Najczęstsze nowotwory u mężczyzn - jak im zapobiegać?

Z czego biorą się nowotwory?

Nowotwory rozwijają się na skutek wielu nakładających się na siebie czynników. Zalicza się do nich czynniki niemodyfikowalne (wiek, genetyka, występowanie rodzinne nowotworów) oraz modyfikowalne, związane ze stylem życie – otyłość,  niska aktywność fizyczna, palenie papierosów, nieprawidłowa dieta, spożywanie alkoholu. Nie bez znaczenia pozostaje również wpływ czynników psychologicznych takich jak zaburzenia lękowe. Zmieniając swoje nawyki na zdrowsze, jesteśmy w stanie zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór.

Nowotwory od palenia

Nowotwory tytoniozależne są liczną grupą chorób nowotworowych, których w dużej mierze można by uniknąć. Powstają w wyniku palenia papierosów, jak również sprzyja im tzw. palenie bierne czyli przebywanie w pomieszczeniach z obecnym dymem papierosowym. Do nowotworów, które powstają w wyniku palenia papierosów zalicza się m.in. raka płuc, jamy ustnej, gardła, krtani, jelita grubego, nerki i pęcherza moczowego.

Najczęstsze nowotwory u mężczyzn

Największy odsetek zgonów w wyniku nowotworów u mężczyzn powodują nowotwory złośliwe płuca, oskrzela i tchawicy, jelita grubego, układu moczowego oraz żołądka. Wszystkie te nowotwory zalicza się do grupy zależnych od tytoniu, w których rozwoju bardzo dużą rolę odgrywa palenie papierosów. 

Rak płuca, oskrzela i tchawicy – jak zapobiegać?

Nowotwory złośliwe płuca, oskrzela i tchawicy są w dużej mierze inicjowane przez palenie papierosów, które jest głównym czynnikiem sprawczym ich rozwoju. U palaczy nie poleca się suplementacji witaminą A, która, mimo właściwości antyoksydacyjnych, paradoksalnie podnosi ryzyko rozwoju raka płuca w tej grupie osób. Rzucenie palenia dla wielu osób nie jest proste, ale obecnie na rynku dostępnych jest wiele preparatów pomagających w zerwaniu z nałogiem takie jak plastry nikotynowe, gumy do żucia z nikotyną oraz suplementy diety pomocne w rzuceniu palenia. 

Rak jelita grubego – jak zapobiegać?

Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju raka jelita grubego zalicza się nadwagę i otyłość, niską aktywność fizyczną, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu oraz nieprawidłową dietę – bogatą w mięso czerwone (wieprzowina, wołowina), a ubogą w warzywa, owoce i inne źródła błonnika pokarmowego. Wprowadzenie większej ilości pełnoziarnistych produktów zbożowych (kasze, płatki owsiane, ciemne pieczywo) oraz świeżych warzyw i owoców, pozwoli zwiększyć spożycie błonnika pokarmowego w diecie, który zmniejsza ryzyko rozwoju nie tylko raka jelita grubego, ale również jelita cienkiego i jamy ustnej.

Potencjalne mechanizmy działania błonnika pokarmowego obejmują:

• Ułatwione wiązanie kancerogenów i kwasów żółciowych
• Korzystny wpływ na rozwój mikroflory jelitowej
• Fermentację błonnika w jelicie grubym, w trakcie której dochodzi do wytwarzania kwasów tłuszczowych krótkołańcuchowych, które między innymi mogą hamować cykl komórkowy i migrację komórek nowotworowych, a apoptozę oraz redukować przewlekły stan zapalny
• Skrócenie kontaktu kancerogenów ze ścianą jelita
• Obniżenie energetyczności diety, co zmniejsza ryzyko rozwoju otyłości

Rak żołądka – jak zapobiegać?

