Wysypka alergiczna na ciele - objawy i leczenie alergii skórnej. Wysypka jako objaw alergii - czym się charakteryzuje?

Wysypka jako objaw alergii - czym się charakteryzuje?

Nadmierną reakcję organizmu na określony czynnik nazywamy alergią. Jednym z jej objawów jest wysypka alergiczna. Powstaje ona wskutek kontaktu z alergenem - substancją uczulającą. Jej najczęstszą postacią są wykwity zapalne - swędzące grudki lub bąble. Alergia skórna może pojawić się zarówno u osób dorosłych jak i dzieci. Z roku na rok obserwowany jest wzrost przypadków uczuleń u ludzi i choroba ta staje się poważnym problemem cywilizacyjnym.

Czym jest alergia skórna?

Alergia skórna manifestuje się różnymi rodzajami zmian na skórze powstających na skutek kontaktu organizmu z alergenem. Może to być zaczerwienienie skóry, wysypka, pęcherze, obrzęk naczynioruchowy czy uporczywy świąd. Wysypkę alergiczną wywołują głównie alergeny oddziałujące zewnętrznie lub czynniki pokarmowe. Nieleczona lub przewlekła alergia skórna prowadzi do powstania atopowego zapalenia skóry i w efekcie do jej szorstkości i rogowacenia.

Przyczyny wysypki alergicznej

Istnieje ogromna ilość alergenów, które mogą powodować zmiany skórne. Jako główne substancje uczulające wskazywane są:

• białka mleka, gluten, orzechy, seler, soja, jajka, truskawki, czekolada, miód
• glutaminian sodu i barwniki spożywcze
• leki, np. neomycyna
• detergenty
• lanolina występująca w kremach
• substancje zapachowe w perfumach, olejkach eterycznych i kosmetykach
• barwniki w farbach do tkanin
• lateks
• chrom, nikiel i kobalt
• włókna sztuczne
• kalafonia
• białka znajdujące się w ślinie, moczu i na naskórku zwierząt

W przypadku zaobserwowania na ciele wysypki alergicznej dopiero wykonanie specjalistycznych testów daje odpowiedź na pytanie, z jakim alergenem mamy do czynienia.

Objawy wysypki alergicznej

Wysypka alergiczna może przybierać różne postaci w zależności od alergenu, który ją wywołuje. Wyprysk kontaktowy alergiczny to najczęściej czerwone, sączące się grudki pojawiające się jako objaw alergii kontaktowej. Zmiany chorobowe tworzą się w miejscu styku skóry z substancją alergizującą. Wypryskowi towarzyszy silny świąd skóry. Ten rodzaj wysypki alergicznej dotyka głównie osoby dorosłe. Pokrzywka alergiczna występuje w postaci bąbli pokrzywkowych otoczonych rumieniem, podobnych w wyglądzie do tych po oparzeniu pokrzywą. Bąble swędzą i pieką, najczęściej ustępują samoistnie i nie pozostawiają blizn. Pokrzywkę często wywołują alergeny pokarmowe lub alergeny odzwierzęce. Odczyn fotoalergiczny występuje w postaci rumienia, grudek lub pęcherzyków. Najczęściej jest spowodowany kosmetykami, lekami stosowanymi na skórę lub podawanymi doustnie. Odczyn jest wywołany kontaktem z promieniowaniem słonecznym i występuje natychmiast lub po upływie pewnego czasu (24 do 48 godzin). W przypadku, gdy pojawi się wysypka warto skonsultować się z lekarzem. Należy pamiętać, że krostki na ciele, swędzenie skóry czy wysypka w postaci grudek zapalnych nie musi być objawem alergii. Wysypka na ciele może pojawić się także w przebiegu niektórych chorób zakaźnych (choroby wirusowe, choroby bakteryjne) lub być związane ze stanem zapalnym.

Wysypka alergiczna u dzieci

U dzieci często pojawiają się na skórze drobne grudki i wypryski. Brak innych towarzyszących zmianom dolegliwości może świadczyć o tym, że mamy do czynienia z wysypką na tle alergicznym. Występowanie chorób alergicznych w rodzinie znacząco zwiększa taką możliwość. Istnieje szeroka gama produktów spożywczych i środków chemicznych, których organizm dziecka może nie tolerować. U najmłodszych dzieci jest to zwykle alergia spowodowana białkiem mleka krowiego. Dolegliwości dermatologiczne występujące u starszych dzieci mogą mieć związek z każdym jedzonym przez nie produktem. Aby zmiany zniknęły, należy wyeliminować czynnik uczulający. Stosowanie diety, smarowanie miejsc chorobowo zmienionych odpowiednimi maściami i nawilżanie ciała dziecka emulsjami powinno doprowadzić do ustąpienia dolegliwości. Wysypek alergicznych u dzieci nie należy bagatelizować. Mogą one zapoczątkować tzw. marsz alergiczny, którego skutkiem będzie rozwój astmy oskrzelowej. Czasami zmiany alergiczne na skórze (wykwity skórne) mogą pojawiać się u osób z alergią wziewną jako wynik reakcji krzyżowej.

Wysypka na brzuchu

Wysypka alergiczna zlokalizowana na brzuchu najczęściej jest powiązana z kosmetykami używanymi do mycia lub smarowania ciała. W miejscu zastosowania nietolerowanego preparatu pojawia się rumień, któremu towarzyszy świąd ciała. Czynnikiem alergizującym mogą być również produkty do prania lub płukania tkanin. W samych tkaninach uczulają często barwniki lub domieszki włókien sztucznych. Klamry w paskach lub metalowe guziki w spodniach zawierające nikiel powodują kontaktowe zapalenie skóry. Wysypka alergiczna na brzuchu może też mieć związek z alergią pokarmową.

Czy wysypka zawsze jest objawem alergii?

Każdą wysypkę powinien obejrzeć lekarz internista lub w przypadku dzieci pediatra, aby nie zbagatelizować objawów choroby innej niż alergia skórna. Istnieje wiele schorzeń wirusowych i bakteryjnych przebiegających z towarzyszeniem drobnych krostek. Należą do nich:

• gorączka trzydniowa - choroba charakterystyczna dla niemowląt i małych dzieci, w której po 3 dobach temperatury pojawia się drobna, czerwona wysypka,
• ospa wietrzna, podczas przebiegu tej choroby na całym ciele dziecka występuje bardzo swędząca wysypka zmieniająca swój wygląd od krostki do pęcherzyka wypełnionego płynem,
• odra, różyczka i szkarlatyna,
• świerzb objawiający się czerwoną, silnie swędzącą wysypką występującą na części lub całym ciele,
• potówki dokuczające małym dzieciom w upalne dni.

Leczenie wysypki alergicznej

Alergiczne choroby skóry leczy się u dermatologa. Skuteczne leczenie alergii skórnej jest możliwe po uprzednim zdiagnozowaniu przyczyny dolegliwości dermatologicznej jako alergii na określone substancje uczulające. Rozpoznanie alergii następuje w oparciu o wyniki testów skórnych, testów płatkowych, poziomu przeciwciał IgE. Testy płatkowe znakomicie sprawdzają się zwłaszcza przy diagnozowaniu wyprysku kontaktowego. Leczenie wysypki alergicznej polega głównie na łagodzeniu tych objawów. Skórę alergika należy odpowiednio pielęgnować. Niezastąpione w tym są emolienty zapewniające jej właściwe nawilżenie i działające przeciwzapalnie. Ważne jest też stosowanie środków antyseptycznych, które nie dopuszczają do zakażeń bakteryjnych, o które łatwo przy świądzie i zmianach skórnych. Łagodząco oddziaływają na skórę preparaty antyhistaminowe do stosowania miejscowego. Są w postaci maści lub żelu, niektóre zawierają związek o działaniu znieczulającym pozwalający na łatwiejsze znoszenie silnego świądu skóry towarzyszącemu wysypkom alergicznym. Po konsultacji z lekarzem alergologiem pomocne będą doustne leki przeciwhistaminowe nowych generacji dobrze się wchłaniające, szybko blokujące reakcję alergiczną i bezpieczne w stosowaniu. Przy dużym nasileniu objawów uczulenia i nieskuteczności innych preparatów leczniczych lekarz może zalecić krótkotrwałe stosowanie maści z glikokortykosteroidami.

Przypisy
1. P. Głaz, D. Kowalczuk, Zjawisko alergii w gabinecie kosmetologicznym, „Kosmetologia Estetyczna” 2019, vol. 8, nr 3, s. 337–345.
2. J. Dawicka, Uczulenie na składniki kosmetyków u pacjentów z alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Gdańsk 2020.
3. E. Wasilewska, M. Ziętarska i in., Immunologiczna nadwrażliwość na pokarm, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2016, t. 7, nr 4, s. 152–161.