Ból nerek - leczenie, przyczyny i objawy bólu nerek

Nerki są częścią układu moczowego i odpowiadają za regulację homeostazy chemicznej człowieka. Nerki to parzyste narządy zlokalizowane w okolicy lędźwiowej symetrycznie bocznie od kręgosłupa. Jeśli osoba odczuwa ciągły, okresowy ciągnący lub ostry skurczowy ból w dolnej części pleców, istnieją powody, by sądzić, że bolą właśnie nerki.

Najpierw zanim opowiemy o tym, dlaczego powstaje ból nerek a także czemu tak naprawdę nerki jako narząd nie bolą – boli to, co je otacza i unerwia, musimy zrozumieć, gdzie są nerki i za co odpowiadają.

Gdzie są nerki?

Nerka jest parzystym narządem leżącym w jamie brzusznej w przestrzeni zaotrzewnowej. U człowieka nerki znajdują się po obu stronach kręgosłupa zwykle symetrycznie, za żołądkiem i pod wątrobą. Ze względu na to, że prawa nerka znajduje się pod wątrobą jej ucisk powoduje, że często prawa nerka jest położona nieco niżej niż lewa. Nerkę otacza kilka torebek i powięź – i to właśnie podrażnienie tych struktur odpowiada za tzw. ból nerek wtedy, gdy nerka powiększa się w swoich rozmiarach i powoduje rozciągnięcie bogato unerwionych torebek.

Jak bolą nerki? Objawy bólu nerki

Nerki znajdują się nieco powyżej dolnej części pleców - bezpośrednio pod żebrami z tyłu. To w tej strefie odczuwany jest dyskomfort w chorobie nerek, ale czasami ból może promieniować w bok lub podbrzusze. Ważne jest, aby nie mylić tych wrażeń z bólem odcinka lędźwiowego kręgosłupa – bóle nerek i kręgosłupa są łatwe do pomylenia.

Ból w prawej i lewej nerce objawia się w ten sam sposób: nie ma różnicy między nerkami, ponieważ jest to narząd parzysty. Jeśli proces patologiczny rozwija się tylko w jednej z nerek, odczuwany jest dyskomfort z odpowiedniej strony – wtedy mówimy o jednostronnym bólu nerki.

W niektórych chorobach ból jest ostry o charakterze pulsującym, powtarzający się w postaci ostrych ataków po prawej lub lewej stronie. Inne patologie objawiają się ciągłym bólem, uczuciem ciągnięcia w okolicy lędźwiowej lub przeszywającym bólem w okolicy nerek.

Ból nerek – gdzie najczęściej umiejscowiony?

W przeciwieństwie do bólu pleców, który zwykle występuje w dolnej części pleców, ból nerek jest głębszy i położony wyżej. Ból z nerek odczuwalny jest po bokach lub od środka do górnej części pleców (najczęściej pod żebrami, po prawej lub lewej stronie kręgosłupa). Ból może również przejść do innych obszarów, takich jak brzuch lub pachwiny. Najczęściej jest pulsujący, wywołuje ataki i przypomina kolkę (tzw. kolka nerkowa).

Ból nerek – jak rozpoznać

Czujesz dyskomfort w okolicy lędźwiowej, który stopniowo przechodzi w ból, a następnie w ostry pulsujący ból – lekarze opisują to jako kolkę nerkową. Próbujesz znaleźć pozycję ciała, w której ból będzie mniej wyraźny - efekt jest zerowy. Ból nie ustępuje, zaczynasz tarzać się po podłodze lub łóżku. Drżysz, czujesz się słaby a do tego jeszcze dochodzą nudności i wymioty – ulga nie następują pod żadnym warunkiem. Brzuch jest spuchnięty jak balon, gazy nie odchodzą. Czujesz bolesne parcie na mocz, ale nie możesz go oddać by poczuć ulgę. Wszystkie wyżej wymienione objawy bólowe mogą wystąpić po obu stronach lub jednej. Najczęściej taki kolkowy charakter bólu wskazuje na obecność kamieni w nerkach, które zaburzają odpływ moczu.

Ból nerek – przyczyny

Ból nerek może wystąpić z powodu wielu różnych przyczyn. Wśród najczęstszych można wyróżnić – kamica nerek (wtedy ból w nerce przy schylaniu jest objawem charakterystycznym) , infekcyjne zapalenie nerek i miedniczek nerkowych, śródmiąższowe zapalenie nerek, choroba nowotworowa, łagodne zmiany rozrostowe w nerkach (torbiele, włókniaki), choroby naczyniowe nerek, niewydolność nerek, urazy nerek powodujące uszkodzenie różnych warstw nerki, przeziębienie oraz ból nerek po alkoholu.

