Publikowane artykuły mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Dowiedz się więcej...
Gruczoł krokowy (prostata, stercz) jest nieparzystym narządem męskim położonym w miednicy mniejszej, poniżej pęcherza moczowego, przed odbytnicą a za spojeniem łonowym. Przez jego środek przebiega cewka moczowa. Prostata zbudowana jest w 70% z gruczołów i w 30% ze zrębu włóknisto-mięśniowego. Funkcją prostaty jest produkcja składników nasienia, zapewniających prawidłowe środowisko dla plemników. Ogrywa ważną rolę we wspomaganiu zapłodnienia. Wydzielina przez nią produkowana stanowi około 15% ejakulatu. Wśród najczęstszych chorób tego narządu wymienia się jego zapalenie, łagodny rozrost oraz nowotwór.
Przyczyną ostrego zapalenia gruczołu krokowego jest infekcja bakteryjna, zwykle wywołana przez bakterie pochodzące z naturalnej flory jelita grubego. Przyczyny przewlekłego zapalenia prostaty nie są do końca znane, jednak pewną rolę przypisuje się czynnikom takim jak stres, zaburzenia hormonalne i emocjonalne, podłoże autoimmunologiczne. Objawy zapalenia prostaty to dolegliwości bólowe w okolicy krocza, ból moszny, kości krzyżowe, w okolicach spojenia łonowego, ujścia zewnętrznego cewki moczowej, osłabienie strumienia moczu, zaburzenia ejakulacji, obecność krwi w nasieniu, zaburzenia erekcji, uczucie pieczenia i bólu w trakcie oddawania moczu. W przypadku wystąpienia objawów, należy udać się do urologa lub androloga, który ustali schemat leczenia. W przypadku infekcji bakteryjnej, przepisywane są antybiotyki, a także leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Łagodny rozrost gruczołu krokowego (ang. benign prostatę hyperplasia) to stan zwiększonej liczebności komórek nabłonkowych, mięśniowych i komórek zrębu w okołocewkowej części prostaty. Częstość jego występowania wzrasta wraz z wiekiem. U mężczyzn w wieku 40 lat średnio występuje u 8% z nich, w wieku 60 lat u 50%, a powyżej 90 lat już u 80% badanych. Duże znaczenie w rozwoju schorzenia mają czynniki genetyczne. W dziedziczonej postaci łagodnego rozrostu gruczołu krokowego początek choroby jest w młodszym wieku. Wśród potencjalnych przyczyn choroby wymienia się wzmożoną ekspresję genu BCL2, upośledzenie procesu dojrzewania komórek nabłonkowych, a także sam proces starzenia się.
Dominującym objawem przerostu prostaty są zaburzenia mikcji. W tych schorzeniu, komórki mięśniowe gładkie stanowią znaczną część objętości hiperplastycznego gruczołu krokowego, a siła ich napięcia biernego, czy skurczu pod wpływem stymulacji alfa-adrenergicznej, może istotnie wpływać na stopień zwężenia cewki moczowej. Przekłada się to na zwężenie strumienia moczu oraz zaburzenia opróżniania pęcherza. Może dochodzić do kropelkowego wypływania moczu po zakończeniu mikcji. Występuje częstomocz, parcie na mocz pojawia się również w nocy. U niektórych osób występuje nietrzymanie moczu. Związane jest to z nadreaktywnością wypieracza pęcherza moczowego.
Wśród powikłań wymienia się różne schorzenia układu moczowego, w tym:
W diagnostyce przeprowadza się ocenę nasilenia objawów związanych z oddawaniem moczu, a także szereg badań, w tym ocenę stężenia PSA we krwi, mocznika i kreatyniny, badanie ogólne moczu, badanie ultrasonograficzne (USG), a także badanie per rectum.
Rodzaj leczenia jest zależy od nasilenia objawów oraz wieku, w jakim wystąpiły. Jeśli nie występują żadne powikłania, a dolegliwości mają nasilenie niskie do średniego, postępowanie jest zachowawcze. Zaleca się zmniejszenie spożycia płynów w pewnych okresach czasowych, ograniczenie napojów o działaniu moczopędnym (alkohol, kawa), dieta bogata w warzywa i owoce (zapobieganie zaparciom), zmiana techniki oddawania moczu, a także optymalizacja leczenia diuretykami i innymi lekami wpływającymi na czynność dróg moczowych.
