Koenzym Q10 – czym jest, jak działa, w czym występuje?

Czym jest koenzym Q10? Koenzym Q10 został odkryty w roku 1957. Jego nazwa wywodzi się ze struktury chemicznej, pierścienia benzochinonowego z łańcuchem bocznym składającym się z 10 jednostek izoprenowych. Występuje on powszechnie w naturze. Jest on również znany jako ubichinon. Mimo, że swoją strukturą przypomina niektóre witaminy, to nią nie jest, ponieważ synteza tego związku przebiega w organizmie. Występuje w mitochondrium komórkowym, błonach aparatu Golgiego, retikulum endoplazmatycznym, peroksysomach, mikrosomach i lizosomach. Jego najbogatsze źródła w żywności to ryby, orzechy, niektóre oleje. W niewielkich ilościach znajduje się również w produktach pełnoziarnistych, warzywach i owocach. Średnie dzienne spożycie wraz z dietą wynosi około 3-6mg.

Koenzym Q10 - właściwości

Koenzym Q10 jest kofaktorem kompleksów enzymów mitochondrialnych, uczestniczących w procesach fosforylacji oksydacyjnej podczas produkcji trifosforanu adenozyny (ATP), tym samym będąc niezbędnym elementem do wytwarzania energii komórkowej. Ponadto stabilizuje błony komórkowe, czyniąc je odpornymi na szkodliwe czynniki i utratę substancji z wnętrza komórki. Dzięki swoim silnym właściwościom antyoksydacyjnym, wiąże reaktywne formy tlenu, zapobiegając między innymi utlenianiu lipidów, uszkodzeniom struktury białek i DNA. 

Zastosowanie koenzymu Q10

Koenzym Q10 ma zastosowanie w terapiach chorób układu krążenia, nie tylko ze względu na ochronny wpływ na mięsień sercowy, ale także zmniejszanie peroksydacji cząsteczek cholesterolu LDL, hamując postęp miażdżycy. Udowodniono, że suplementacja koenzymem Q10 stanowi dobry element profilaktyki dzięki obniżaniu ciśnienia tętniczego krwi, stężenia cholesterolu LDL i triglicerydów. Ponadto, zauważono obniżenie wydzielania niektórych cytokin prozapalnych: czynnika martwicy nowotworów α (TNF-α) oraz interleukiny 6. 

Koenzym Q10 znajduje również zastosowanie w terapii chorób neurodegeneracyjnych takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie rozsiane, pląsawica Huntingtona. Ze względu na swoje właściwości przeciwutleniające i redukujące stan zapalny, bada się jego wpływ u pacjentów z cukrzycą i zespołem metabolicznym. Ponadto, w badaniach podkreśla się jego korzystny wpływ na płodność u mężczyzn. 

Koenzym Q10 - niedobór

Poza mutacjami genetycznymi warunkującymi pierwotny niedobór koenzymu Q10, jego obniżone stężenie może być obserwowane w niektórych jednostkach chorobowych takich jak fenyloketonuria, marskość wątroby, kardiomiopatie, fibromialgia, stwardnienie rozsiane i inne choroby neurodegeneracyjne. Również wraz z wiekiem obniża się poziom i synteza mitochondrialnego koenzymu, a spadek ten jest specyficzny dla tkanek. Niższe stężenie koenzymu Q10 obserwuje się także u osób palących papierosy.

Koenzym Q10 w kosmetykach

Znane jest również zastosowanie koenzymu Q10 w kosmetykach . Ma właściwości antyoksydacyjne, dodawany jest do kosmetyków o działaniu przeciwzmarszczkowym i ujędrniającym. Ze względu na wychwytywanie wolnych rodników tlenowych, często stosowany jest w kremach z filtrem UV. Może także korzystnie wpływać na regenerację skóry i przyspieszać gojenie się ran. Według badań, suplementacja doustna koenzymem Q10 poprawia gładkość skóry i redukuje drobne zmarszczki, dlatego popularność zyskują kosmetyki przeciwzmarszczkowe z koenzymem Q10.

Dawkowanie koenzymu Q10

Koenzym Q10 dostępny jest w postaci kapsułek, kropli lub tabletek, zazwyczaj w dawkach 30-600mg. Mimo, że nie ma oficjalnie ustalonej minimalnej i maksymalnej skutecznej dawki, przeciętna ilość tego związku do utrzymania poziomu terapeutycznego (powyżej 2,5μg/ ml) wynosi 200mg dziennie, przyjmowane w dwóch dawkach po 100mg wraz z posiłkiem. Według publikacji, dawki stosowane w chorobach kardiologicznych oscylują pomiędzy 100 a 400mg na dobę, natomiast w chorobach neurodegeneracyjnych od 600mg nawet do 3000mg na dobę. Koenzym Q10 jest rozpuszczalny w tłuszczach, dlatego najlepiej przyswajalny będzie przyjmowany w postaci kapsułek. Przy paradontozie często polecany jest koenzym Q w pastylkach do ssania.

Koenzym Q10 - działania niepożądane

Pomimo naturalnej obecności koenzymu Q10 w organizmie człowieka, przy stosowaniu suplementów z dużą dawką tego związku, mogą wystąpić łagodne działania niepożądane takie jak zmniejszenie apetytu, nudności, biegunka. Jego stosowanie jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży oraz karmiących.