Tylko lekarz może dokładnie określić, dlaczego nerki bolą po rozmowie, badaniu i pełnej diagnozie. Aby znaleźć przyczynę bólu, nefrolog, urolog lub internista może zlecić USG nerek, a także badania laboratoryjne moczu i krwi. Jeżeli badanie USG nie będzie wystarczające dla postawienia diagnozy zaleca się badanie tomografii komputerowej jako badanie rozstrzygające. Choroby nerek są skutecznie leczone, ale jeśli pominiesz problem albo zaczniesz samoleczenie, mogą pojawić się niebezpieczne komplikacje. Dlatego tak ważne jest, aby udać się do kliniki na czas z pierwszymi niepokojącymi objawami.

Ból nerek – objawy towarzyszące wskazujące na inne choroby nerek

Choroby nerek objawiają się nie tylko bólem: często nerki bolą na tle innych specyficznych objawów związanych z układem moczowym. Zwróć uwagę na towarzyszące objawy bólu nerek, które wskazują na chorobę zarówno u mężczyzn, jak i kobiet:

• Chęć oddania moczu staje się coraz częstsza;
• Oddawanie moczu staje się bolesne, komplikowane przez pieczenie i cięcie;
• Zmniejsza się ilość oddawanego moczu;
• Mocz staje się mętny i zmienia zapach, może zawierać krew, śluz lub pianę;
• Mocz zmienia kolor na czerwony, brązowy lub różowy;
• Na tle bólu w okolicy nad dolną częścią pleców pojawia się przewlekłe zmęczenie i ogólne osłabienie;
• Mogą pojawić się zawroty głowy, bóle głowy lub nudności ze względu na to, że nerki nie wykonują dobrze swojej funkcji, a toksyny gromadzą się w organizmie;
• Obszar wokół oczu i nóg puchnie zauważalnie bardziej niż zwykle, a problem ten staje się trwały;
• Wzrasta temperatura ciała lub ciśnienie krwi.

Każdy z tych objawów w połączeniu z bólem jest powodem do konsultacji z lekarzem specjalistą i sprawdzenia stanu układu moczowego.

Ból nerek – jak łagodzić?

Schemat leczenia choroby nerek zależy od cech choroby, przyczyn choroby, nasilenia procesu i wielu innych czynników. Leczenie choroby nerek - podstawowe zasady:

• terapia etiotropowa; 
• leczenie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze;
• terapia infuzyjna;
• immunomodulatory;
• leczenie zaburzeń metabolicznych;
• leczenie objawowe – NLPZ i inne środki przeciwbólowe;
• wyznaczanie leków rozpuszczających kamienie i piasek;
• leczenie powikłań;
• nefrostomia;
• korekta patogenetycznych czynników ryzyka rozwoju choroby;
• terapia dietetyczna;

Jeśli leczenie jest nieskuteczne, w szpitalu wykonuje się hemodializę w trybie nagłym, dializę otrzewnową lub zabieg chirurgiczny (stentowanie, nefrotomię, usunięcie nerki lub jej części).

Ból nerek – profilaktyka

Wielu chorobom nerek można zapobiec, stosując niedrogie i proste środki zapobiegawcze.

Zapobieganie chorobom nerek:

• leczenie chorób zakaźnych bez samoleczenia i na czas;
• regularne badania profilaktyczne;
• unikać hipotermii;
• zrezygnować z alkoholu;
• często jeść pokarmy małymi porcjami;
• wykluczyć z codziennej diety: rosół na podstawie mięsa, ryb i grzybów, rośliny strączkowe, tłuste mięso, marynaty, czekolada, przyprawy, pikantne sosy;
• w diecie preferować niskotłuszczowe produkty mleczne, surowe i gotowane na parze warzywa, naturalne masło i oliwę z oliwek, suszone owoce, chude mięso na parze, naturalne soki, buliony warzywne, jagody, miód, jajka, płatki zbożowe, pieczywo i makarony z twardych odmian pszenicy;
• pić nie więcej niż 1,5 litra płynów;
• regularnie poświęcać czas na aktywność fizyczną;
• przestrzegać higieny intymnej;
• rzucić palenie.

 Przypisy:

1. Bajwa, Z.H., Sial, K.A., Malik, A.B., et al., 2004. Pain patterns in patients with kidney disease (Oct). Kidney Int. 66 (4), 1561e1569.
2. Judmaier, G., 1986. Nephrology for general practice-sonographic findings (Jan 31). Wien. Med. Wochenschr. 136 (1e2), 11e16.
3. Hogan MC, Norby SM. Evaluation and management of pain in kidney disease. Adv Chronic Kidney Dis. 2010;17(3):e1–e16.
4. Kopp UC. Role of renal sensory nerves in physiological and pathophysiological conditions. Am J Phys Regul Integr Comp Phys. 2015;308(2):R79–95.