Najczęstsze nowotwory u kobiet – jak się ich ustrzec?

Rozwój nowotworów - przyczyny

Choroby nowotworowe są jednym z wiodących problemów zdrowotnych na świecie. Z ich powodu rocznie umiera 9,6 milionów ludzi. W Polsce nowotwory są odpowiedzialne za około 26,5% wszystkich zgonów. Do rozwoju chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworów, poza czynnikami genetycznymi przyczyniają się niekorzystne wpływy środowiskowe: stres, nieodpowiednia dieta, niska aktywność ruchowa, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, skażenie środowiska oraz promieniowanie jonizujące. Coraz częściej opisywany jest negatywny wpływ czynników psychologicznych, w tym zaburzeń lękowych. Ponadto, onkogenezie sprzyja przewlekły stan zapalny w organizmie.

Najczęstsze nowotwory u kobiet

Najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet jest rak sutka. Zachorowalność na ten rodzaj nowotworu wykazuje tendencję wzrostową o około 1.5% rocznie, jednak związane jest to między innymi z jego większą wykrywalnością z powodu wzrostu świadomości społeczeństwa w kwestii samobadania piersi oraz zwiększenia dostępności badań obrazowych takich jak USG czy mammografia. Ze względu na stosunkowo dobrą wykrywalność i skuteczne leczenie, rak piersi nie jest przyczyną największej umieralności z powodu nowotworów u kobiet. Największą ilość zgonów powodują nowotwory złośliwe płuc oraz żołądka. Częstymi nowotworami wśród kobiet jest również rak jelita grubego, narządów płciowych oraz układu moczowego. 

Rak piersi – najczęstszy nowotwór u kobiet

Czynniki ryzyka raka piersi możemy podzielić na niemodyfikowalne oraz modyfikowalne (te, na które mamy wpływ). Do pierwszej kategorii zaliczymy wiek powyżej 45 lat, obecność mutacji genetycznej BRCA1, BRCA2 (rozwój raka piersi u 50-60% osób z występującą mutacją), występowanie raka piersi w rodzinie, czynniki hormonalne (wczesna miesiączka, późna menopauza). Do czynników, które możemy modyfikować należy otyłość, nieodpowiednia dieta oraz nadużywanie alkoholu. Kobiety, u których występują czynniki sprzyjające zachorowaniu na raka piersi powinny szczególną uwagę zwracać na styl życia oraz regularne badania.

Rak jelita grubego – możesz się go ustrzec!

Rak jelita grubego jest jedną z tych chorób, w rozwoju których niezdrowy tryb życia pełni ogromną rolę. Nadwaga i otyłość, palenie papierosów, mała aktywność fizyczna, spożywanie czerwonego mięsa, dieta uboga w warzywa i owoce, jak również spożywanie alkoholu (powyżej 30g na dobę) drastycznie zwiększa szansę na zachorowanie.

Czy istnieje dieta antynowotworowa?

Rozwój nowotworów nie zależy jedynie od sposobu odżywiania. Na ryzyko ich rozwoju wpływają zarówno czynniki genetyczne, osobnicze i środowiskowe. Niemniej jednak, styl życia, w tym dieta, mogą odgrywać ogromną rolę protekcyjną, zmniejszając szanse zachorowania. Składniki odżywcze zawarte w żywności mogą spełniać rolę ochronną, jak również niedobór niektórych z nich – zwiększać szansę na zachorowanie. Naukowo udowodniono, że dieta uboga w wapń zwiększa ryzyko rozwoju raka piersi, natomiast niedobory selenu – raka jajnika, szyjki macicy i endometrium.

10 kroków do zdrowia

W celu zmniejszenia ryzyka choroby nowotworowej musimy wziąć pod lupę swój styl życia i wprowadzić w nim korzystne nawyki:

1. Schudnij! Jeśli występuje u Ciebie nadwaga lub otyłość, zalecane jest unormowanie masy ciała. Otyłość jest czynnikiem, który zwiększa ryzyko rozwoju raka piersi, żołądka, jelita grubego, trzustki, wątroby oraz trzonu macicy.
2. Sport to zdrowie. Czy wiesz, że siedzący tryb życia i niska aktywność fizyczna, poza sprzyjaniu rozwoju otyłości, zwiększa ryzyko zachorowania na jaka jelita grubego i trzonu macicy?
3. Odstaw cukier. Zawartość i jakość węglowodanów w diecie jest istotnym elementem bilansowania jadłospisu. Najlepiej sprawdzi się dieta o niskim indeksie glikemicznym. Spożywanie dużych ilości cukrów i węglowodanów prostych zwiększa bowiem ryzyko zachorowania na raka trzustki, jelita grubego i niektóre podtypy raka piersi.
4. Wprowadź błonnik! Błonnik pokarmowy, zawarty w warzywach, owocach, roślinach strączkowych oraz pełnoziarnistych produktach zbożowych, zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego i cienkiego, jamy ustnej, krtani oraz piersi. Wśród jego potencjalnych mechanizmów działania wymienia się skrócenie kontaktu kancerogenów ze ścianą jelita poprzez przyspieszenie pasażu jelitowego, ułatwione wiązanie kancerogenów, korzystny wpływ na pH w jelicie grubym i mikroflorę jelitową, wzrost wydalania pochodnych estrogenów na skutek obniżenia ich wchłaniania w jelicie oraz spadek ryzyka otyłości poprzez zmniejszenie energetyczności diety. Ponadto, warzywa i owoce, poza błonnikiem zawierają wiele cennych składników, w tym antyoksydanty, które są zmiataczem szkodliwych wolnych rodników.
5. Omega-3 dla zdrowia. Kwasy tłuszczowe omega-3, nie tylko działają przeciwzapalnie i stymulująco na odporność, ale także zmniejszają ryzyko powstania niektórych nowotworów, w tym płuca, jelita grubego, skóry oraz prawdopodobnie raka piersi.
6. Ogranicz czerwone mięso. Tłuste mięso takie jak wieprzowina i wołowina zawiera niekorzystnie oddziałujące nasycone kwasy tłuszczowe oraz inne związki, powstające w trakcie obróbki termicznej, w szczególności grillowania. Zwiększają one ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, przełyku i pęcherza moczowego.
7. Pamiętaj o witaminie D. Witamina D to nie tylko zdrowe kości. Jest związkiem o wielokierunkowym działaniu, w tym jako prekursor kalcytriolu, moduluje ścieżki sygnałowe różnych procesów, w tym związanych z rozwojem i rozprzestrzenianiem nowotworów. Prawidłowe wysycenie organizmu witaminą D przed okresem menopauzy ogranicza rozwój raka piersi, natomiast jej niedobory mogą zwiększać zapadalność na raka jelita grubego.
8. Moc warzyw i owoców. Warzywa i owoce są nie tylko źródłem błonnika i witamin antyoksydacyjnych, ale także polifenoli roślinnych i innych związków bioaktywnych, które mogą ograniczać stan zapalny i korzystnie wpływać na zdrowie.
9. Dbaj o odporność. Sprawny układ immunologiczny to wczesne wykrycie komórek nowotworowych w organizmie, co ułatwia ich zwalczenie przez naturalne mechanizmy obronne. Składniki, które pomagają w immunostymulacji to przede wszystkim kwasy tłuszczowe omega-3, propolis, pyłek pszczeli, witamiy C i D, probiotyki, żeń-szeń, spirulina i jeżówka purpurowa.
10. Mikroflora jelitowa kluczem do sukcesu. Prawidłowa mikroflora jelitowa, którą wspomagają probiotyki  i prebiotyki nie tylko stymuluje odporność, ale warunkuje ograniczenie hamowania wytwarzania toksyn przez szczepy bakterii patogennych. Ponadto wpływają na pH w jelicie grubym, modyfikując środowisko jelitowe.

Piśmiennictwo
1.    Szawłowski, Andrzej W.; Gromadzka-Ostrowska, Joanna; Paluszkiewicz, Piotr; Słodkowski, Maciej; Sobocki, Jacek. Żywienie w chorobach nowotworowych. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020, 1093 s. ISBN 978-83-200-6075-1
2.    Knuuti, J., et al., 2019 ESC Guidelines for the diagnosis and management of chronic coronary syndromes. Eur Heart J, 2020. 41(3): p. 407-477.
3.    Venturini, E., et al., Oncology and Cardiac Rehabilitation: An Underrated Relationship. J Clin Med, 2020. 9(6). 
4.    Kitajewska W., S.W., Kopański Z., Maslyak Z., Sklyarov I., Choroby cywilizacyjne i ich prewencja. J. Clin. Healthc, 2014(1): p. 3-47.
5.    Szczeklik A., G.P., Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. 2014.
6.    Meder, J., Podstawy Onkologii Klinicznej. 2011, Warszawa: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego.