnie z grawitacją.

Oprócz wymienionych powyżej dolegliwości, bólowi zatokowemu mogą towarzyszyć również: obrzęk twarzy, gorączka, uczucie zatkanego nosa,  katar oraz złe samopoczucie.

W jaki sposób odróżnić ból głowy pochodzący z zatok od migreny? Przede wszystkim migrenowym bólom głowy towarzyszą również takie symptomy, jak światłowstręt, wrażliwość na konkretne smaki i zapachy, ból oczu, a także nudności czy wymioty, co przy zatokowym bólu głowy praktycznie się nie zdarza. Dodatkowo przy migrenie zwykle nie pojawia się gorączka, a katar - jeśli występuje - jest cieknący i wodnisty (wynika to z zaangażowania systemu immunologicznego w przypadku ataków migreny). Oprócz tego migrenowy ból trwa zwykle od kilku do kilkunastu godzin, natomiast ból zatokowy utrzymuje się nawet do tygodnia (oczywiście z przerwami, o różnym nasileniu).

Leczenie zatokowego bólu głowy - domowe, farmakologiczne, operacyjne

Leczenie zatokowego bólu głowy, przy klasycznej infekcji wirusowej, może być prowadzone w domu - w tym celu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne - łagodzące nie tylko samo zapalenie, ale również odczuwany ból. Oprócz tego - aby rozwodnić i ułatwić ewakuację wydzieliny zalegającej w zatokach - można również wykonywać ich płukanie za pomocą specjalnych preparatów i roztworów soli fizjologicznej (wykazującej także działanie antybakteryjne). Niekiedy - na wyraźne zalecenie lekarza - stosuje się spraye lub tabletki mające działanie obkurczające naczynia krwionośne - redukują one obrzęk śluzówki, a także wydzielanie śluzu.

W przypadku przewlekłego zapalenia zatok i odczuwania dotkliwego bólu głowy, należy oczywiście zgłosić się do lekarza, który zleci i wykona odpowiednie badania. Wśród nich wyróżnia się CT głowy (tomografię komputerową), badania przedmiotowe (przykładowo - za pomocą cienkiego endoskopu wprowadzanego do zatok) i inne badania obrazowe. Na ich podstawie będzie możliwe zakwalifikowanie pacjenta do leczenia choroby powodującej przewlekłe zapalenie (polipy, guzy) lub nieprawidłowości w budowie struktur twarzoczaszki (operacje przegrody nosowej, leczenie ortodontyczne i inne).

Źródła:

1. Lek. M. Wiercińska, Zapalenie zatok przynosowych: przyczyny, objawy i leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 30.09.2022
2. Dr hab. Med. H. Zielińska-Bliźniewska, lek. A. J. Kowalski, prof. Dr hab. Med. J. Olszewski, Ostry ból głowy - zatokopochodny czy innego pochodzenia? [w:] Stany nagłe po Dyplomie 02/2019
3. Leszczyńska, K. Oleś, E. Bojanowska, J. Szaleniec, J. Mika, Zatokowy ból twarzoczaszki - trudności diagnostyczne w różnicowaniu [w:] Czasopismo Ból - Tom 15, 3/2014
4. Michalik, A. Podbielska-Kubera, Powikłania twarzoczaszkowe zapalenia zatok [w:] Borgis - New Medicine 1/2019