Helicobacter pylori - objawy, leczenie, dieta

Ocenia się, że około 50% populacji świata jest zarażona Helicobacter pylori (w Polsce 84% dorosłych i 32% dzieci). Zakażenie następuje drogą pokarmową. W krajach o dużej częstości zakażeń H. pylori, w tym w Polsce, bakteria ta stanowi przyczynę ponad 90% zapaleń żołądka. Jest również główną przyczyną choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Helicobacter pylori – skąd się bierze?

Helicobater pylori to bakteria, której rezerwuarem jest błona śluzowa żołądka człowieka. Zarażamy się nią drogą pokarmową, od drugiej osoby. Po dostaniu się do naszego żołądka, bakterie te przylegają do jego błony śluzowej. Prowadzi to do powstania reakcji zapalnej i następczego zwiększenia wydzielania kwasu solnego, w wyniku podrażnienia komórek wydzielających gastrynę. Jeśli nie podejmie się leczenia, ostre zapalenie przechodzi w fazę przewlekłą, a nabłonek i gruczoły w żołądku ulegają dalszym uszkodzeniom, co może prowadzić do zaniku błony śluzowej i bezkwaśności oraz pojawienia się objawów choroby wrzodowej.

Helicobacter pylori – objawy

Świeże zakażenie u większości chorych przebiega bezobjawowo. W nielicznych przypadkach występował ból brzucha oraz nudności i wymioty, najczęściej przebiegające bez gorączki. Niepowikłane przewlekłe zapalenie, nie daje objawów klinicznych. Dopiero, gdy dojdzie do rozwoju choroby wrzodowej, odczuwalny jest ból lub dyskomfort w nadbrzuszu, który pojawia się zazwyczaj w pół godziny po spożyciu posiłku w przypadku wrzodu żołądka i do 2-3 godzin w przypadku wrzodu dwunastnicy. W chorobie wrzodowej dwunastnicy charakterystyczne są bóle głodowe w nocy i na czczo. Ból jest umiejscowiony lekko w prawą stronę od pępka i ustępuje po przyjęciu posiłku. W piśmiennictwie można spotkać informacje o związku zakażenia H. pylori i niektórych zmian skórnych, jednak te zależności nie są w pełni potwierdzone i negowane przez niektórych autorów. W zakażeniu Helicobacter pylori objawy skórne nie występują.

Helicobacter pylori – rozpoznanie

W celu rozpoznania obecności zakażenia bakterią H.pylori, wykonuje się badania takie jak: endoskopia z pobraniem wycinka (test ureazowy), badanie histologiczne wycinka z części odźwiernikowej żołądka, testy oddechowe, testy serologiczne oraz test wykrywający antygeny H.pylori w kale. Ten ostatni test, możemy wykonać w laboratorium lub w domu z użyciem zestawu do szybkiej diagnostyki. Ile kosztuje badanie kału na Helicobacter? W laboratoriach, w zależności od użytej metody diagnostycznej zapłacimy od 45 złotych, nawet do 140 złotych. Najdokładniejszym badaniem, jak również najczęściej stosowanym, jest jednak test ureazowy.

Helicobacter pylori – jak leczyć?

Leczenie Helicobacter pylori obejmuje przede wszystkim eradykację zakażenia. Taki sposób leczenia zalecany jest w przypadku występowania nasilonych zmian zapalnych w obrazie histologicznym, choroby wrzodowej i innych poważnych powikłań kolonizacji H. pylori. Eradykacja Helicobacter pylori jest to leczenie obejmujące podawanie antybiotyków, leków hamujących wydzielanie żołądkowe oraz osłaniających błonę śluzową. Jest wiele schematów leczenia eradykacyjnego. Najczęściej antybiotykoterapia trwa 10-14 dni, po czym stosuje się 10-14 dni leki z grupy IPP, ograniczające wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Uzupełnieniem terapii jest dieta łatwostrawna ograniczająca spożycie substancji pobudzających wydzielanie kwasu solnego w żołądku. 

Helicobacter pylori - leczenie naturalne

Pacjenci często zadają pytanie, co “zabija” Helicobacter pylori? Jeśli występuje zakażenie, ale nie została zalecona eradykacja Helicobacter pylori, poza odpowiednią dietą można zastosować leczenie naturalne. Jest wiele substancji i preparatów, które przyczyniają się do redukcji stanu zapalnego i zmniejszają kolonizację bakterii na błonie śluzowej żołądka.

Resweratrol – jest to związek z grupy polifenoli roślinnych. Wywiera efekt przeciwzapalny i antyoksydacyjny, jak również przeciwdrobnoustrojowy przeciwko różnym patogenom, w tym patogenom przewodu pokarmowego . Podobne działanie ma kwercytyna, kempferol i ekstrakty z zielonej herbaty.

