Zapalenie spojówek – objawy, przyczyny, leczenie

Zapalenie spojówek jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób okulistycznych. Może mieć podłoże bakteryjne, alergiczne, wirusowe. Objawy zapalenia spojówek to między innymi łzawienie, zaczerwienienie oczu, świąd, przekrwienie. Jak rozpoznać zapalenie spojówek i jak wygląda jego leczenie?

Rodzaje zapalenia spojówek

Zapalenie spojówek jest niezmiernie dokuczliwe dla pacjenta. Powoduje łzawienie, zaczerwienienie oka, świąd, a czasami liczne objawy dodatkowe. W zależności od przyczyny, wyróżniamy zapalenie alergiczne, bakteryjne oraz wirusowe.

Wirusowe zapalenie spojówek - przyczyny

Stan zapalny spojówek wywołany wirusami występuje bardzo często. Czynnikiem etiologicznym są adenowirusy, które bardzo łatwo przenoszą się z człowieka na człowieka. Powszechnie nazywane jest epidemicznym zapaleniem spojówek. W ramach profilaktyki zakażeń zalecane jest zachowanie należytej higieny, częste mycie rąk, stosowanie osobnych ręczników i przyborów toaletowych. Wirusowe zapalenie spojówek w rzadszych przypadkach może być również spowodowane wirusem świnki, ospy, grypy, różyczki, Newcastle oraz ludzkim papillomawirusem.

Objawy zapalenia spojówek spowodowanego przez wirusy

W przebiegu zapalenia wirusowego przyuszne węzły chłonne są powiększone, obserwuje się grudki w spojówce powiekowej. Wydzielina ze spojówek jest niewielka, co jest jednym z czynników odróżniających od zapalenia bakteryjnego. Pacjent nie ma uczucia sklejenia powiek po przebudzeniu. Oko jest zaczerwienione, silnie łzawi i swędzi. Obserwuje się zwężenie szpary powiekowej, światłowstręt i niewielką wydzielinę śluzową. Zwykle, początkowo objawy dotyczą jednego oka, ale szybko zakażenie rozprzestrzenia się na drugie. Zapalenie może współistnieć z gorączką i infekcją górnych dróg oddechowych.

Jak leczyć wirusowe zapalenie spojówek?

W większości przypadków stosuje się leczenie objawowe - okłady, krople do oczu, sztuczne łzy. W przypadku wytworzenia błon rzekomych, lekarz usuwa je mechanicznie. Jeśli wystąpią zmiany w rogówce, włącza się do leczenia krople zawierające steroidy np. prednizolon, fluorometolon.

Przyczyny i objawy alergicznego zapalenie spojówek

Alergiczne zapalenie spojówek powstaje w wyniku reakcji alergicznej na alergeny wziewne - pyłki traw, roztocza, spory pleśni. Może być dolegliwością sezonową lub całoroczną. Objawy mają nagły początek i ostry przebieg. Obserwuje się:

• silne swędzenie oczu
• szczypanie
• zaczerwienienie oczu
• przekrwienie
• światłowstręt
• łzawienie
• uczucie ciała obcego w oku
• niewielką ilość śluzowej wydzieliny

Symptomy schorzenia mogą czasami przypominać zespół suchego oka. Osoby noszące soczewki kontaktowe powinny wybierać specjalne produkty przeznaczone dla alergików. Dotyczy to również kropli do oczu, które nie powinny zawierać chlorku benzalkoniowego i drażniących konserwantów.

Wyróżnia się kilka rodzajów zapalenia spojówek o podłożu alergicznym - sezonowe, całoroczne, ostre, wiosenne, atopowe zapalenie spojówek i rogówki oraz kontaktowe zapalenie skóry powiek i spojówek.

Alergiczne zapalenie spojówek - leczenie

jak leczyć alergiczne zapalenie spojówek? W leczeniu farmakologicznych stosuje się krople do oczu z substancjami o działaniu przeciwhistaminowym i obkurczającym naczynia krwionośne oraz doustne leki przeciwhistaminowe. Terapię może uzupełniać stosowanie naturalnych substancji roślinnych:

• olej z czarnuszki
• tabletki z pachnotki zwyczajnej
• ekstrakt z tarczycy bajkalskiej
• świetlik
• rumianek
• wiesiołek dwuletni

Bakteryjne zapalenie spojówek - przyczyny

Bakteryjne zapalenie spojówek stanowi zaledwie 5% wszystkich zapaleń spojówek. Do najczęstszych czynników etiologicznych zalicza się Staphylococcus aureus (grokowiec złocisty), Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc), Haemophilus influenzae, Streptococcus pyogenes (paciorkoweic beta-hemolizujący), Staphylococcus epidermidis. Ze względu na przebieg kliniczny, bakteryjne zapalenia spojówek może mieć początek:

• powolny (dni, tygodnie). Nasilenie objawów jest od łagodnego do umiarkowanego. Wywoływane jest przez Staphylococcus aureus , Proteus sp., Pseudomonas sp., Enterobacteriaceae, Moraxella lacunata.
• ostry lub podostry (godziny, dni). Nasilenie objawów jest od umiarkowanego do znacznego. Wywoływane jest przez Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Streptococcus aureus, Streptococcus pyogenes, Staphylococcus epidermidis
• Gwałtowny (rozwija się szybciej niż w 24 godziny). Nasilenie objawów jest znaczne. Wywoływane jest przez Neisseria gonorrhoeae oraz Neisseria meningitidis.

Wyróżnia się dodatkowo zapalenie spojówek wywołane chlamydiami. Czynnikiem etiologicznym jest Chlamydia trachomatis (jaglica) oraz Chlamydia oculogenitatis, wywołująca zapalenie wtrętowe spojówek.

Bakteryjne zapalenie spojówek - objawy i leczenie zapalenia spojówek

Objawy występujące w przebiegu zapalenia to pieczenie, zaczerwienienie, łzawienie oczu, obecność wydzieliny oraz szczypanie powiek. Po przebudzeniu występuje uczucie sklejenia powiek. W badaniu przedmiotowym, okulista stwierdza obecność ropnej wydzieliny, obrzęk spojówek i powierzchniowe zadrażnienie spojówek. Powiększenie węzłów chłonnych przyusznych nie jest obecne. Czasami występuje obrzęk powiek.

W przypadku wtrętowego zapalenia spojówek początkowo silny obrzęk spojówki powiekowej i załamka powoduje rzekome opadnięcie powieki, szkliste grudki umiejscowione głównie na spojówce powieki dolnej, powiększenie przyusznych węzłów chłonnych. Przebieg zapalenia ma charakter przewlekły. Do zakażenia bakterią dochodzi drogą płciową lub przez zakażoną wodę w basenach kąpielowych. W leczeniu stosuje się miejscowo np. aminoglikozydy lub erytromycynę, a ogólnie tetracykliny, doksycyklinę lub erytromycynę. Leki przyjmuje nie tylko pacjent, ale także jego partner seksualny.

W zależności od czynnika etiologicznego, leczenie może być miejscowe oraz ogólne. U większości pacjentów miejscowo podaje się antybiotyki lub chemioterapeutyki np. neomycyna, ciprofloksacyna, chloramfenikol, gentamycyna. W przypadku zakażenia Haemophilus influenzae, ze względu na częste powiązanie z zapaleniem ucha środkowego, zapaleniem płuc i opon mózgowych, stosuje się doustnie amoksycylinę z kwasem klawulenowym.

Przypisy:

1. Kański J. Choroby infekcyjne oczu. Kompendium diagnostyki i leczenia, 2021.
2. Rubenstein, Jonathan B., and Tatyana Spektor. "Allergic conjunctivitis." Ophthalmology E-Book(2018): 191.
3. Leung, Alexander KC, et al. "Bacterial conjunctivitis in childhood: etiology, clinical manifestations, diagnosis, and management." Recent patents on inflammation & allergy drug discovery2 (2018): 120-127.
4. Azari, Amir A., and Amir Arabi. "Conjunctivitis: a systematic review." Journal of ophthalmic & vision research3 (2020): 372.