Do czynników  ryzyka nowotworów złośliwych żołądka należy nadużywanie alkoholu (ponad 45g na dobę), otyłość, zakażenie Helicobacter pylori oraz spożywanie dużej ilości słonej, konserwowanej żywności. Otyłość przyczynia się do rozwoju nie tylko raka żołądka i jelita grubego, ale również trzustki, dlatego tak ważne jest utrzymywanie zdrowej masy ciała w prewencji nowotworowej. Podstawowym działaniem jest dieta redukcyjna z niskim indeksem glikemicznym oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Na rynku dostępnych jest również wiele preparatów wspomagających odchudzanie, zawierających w swoim składzie np. l-karnitynę, wyciąg z zielonej herbaty, berberynę, kwas linolowy, młody jęczmień czy błonnik pokarmowy.

Rak pęcherza moczowego – jak zapobiegać?

Palenie papierosów, narażenie zawodowe na aminy aromatyczne i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne oraz zakażenia pęcherza moczowego pasożytami zwiększają ryzyko rozwoju nowotworów pęcherza moczowego. Poza zaprzestaniem palenia i próbie eliminacji pozostałych czynników, warto stosować dietę bogatą w przeciwutleniacze takie jak witamina C, E oraz bioaktywne związki roślinne. 

Otyłość zwiększa ryzyko nowotworów

O tym, że otyłość i nadwaga prowadzą do rozwoju nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, zespołu metabolicznego i innych jednostek chorobowych wiadomo powszechnie. Niewiele osób jednak zdaje sobie sprawę, że zwiększa ona ryzyko rozwoju większości nowotworów: jelita grubego, pęcherzyka żółciowego, trzustki, jajnika i endometrium, piersi u kobiet, nerek, wątroby, wpustu żołądka, przełyku, tarczycy, oponiaka i szpiczaka mnogiego. Istnieją liczne hipotezy, dlaczego wpływ otyłości jest aż tak silny. W otyłości wzrasta oporność na insulinę, której towarzyszy wysokie stężenie insuliny związane również ze zmianami stężeń markerów stanu zapalnego. Dodatkowo podwyższone jest stężenie leptyny, stymulujących wzrost komórek oraz wpływając na gospodarkę estrogenową u kobiet. Ponadto niekorzystnym zmianom ulega stosunek stężenia niektórych adipokin, związków wpływających m.in na produkcję markerów reakcji zapalnej.

Jak zapobiegać nowotworom?

Gdyby podsumować, w jaki sposób można chronić się przed rozwojem różnego rodzaju nowotworów, powinno zacząć się od zaprzestania palenia papierosów, unormowania masy ciała oraz zwiększenia aktywności fizycznej u osób prowadzących siedzący tryb życia. W diecie powinno się ograniczyć czerwone mięso, cukier i węglowodany proste, natomiast zwiększyć spożycie błonnika pokarmowego, świeżych warzyw i owoców oraz kwasów tłuszczowych omega-3. Należy także zadbać o odporność, ponieważ prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny gwarantuje szybsze wykrycie i zniszczenie tworzących się nieprawidłowych komórek, z których później rozwija się nowotwór. Składniki, które korzystnie wpływają na odporność to między winnymi witamina D, probiotyki, produkty pszczele (propolis, pyłek pszczeli), witamina C, spirulina, żeń-szeń, jeżówka purpurowa.

Piśmiennictwo

1. Szawłowski, Andrzej W.; Gromadzka-Ostrowska, Joanna; Paluszkiewicz, Piotr; Słodkowski, Maciej; Sobocki, Jacek. Żywienie w chorobach nowotworowych. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020, 1093 s. ISBN 978-83-200-6075-1
   
2. Knuuti, J., et al., 2019 ESC Guidelines for the diagnosis and management of chronic coronary syndromes. Eur Heart J, 2020. 41(3): p. 407-477.
   
3. Venturini, E., et al., Oncology and Cardiac Rehabilitation: An Underrated Relationship. J Clin Med, 2020. 9(6). 
4. Kitajewska W., S.W., Kopański Z., Maslyak Z., Sklyarov I., Choroby cywilizacyjne i ich prewencja. J. Clin. Healthc, 2014(1): p. 3-47.
5. Szczeklik A., G.P., Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. 2014.
6. Meder, J., Podstawy Onkologii Klinicznej. 2011, Warszawa: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego.