Żurawina – na co pomaga? Właściwości lecznicze żurawiny

Żurawina ma wiele właściwości zdrowotnych, z których najbardziej znaną jest działanie przeciwbakteryjne w infekcjach dróg moczowych. Posiada wiele wartości odżywczych, jak również jest surowcem do wytwarzania produktów spożywczych. Jakie właściwości ma żurawina i jak ją stosować?

Żurawina – właściwości

Najczęściej spotykane gatunki to żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon) oraz żurawina błotna (Vaccinium oxycoccos). Obie odmiany są wykorzystywane jako surowce lecznicze, jednak dużo częściej w preparatach natkniemy się na ekstrakty z żurawiny wielkoowocowej. Żurawina wielkoowocowa pochodzi z Ameryki Północnej i jest odporna na działanie niskich temperatur. Uprawiana jest także w Polsce. Jej owoce są źródłem wielu witamin, soli mineralnych oraz związków biologicznie czynnych takich jak kwasy organiczne, flawony, antocyjany i proantocyjanidyny. Ze względu na bogactwo składników odżywczych oraz substancji aktywnych od wielu lat żurawina jest wykorzystywana jako surowiec w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym.

Żurawina na układ moczowy

Żurawina, ze względu na swoje działanie przeciwbakteryjne może wspomagać leczenie zapalenia zarówno kłębuszków i/lub miedniczek nerkowych, moczowodów i pęcherza moczowego, które najczęściej są wywoływane przez bakterie. Infekcje w układzie moczowym często są spowodowane przez pałeczkę okrężnicy (Escherichia coli), gronkowce (Staphylococcus saprophiticus, Staphylococcus aureus) czy paciorkowce (Streptococcus haemoliticus, Streptococcus faecalis). Bakterie te, jak również toksyny przez nie produkowane, prowadzą do uszkodzeń nabłonka dróg moczowych i rozwoju stanu zapalnego. Czynniki, które mogą zwiększać ryzyko zakażeń dróg moczowych to między innymi cukrzyca, stosowanie leków immunosupresyjnych, menopauza, ciąża, przebyte zabiegi urologiczne oraz zaniedbania higieniczne. Leczenie infekcji układu moczowego ma na celu usunięcie ognisk zakażenia i zredukowanie stanu zapalnego. W ostrych i przewlekłych zapaleniach dróg moczowych lekarz może zalecić stosowanie antybiotyków. Leki roślinne pełnią rolę pomocniczą, uzupełniając terapię. Preparaty z ekstraktem  z żurawiny zawierają związki zakwaszające mocz oraz hamujące przyleganie bakterii do powierzchni nabłonka dróg moczowych. Przyjmowanie preparatów z żurawiny po zaprzestaniu antybiotykoterapii zmniejsza ryzyko nawrotów zakażeń układu moczowego.

Żurawina – działanie antybakteryjne

Żurawina zawiera wiele aktywnych substancji hamujących przyleganie bakterii do powierzchni błon śluzowych, między innymi w żołądku, jamie ustnej, układzie moczowym. Wykazano, że picie soku z żurawiny 2 razy dziennie zmniejsza zakażenie Helicobacter pylori, wspomagając terapię farmakologiczną. Ze względu na dużą zawartość związków fenolowych pochodzenia roślinnego, sok i ekstrakt z żurawiny mogą stanowić także element profilaktyki próchnicy.

Żurawina a cukrzyca

Pacjenci chorzy na cukrzycę są w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju zakażeń dróg moczowych. Szczególnie dotyczy to kobiet. Owoce żurawiny w formie suszonej jak również soku, mimo dużej zawartości kwasów organicznych, mają zbyt wysoki indeks glikemiczny, by zagościć na stałe w diecie cukrzyka. Indeks glikemiczny żurawiny rośnie wraz ze stopniem jej przetworzenia. Owoce suszone bardzo często są dodatkowo słodzone, co dyskwalifikuje taką formę jako surowiec leczniczy. Dla chorych z cukrzycą, najlepszym produktem bazującym na żurawinie będzie ekstrakt w formie tabletek lub herbatka bez dodatku cukru.

Żurawina na serce

Żurawina jest bogatym źródłem związków fenolowych pochodzenia roślinnego, obniżających ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. Ze względu na przeciwzapalną i przeciwutleniającą aktywność polifenoli, mogą one przyczyniać się do normalizacji ciśnienia tętniczego, a także poprawy parametrów lipidowych: obniżenie triglicerydów i „złego” cholesterolu LDL oraz podwyższenie „dobrego” cholesterolu HDL. 