Probiotyki – według badań, niektóre szczepy bakterii probiotycznych np. Lactobacillus spp., Bifidobacterium spp. czy Bacillus subtilis przycyzniają się do zmniejszania objawów dyspeptycznych, działają osłonowo na żołądek oraz obniżają nasilenie stanu zapalnego w żołądku. Dodatkowo, przy stosowaniu podczas antybiotykoterapii, zmniejszają jej objawy uboczne.

Kwasy tłuszczowe omega-3 – według badań naukowych, kwas DHA, jeden z kwasów tłuszczowych należących do grupy omega-3 zmniejsza wzrost bakterii oraz uszkadza ścianę komórkową Helicobacter pylori, przyczyniając się do wyleczenia zakażenia.

Propolis – jest to produkt pochodzenia pszczelego, który poza swoim działaniem wspomagającym odporność ma również silne właściwości przeciwbakteryjne.

Najczęściej stosowane zioła przy występowaniu zapalania błony śluzowej żołądka to prawoślaz, ślaz, len mielony, rumianek, imbir, melisa, lukrecja, arcydzięgiel, kminek, ostropest. Przy zakażeniu Helicobacter pylori pomocny jest również miód manuka o silnej aktywności przeciwzapalnej. Zioła te, cenione przede wszystkim za właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające i rozluźniające.

Helicobacter pylori – dieta

Osoby, u których występuje zakażenie Helicobacter pylori  powinny stosować dietę, która ogranicza substancje pobudzające wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Należy przestrzegać ogólnych zasad zdrowego żywienia - unikać pokarmów tłustych, smażonych czy grillowanych. Zamiast tego, potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, duszenia bez tłuszczu. Zalecane jest częste jedzenie (5-6 razy dziennie) niewielkich objętościowo posiłków w regularnych odstępach czasowych. Aby ograniczyć żucie, wzmagające wydzielanie żołądkowe, potrawy powinny mieć konsystencję papkowatą. Ważna jest również temperatura potraw – nie powinny być one zbyt zimne ani zbyt gorące. Umiarkowana temperatura posiłków zapobiega przekrwieniu błony śluzowej żołądka. Objawy dyspeptyczne często nasilają ostre przyprawy oraz używki (kawa, mocna herbata, alkohol). Konieczne jest zaprzestanie palenia. Należy unikać leków przeciwbólowych z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (popularne: ketoprofen, naproksen). Stosowanie diety łatwo strawnej z ograniczeniem spożycia produktów zawierających dużo błonnika, tłuszczu zwierzęcego, soli, ostrych przypraw. Należy pamiętać, że w trakcie przyjmowania leków z bizmutem niewskazane jest mleko i jego przetwory, ponieważ bizmut w połączeniu z białkiem mleka traci właściwości lecznicze.  Produkty zalecane i przeciwwskazane podane są w tabeli 1.  

Tabela 1.  Produkty i potrawy zalecane, zalecane w umiarkowanych ilościach i przeciwwskazane w diecie łatwostrawnej z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

Przypisy:

1. Szczeklik A. (2014). Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. Medycyna Praktyczna, Kraków.
2. Ciborowska H., Rudnicka A. (2010). Dietetyka. Żywienie Zdrowego i chorego człowieka.  PZWL, Warszawa.
3. Bartnik W.et. al. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dotyczące diagnostyki i leczenia zakażenia Helicobacter pylori. PTG, 2014
4. Jørgensen, A‐HR, et al. "Rosacea is associated with Helicobacter pylori: a systematic review and meta‐analysis." Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology 31.12 (2017): 2010-2015.
5. Parreira, Paula, et al. "Helicobacter pylori infection: A brief overview on alternative natural treatments to conventional therapy." Critical Reviews in Microbiology 42.1 (2016): 94-105.
6. Liu, Qing, et al. "Natural products for the prevention and management of Helicobacter pylori infection." Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 17.4 (2018): 937-952.
7. Debraekeleer, Ayla, and Han Remaut. "Future perspective for potential Helicobacter pylori eradication therapies." Future microbiology 13.06 (2018): 671-687.
8. Romero, Mario, et al. "Propolis polyphenolic compounds affect the viability and structure of Helicobacter pylori in vitro." Revista Brasileira de Farmacognosia 29.3 (2019): 325-332.
9. Seabra, Catarina Leal, et al. "Docosahexaenoic acid loaded lipid nanoparticles with bactericidal activity against Helicobacter pylori." International journal of pharmaceutics 519.1-2 (2017): 128-137.