Prostata - leczenie chorób prostaty (zapalenie prostaty, rak, przerost)

Gruczoł krokowy – co to jest? Najczęstsze choroby prostaty.

Gruczoł krokowy (prostata, stercz) jest nieparzystym narządem męskim położonym w miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego, przed odbytnicą a za spojeniem łonowym. Przez jego środek przebiega cewka moczowa. Prostata zbudowana jest w 70% z gruczołów i w 30% ze zrębu włóknisto-mięśniowego. Funkcją prostaty jest produkcja składników nasienia, zapewniających prawidłowe środowisko dla plemników. Ogrywa ważną rolę we wspomaganiu zapłodnienia. Wydzielina przez nią produkowana stanowi około 15% ejakulatu. Wśród najczęstszych chorób tego narządu wymienia się jego zapalenie, łagodny rozrost oraz nowotwór.

Zapalenie prostaty i przewlekłe zapalenie prostaty

Przyczyną ostrego zapalenia gruczołu krokowego jest infekcja bakteryjna, zwykle wywołana przez bakterie pochodzące z naturalnej flory jelita grubego. Przyczyny przewlekłego zapalenia prostaty nie są do końca znane, jednak pewną rolę przypisuje się czynnikom takim jak stres, zaburzenia hormonalne i emocjonalne, podłoże autoimmunologiczne. Objawy zapalenia prostaty to dolegliwości bólowe w okolicy krocza, ból moszny, kości krzyżowe, w okolicach spojenia łonowego, ujścia zewnętrznego cewki moczowej, osłabienie strumienia moczu, zaburzenia ejakulacji, obecność krwi w nasieniu, zaburzenia erekcji, uczucie pieczenia i bólu w trakcie oddawania moczu. W przypadku wystąpienia objawów, należy udać się do urologa lub androloga, który ustali schemat leczenia. W przypadku infekcji bakteryjnej, przepisywane są antybiotyki, a także leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Łagodny rozrost gruczołu krokowego - przyczyny

 Łagodny rozrost gruczołu krokowego (ang. benign prostatę hyperplasia) to stan zwiększonej liczebności komórek nabłonkowych, mięśniowych i komórek zrębu w okołocewkowej części prostaty. Częstość jego występowania wzrasta wraz z wiekiem. U mężczyzn w wieku 40 lat średnio występuje u 8% z nich, w wieku 60 lat u 50%, a powyżej 90 lat już u 80% badanych. Duże znaczenie w rozwoju schorzenia mają czynniki genetyczne. W dziedziczonej postaci łagodnego rozrostu gruczołu krokowego początek choroby jest w młodszym wieku. Wśród potencjalnych przyczyn choroby wymienia się wzmożoną ekspresję genu BCL2, upośledzenie procesu dojrzewania komórek nabłonkowych, a także sam proces starzenia się.

Przerost prostaty - objawy

Dominującym objawem przerostu prostaty są zaburzenia mikcji. W tych schorzeniu, komórki mięśniowe gładkie stanowią znaczną część objętości hiperplastycznego gruczołu krokowego, a siła ich napięcia biernego, czy skurczu pod wpływem stymulacji alfa-adrenergicznej, może istotnie wpływać na stopień zwężenia cewki moczowej. Przekłada się to na zwężenie strumienia moczu oraz zaburzenia opróżniania pęcherza. Może dochodzić do kropelkowego wypływania moczu po zakończeniu mikcji. Występuje częstomocz, parcie na mocz pojawia się również w nocy. U niektórych osób występuje nietrzymanie moczu. Związane jest to z nadreaktywnością wypieracza pęcherza moczowego.

• Częstomocz
• Nocne oddawanie moczu (nykturia)
• Naglące parcie na mocz
• Nietrzymanie moczu

Powikłania łagodnego przerostu prostaty

Wśród powikłań wymienia się różne schorzenia układu moczowego, w tym:

• Kamica pęcherza moczowego
• Nietrzymanie moczu
• Zakażenia układu moczowego
• Ostre zatrzymanie moczu

Łagodny przerost gruczołu krokowego – diagnostyka

W diagnostyce przeprowadza się ocenę nasilenia objawów związanych z oddawaniem moczu, a także szereg badań, w tym ocenę stężenia PSA we krwi, mocznika i kreatyniny, badanie ogólne moczu, badanie ultrasonograficzne (USG), a także badanie per rectum.