Żurawina w ciąży

Wiele kobiet w ciąży odczuwa dolegliwości związanie z nawracającymi zakażeniami dróg moczowych. Żurawina uznawana jest jako bezpieczny surowiec do stosowania w okresie ciąży i połogu, pomocny w leczeniu zakażeń układu moczowego oraz zapobiegający ich nawrotom. Badania pokazują, że picie soku żurawinowego w ilości 240ml dziennie nie powodowało działań niepożądanych, a jego stosowanie zmniejszało częstość występowania zakażeń dróg moczowych w obserwowanej grupie kobiet ciężarnych. Należy zachować jednak szczególną ostrożność w przypadku stosowania ekstraktu w postaci tabletek, ponieważ często zawierają one dodatek innych roślin i składników o działaniu odwadniającym. Stosowanie preparatów moczopędnych w ciąży może prowadzić do zmniejszenia objętości wód płodowych, co zagraża rozwijającemu się dziecku, dlatego należy uważnie czytać składy preparatów. Zaleca się też nie przekraczać zalecanych przez producenta dawek, ponieważ może to spowodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Żurawina w tabletkach

Żurawinę można kupić jako owoce świeże, owoce suszone, sok, herbatkę lub ekstrakt w tabletkach. W tabletkach z żurawiną często stosowane są dodatki takie jak ekstrakt z korzenia pietruszki zwyczajnej (Petroselinum crispum) czy witamina C. Przy wyborze preparatu, powinniśmy kierować się zawartością ekstraktu w jednej tabletce oraz zawartości proantocyjanidyn. 

Żurawina przeciwwskazania

Żurawina jest źródłem polifenoli, które między innymi wykazują działanie przeciwpłytkowe, dlatego nie poleca się używania ekstraktu i soku z żurawiny przez osoby stosujące leki przeciwkrzepliwe takie jak np. warfaryna czy acenokumarol, a także wśród pacjentów z protezą zastawki dwudzielnej. U osób z cukrzycą, ze względu na możliwie wysoki indeks glikemiczny żurawiny, odradza się spożywanie jej w formie suszonych owoców czy soku. Według niektórych badań, ze względu na zawartość szczawianów żurawina może być przeciwwskazana dla osób z kamicą szczawianową i moczanową, ale według innych źródeł, żurawina zwiększa wydalanie z moczem kwasu szczawiowego i moczowego, dzięki czemu przeciwdziała powstawaniu kamieni nerkowych. Informacje naukowe odnośnie wpływu żurawiny na rozwój kamieni nerkowych są niespójne, dlatego chorzy z kamicą przed zastosowaniem preparatu powinni skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Żurawina w kosmetykach

Żurawina jest surowcem często wykorzystywanym przez producentów kosmetyków. Dzięki zawartości w niej związków antyoksydacyjnych takich jak flawonoidy, resweratrol, witamina C, kwasy organiczne i tokotrienole stosowana jest w szerokiej gamie produktów, głównie o działaniu przeciwstarzeniowym, a także przeznaczonych dla skóry naczynkowej.

Żurawina ma właściwości lecznicze, często jest stosowana w przebiegu zakażeń układu moczowego, a także pozytywnie wpływa na układ krążenia. Korzyści zdrowotne żurawiny wynikają głównie z zawartych w niej polifenolach, kwasach organicznych i witaminach. Jest używana nie tylko jako surowiec farmakologiczny, ale również jako składnik kosmetyków.

Przypisy:

1. Harshita, P. Sai, et al. "Anti-urolithiasis activity of Vaccinium macrocarpon fruits: An in vitro study." Journal of Medicinal Plants 8.5 (2020): 25-31.
2. Li, Zhe‐Xuan, et al. "Suppression of Helicobacter pylori infection by daily cranberry intake: A double‐blind, randomized, placebo‐controlled trial." Journal of Gastroenterology and Hepatology (2020).
3. Ratz-Łyko, Anna, and Jacek Arct. "Resveratrol as an active ingredient for cosmetic and dermatological applications: A review." Journal of Cosmetic and Laser Therapy 21.2 (2019): 84-90.
4. Redmond, Elaine J., et al. "The influence of dietary supplementation with cranberry tablets on the urinary risk factors for nephrolithiasis." World journal of urology 37.3 (2019): 561-566.
5. Philip, Nebu, and Laurence J. Walsh. "Cranberry polyphenols: Natural weapons against dental caries." Dentistry journal 7.1 (2019): 20.
6. Thimóteo, Nataly Simões Bandiera, Bruna Miglioranza Scavuzzi, and Isaias Dichi. "The impact of cranberry (Vaccinium macrocarpon) and cranberry products on each component of the metabolic syndrome: a review." Nutrire 42.1 (2017): 1-12.
7. Łuczak, Anna, Magdalena Nowak, and Edyta Szałek. "Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży Safety of herbal medicines during pregnancy." Farmacja współczesna (2017),10: 140-146
8. Jensen, Heidi D., et al. "Cranberry juice and combinations of its organic acids are effective against experimental urinary tract infection." Frontiers in microbiology 8 (2017): 542.
9. Shaheen, Ghazala, and Shabana Noreen. "Health Promoting Potential Benefits of Vaccinium macrocarpon." American Journal of Phytomedicine and Clinical Therapeutics 4.5 (2016): 127-134. 
10. Rodríguez-Pérez, Celia, et al. "Antibacterial activity of isolated phenolic compounds from cranberry (Vaccinium macrocarpon) against Escherichia coli." Food & function 7.3 (2016): 1564-1573.