Mniszek lekarski – jak działa, właściwości, zastosowanie

Mniszek lekarski – jak działa, czy pomaga, na co stosować mniszek?

Mniszek lekarski, nazywany przez wielu mleczem lub dmuchawcem, jest rośliną powszechnie uznawaną za chwast, jednak znajduje ona zastosowanie w ziołolecznictwie. Ze względu na zawarte w mniszku związki bioaktywne, korzystnie wpływa na trawienie, między innymi poprzez wspomaganie wątroby i zwiększenie wydzielana soku żołądkowego. Jakie właściwości ma mniszek lekarski i jak go stosować?

W ostatnich dekadach, zainteresowanie rolą żywienia w utrzymaniu zdrowia systematycznie wzrasta. Coraz większą popularnością cieszą się terapie z zakresu medycyny alternatywnej, bazujące na składnikach pochodzenia naturalnego, w tym ekstraktach roślinnych. Mniszek lekarski, już od wieków był stosowany w medycynie chińskiej, ajurwedyjskiej czy arabskiej. Współcześnie, główne zastosowanie znajduje w stymulowaniu procesów trawienia.

Mniszek lekarski (mlecz) – co to jest?

Mniszek lekarski jest byliną z rodziny Astrowatych, która powszechnie występuje w strefie klimatu umiarkowanego Europy, Azji i Ameryki Północnej. Przez wiele osób nazywana jest mleczem polnym. W rolnictwie traktowana jest jako chwast, bardzo łatwo rozsiewany przez wiatr. W fitoterapii z mniszka lekarskiego stosowany jest jego korzeń (łac. Radix Taraxaci), ziele ( łac. Herba Taraxaci), liść (łac. Folium Taraxaci) oraz kwiatostan (łac. Anthodium Flos Taraxaci). Najczęściej wykorzystywany w lecznictwie jest korzeń mniszka lekarskiego. Zawiera on gorzkie związki seskwiterpenowe, triterpeny, fitosterole, inulinę, fenolokwasy oraz sole potasu. Liść mniszka, poza związkami triterpenowymi jest bogaty we flawonoidy, fenolowkasy, karotenoidy, pochodne apigenin i luteoliny oraz zawiązki magnezu, potasu i krzemu.

Działanie mniszka lekarskiego (mleczu)

Na co pomaga mniszek lekarski? Wyciąg z korzenia mniszka lub korzenia wraz z zielem pobudza wytwarzanie żółci w wyniku bezpośredniego pobudzenia czynności wątroby. Wpływa również żółciopędnie poprzez zmniejszenie napięcia mięśni gładkich, co przekłada się na mniejszy opór w drogach żółciowych. Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i stymuluje diurezę (działanie moczopędne). Dzięki zawartości związków fenolowych pochodzenia roślinnego ma właściwości antyoksydacyjne. Stosowany zewnętrznie działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, a także regulująco na skórę, dlatego ekstrakt z mniszka stosowany jest również w kosmetyce. Ponadto, badania naukowe sugerują jego aktywność probiotyczną (dzięki zawartości inuliny) oraz poprawiającą profil lipidowy – obniżając poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i triglicerydów.

Mniszek lekarski – zastosowanie

Mniszek lekarski jest stosowany w takich dolegliwościach jak niestrawność, brak łaknienia, zbyt małe wydzielanie soku żołądkowego, niedomagania czynnościowe wątroby, niedostateczna produkcja żółci, zastoje w drogach żółciowych, problemy w trawieniu i przyswajaniu pokarmów. Czasami używa się go pomocniczo w przebiegu kamicy żółciowej, przewlekłych zapaleniu kłębuszków nerkowych, moczowodów i pęcherza. Opisywane są również jego właściwości obniżające poziom glukozy we krwi poprzez łagodne nasilenie wydzielania insuliny.

Mniszek lekarski – preparaty

W aptekach, preparaty zawierające wyciąg z mniszka lekarskiego występują pod postacią kapsułek, herbatek, suszu do przygotowywania naparu lub odwaru, a także jako syrop. Ekstrakt z mniszka często dodaje się do preparatów wieloskładnikowych - moczopędnych oraz poprawiających trawienie. Dodawany jest również do kosmetyków takich jak maseczki do twarzy czy mydła. Zawartość ekstraktu z mniszka w poszczególnych preparatach różni się, dlatego należy stosować się do zaleceń producenta podanych na opakowaniu i nie przekraczać maksymalnej dawki dziennej.

Mniszek lekarski – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do stosowania naparów i preparatów z mniszka lekarskiego jest niedrożność dróg żółciowych i/lub jelit, ropniak pęcherzyka żółciowego, ciąża i karmienie piersią. W przebiegu kamicy dróg żółciowych, mniszek wolno stosować tylko po konsultacji z lekarzem.

Mniszek lekarski – skutki uboczne

Ze względu na zawartość w mniszku substancji goryczkowych, podczas stosowania mogą wystąpić działania niepożądane takie jak nadkwaśność i dolegliwości żołądkowe. U osób uczulonych na mniszka może wywoływać reakcje alergiczne.

Mniszek lekarski jest znaną od wieków, acz niedocenianą rośliną o właściwościach fitoterapeutycznych. Wspomaga procesy trawienia, działa moczopędnie i hepatoprotekcyjnie, hipoglikemizująco, a także wywiera korzystny wpływ na skórę, między innymi ze względu na swoją aktywność przeciwutleniającą.

Przypisy:

1. Mahboubi, Mohaddese, and Mona Mahboubi. "Hepatoprotection by dandelion (Taraxacum officinale) and mechanisms." Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine1 (2020): 1.
2. Lis, Bernadetta, and Beata Olas. "Pro-health activity of dandelion (Taraxacum officinale L.) and its food products–history and present." Journal of Functional Foods59 (2019): 40-48.
3. Maggi, Filippo. "Dandelion." Nonvitamin and Nonmineral Nutritional Supplements. Academic Press, 2019. 203-204.
4. Lamer-Zarawska, Eliza. Fitoterapia i leki roślinne. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013.