Łagodny przerost prostaty – leczenie

Rodzaj leczenia jest zależy od nasilenia objawów oraz wieku, w jakim wystąpiły. Jeśli nie występują żadne powikłania, a dolegliwości mają nasilenie niskie do średniego, postępowanie jest zachowawcze. Zaleca się zmniejszenie spożycia płynów w pewnych okresach czasowych, ograniczenie napojów o działaniu moczopędnym (alkohol, kawa), dieta bogata w warzywa i owoce (zapobieganie zaparciom), zmiana techniki oddawania moczu, a także optymalizacja leczenia diuretykami i innymi lekami wpływającymi na czynność dróg moczowych.

Przy większym nasileniu objawów wykorzystuje się leki takie jak: inhibitory fosfodiestrazy-5, antagoniści receptorów alfa1-adrenergicznych, inhibitory 5alfa-reduktazy, antagoniści receptora muskarynowego, agoniści receptora beta3-adrenergicznego.

U chorych, u których doszło do zatrzymania moczu konieczne jest postępowanie inwazyjne. Wśród metod wymienia się zabiegi laserowe, elektroresekcja przezcewkowa lub założenie stentów cewkowych.

Łagodny przerost prostaty – fitoterapia

Uzupełnieniem terapii konwencjonalnej może być stosowanie różnych związków pochodzenia roślinnego o działaniu przeciwzapalnym, modyfikującym aktywność prostaglandyn czy hamujących aktywność 5alfa-reduktazy. Pozyskiwane są między innymi z :

• Kory śliwy afrykańskiej (łac. Pygeum africanum)
• Nasion dyni (łac. Cucurbita)
• Owoców boczni piłkowanej (łac. Serenoa repens, Sabal serrulata)
• Korzenia pokrzywy (łac. Urtica dioica)
• Wierzbownicy drobnokwiatowej (łac. Epilobium parviflorum)
• Likopen z pomidorów

Rak prostaty - przyczyny

Nowotwór prostaty (stercza) jest istotnym problemem, rozpowszechnionym na całym świecie. Nowotwór ten często występuje u mężczyzn w wieku dojrzałym i starczym. Głównym czynnikiem ryzyka jest wiek powyżej 75 lat. Najwięcej przypadków obserwuje się wśród mężczyzn w wieku 80 i 90+. Ponadto, ryzyko zachorowania zwiększają:

• Czynniki dziedziczne
• Otyłość
• Nadciśnienie tętnicze
• Nadużywanie alkoholu
• Duża ilość produktów smażonych w diecie
• Nadmiar białka w diecie
• Niedobór oraz nadmiar witaminy D we krwi
• Łysienie typu męskiego
• Zakażenie rzeżączką lub wirusem HPV-16
• Zawodowe narażenie na kadm
• Palenie tytoniu

Rak gruczołu krokowego (prostaty) – objawy

Rak prostaty może dawać objawy podobne do łagodnego przerostu gruczołu krokowego – zwiększone parcie na mocz, częstomocz (w tym w nocy), wydłużony czas oddawania moczu, trudności w rozpoczęciu oddawania moczu. Dodatkowo, podczas mikcji występuje ból, obserwuje się zaburzenia erekcji oraz dolegliwości bólowe w okolicy miednicy mniejszej

Rak prostaty – diagnostyka i leczenie

W diagnostyce wykorzystuje się badanie stężenia PSA we krwi, ultrasonografię, badanie fizykalne, biopsję gruboigłową, tomografię komputerową. Schemat leczenia raka prostaty jest indywidualnie dobierany do pacjenta. W przypadku nowotworów niskiego ryzyka, zmiana jest regularnie obserwowana, a leczenie radykalne wykonywane dopiero w momencie progresji. Leczenie radykalne polega na usunięciu chirurgicznemu (leczenie chirurgiczne - operacja prostaty) całej tkanki nowotworowej lub zniszczenia za pomocą promieniowania (radioterapia). Rak gruczołu krokowego często daje przerzuty, dlatego tak ważna jest jak najszybsza diagnostyka i terapia.

Profilaktyka raka prostaty

W profilaktyce ważną rolę odgrywa dieta oraz styl życia. W celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka prostaty należy być aktywnym fizycznie, utrzymywać prawidłową masę ciała oraz nie palić wyrobów tytoniowych. Dieta powinna być dobrze zbilansowana pod kątem makro i mikroskładników. Szczególnie należy zwrócić uwagę na dostarczanie odpowiedniej ilości witaminy D, witaminy E oraz selenu. Odradza się częste smażenie, spożywanie produktów wysokoprzetworzonych oraz diety wysokobiałkowe (dieta keto, dieta Dukana, Atkinsa).

Przypisy

1.      Slowikowska-Hilczer J. Andrologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020.