Przy większym nasileniu objawów wykorzystuje się leki takie jak: inhibitory fosfodiestrazy-5, antagoniści receptorów alfa1-adrenergicznych, inhibitory 5alfa-reduktazy, antagoniści receptora muskarynowego, agoniści receptora beta3-adrenergicznego.
U chorych, u których doszło do zatrzymania moczu konieczne jest postępowanie inwazyjne. Wśród metod wymienia się zabiegi laserowe, elektroresekcja przezcewkowa lub założenie stentów cewkowych.
Uzupełnieniem terapii konwencjonalnej może być stosowanie różnych związków pochodzenia roślinnego o działaniu przeciwzapalnym, modyfikującym aktywność prostaglandyn czy hamujących aktywność 5alfa-reduktazy. Pozyskiwane są między innymi z :
Nowotwór prostaty (stercza) jest istotnym problemem, rozpowszechnionym na całym świecie. Nowotwór ten często występuje u mężczyzn w wieku dojrzałym i starczym. Głównym czynnikiem ryzyka jest wiek powyżej 75 lat. Najwięcej przypadków obserwuje się wśród mężczyzn w wieku 80 i 90+. Ponadto, ryzyko zachorowania zwiększają:
Rak prostaty może dawać objawy podobne do łagodnego przerostu gruczołu krokowego – zwiększone parcie na mocz, częstomocz (w tym w nocy), wydłużony czas oddawania moczu, trudności w rozpoczęciu oddawania moczu. Dodatkowo, podczas mikcji występuje ból, obserwuje się zaburzenia erekcji oraz dolegliwości bólowe w okolicy miednicy mniejszej
W diagnostyce wykorzystuje się badanie stężenia PSA we krwi, ultrasonografię, badanie fizykalne, biopsję gruboigłową, tomografię komputerową. Schemat leczenia raka prostaty jest indywidualnie dobierany do pacjenta. W przypadku nowotworów niskiego ryzyka, zmiana jest regularnie obserwowana, a leczenie radykalne wykonywane dopiero w momencie progresji. Leczenie radykalne polega na usunięciu chirurgicznemu (leczenie chirurgiczne - operacja prostaty) całej tkanki nowotworowej lub zniszczenia za pomocą promieniowania (radioterapia). Rak gruczołu krokowego często daje przerzuty, dlatego tak ważna jest jak najszybsza diagnostyka i terapia.
W profilaktyce ważną rolę odgrywa dieta oraz styl życia. W celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka prostaty należy być aktywnym fizycznie, utrzymywać prawidłową masę ciała oraz nie palić wyrobów tytoniowych. Dieta powinna być dobrze zbilansowana pod kątem makro i mikroskładników. Szczególnie należy zwrócić uwagę na dostarczanie odpowiedniej ilości witaminy D, witaminy E oraz selenu. Odradza się częste smażenie, spożywanie produktów wysokoprzetworzonych oraz diety wysokobiałkowe (dieta keto, dieta Dukana, Atkinsa).
Przypisy
1. Slowikowska-Hilczer J. Andrologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020.
W swojej karierze naukowej zajmuje się przeciwzapalnym wpływem składników żywności w chorobach cywilizacyjnych, w tym w nowotworach. Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Prywatnie miłośniczka ekologii, fotografii i dalekich podróży.
Zobacz wszystkie wpisy autora
Artykuły zamieszczone na blogu apteki internetowej Olmed nie stanowią porady medycznej,
ani opinii farmaceuty, lekarza lub dietetyka dostosowanej do indywidualnej sytuacji
pacjenta. Udostępnione informacje stanowią jedynie generalne zalecenia, które nie mogą
stanowić wyłącznej podstawy do stosowania określonej terapii, zmiany nawyków, dawkowania
produktów leczniczych, itp. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na
życie, zdrowie lub samopoczucie należy skontaktować się z lekarzem lub innym
specjalistą, w celu otrzymania zindywidualizowanej porady.
Nigdy nie lecz się sam, korzystaj z opieki medycznej swojego lekarza i w przypadku
objawów choroby lub pogorszenia się Twojego stanu zdrowia skontaktuj się ze
specjalistą.
Właściciel serwisu aptekaolmed.pl nie ponosi odpowiedzialności związanej z
wykorzystaniem informacji zawartych w publikowanych za pośrednictwem Serwisu
artykułach.