Zespół cieśni nadgarstka - objawy i leczenie, rehabilitacja

Zespół cieśni kanału nadgarstka. Czym jest? Jak go leczyć?

Jeśli borykasz się z mrowieniem, drętwieniem, a nawet bólem w okolicy nadgarstka, być może doświadczasz zespołu jego cieśni. Dyskomfort i „prądy” przechodzące przed dłoń często dają o sobie znać w nocy, a początkowo ulgę przynosi strzepnięcie dłonią. Skąd bierze się zespół cieśni nadgarstka (może być też nazywany: zespół cieśni kanału nadgarstka)? Jakie są objawy i leczenie nadgarstka. Jak mu zapobiegać i jak przebiega jego leczenie? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Czym jest cieśń nadgarstka?

Cieśń to miejsce, w którym przedramię przechodzi w dłoń. Jest ono obudowane kośćmi nadgarstka i tkanką łączną. Przez kanał ten przechodzą ścięgna, naczynia i nerwy. Do zespołu cieśni nadgarstka dochodzi wtedy, gdy na nerw pośrodkowy działa ucisk mechaniczny (tzw. neuropatia uciskowa).

Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka

Zespół cieśni nadgarstka może mieć wiele różnych przyczyn. Często jest dolegliwością, która występuje przy innych schorzeniach. Jego powodem mogą być:

• choroby reumatyczne – choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina układowa, polimialgia reumatyczna itd.;
• inne schorzenia – niedoczynność tarczycy, cukrzyca, gruźlica itd.;
• choroby zawodowe – przeciążenie dłoni pracą przy komputerze, graniem na instrumentach, monotonną pracą fizyczną;
• nieprawidłowości w obrębie przedramienia i dłoni – tłuszczaki, kostniaki, krwiaki, nieprawidłowości rozwojowe mięśni, zapalenie szpiku, złamania itd.;
• ciąża – a konkretnie rzecz biorąc – pojawianie się związanych z ciążą obrzęków ciała.[1]

Objawy zespołu cieśni nadgarstka

Pierwszymi objawami zespołu cieśni nadgarstka jest wspomniane na wstępie uczucie drętwienia i cierpnięcia dłoni lub palców. Często dochodzi do nich ból łokcia lub całej ręki. Z czasem ból nasila się, a ręka zaczyna wydawać się „obca”. Problem sprawia pisanie, rysowanie precyzyjnych kształtów, czy nawet zaciśnięcie pięści. Osoba doświadczająca zespołu cieśni nadgarstka traci czucie w opuszkach palców i coraz częściej zdarza jej się wypuścić coś z ręki.

Do wstępnego rozpoznania zespołu cieśni nadgarstka wystarczy przeprowadzić proste testy.

• Test Phalena – polega na złożeniu dłoni skierowanych w dół tak, by dotknęły się nadgarstkami. W przypadku zespołu cieśni nadgarstka po około minucie osoba wykonująca ćwiczenie odczuje dyskomfort i mrowienie w dłoni lub palcach.
• Odwrotny Test Phalena – wygląda identycznie, jednak dłonie powinny stykać się wewnętrznymi częściami, z palcami skierowanymi ku górze – mówiąc prościej: jak do modlitwy.
• Test Tinela – polega na ułożeniu dłoni na stole, stroną wewnętrzną do góry i opukiwaniu nadgarstka, by sprawdzić, czy powoduje to dyskomfort.
• Test Durkana – wykonuje się go, uciskając palcem wskazującym nadgarstek w miejscu przebiegu nerwu pośrodkowego. Jeśli jest on zdrowy, badania osoba nie powinna odczuwać dyskomfortu[2].

Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka

Osoby podejrzewające u siebie zespół cieśni nadgarstka powinny wybrać się do lekarza pierwszego kontaktu. Po przeprowadzeniu wywiadu i wstępnym rozpoznaniu problemu prawdopodobnie skieruje on pacjenta dalej: do neurologa, ortopedy lub chirurga ręki. Jeśli zespół cieśni nadgarstka jest skutkiem innej choroby, konieczna będzie konsultacja ze specjalistą danej dziedziny – diabetologiem, endokrynologiem itp.

Poza wywiadem z pacjentem i badaniem fizykalnym, lekarz może dodatkowo zlecić wykonanie:

• zdjęcia RTG,
• badania USG,
• rezonansu magnetycznego,
• oceny przewodnictwa nerwowego i elektromiogramu.

Leczenie zespołu cieśni nadgarstka - fizjoterapia, rehabilitacja, leki

Dobrą wiadomością jest to, że zespół cieśni nadgarstka da się całkowicie wyleczyć. Może on jednak nawracać, zwłaszcza jeśli jest efektem choroby przewlekłej. Najskuteczniejszą metodą leczenia zespołu cieśni nadgarstka w łagodnym stadium jest całkowite nieużywanie chorej ręki przez kilka miesięcy lub założenie na nią gipsu na co najmniej kilka tygodni. W praktyce jednak niewiele osób może sobie pozwolić na taki „urlop”.

Leczenie zazwyczaj polega na noszeniu przez pacjenta ortezy stabilizującej nadgarstek, braniu udziału w zajęciach fizjoterapeutycznych[3] i spożywaniu dużych dawek witaminy B6. Czasami lekarze zalecają wstrzyknięcie lub doustne stosowanie glikokorykosteroidów. Część fizjoterapeutów poleca też kinesiotaping, czyli plastrowanie dynamiczne.

W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne. Cieszy się ono dużą skutecznością, gdyż usuwa bezpośrednią przyczynę problemu – ucisk mechaniczny. Przeprowadza się je przez nacięcie powierzchni dłoniowej oraz nadgarstka, zabieg endoskopowy lub przez połączenie obu tych metod. Po operacji pacjent powinien uczęszczać na fizjoterapię. Jeśli jednak ręka będzie ponownie przeciążana, schorzenie może powrócić.

Profilaktyka zespołu cieśni nadgarstka

Na szczęście zespołowi cieśni nadgarstka można zapobiegać.

• Profilaktyka powinna opierać się przede wszystkim na unikaniu czynności, które mogą powodować tę przypadłość, a także znajdowaniu czasu na odpoczynek dla dłoni i rąk.
• Należy zadbać o ergonomię stanowiska pracy. W przypadku pracy biurowej klawiatura powinna być ustawiona na płasko, dobrym pomysłem jest zakup ergonomicznej podkładki i myszki. Podczas pracy przedramiona powinny leżeć na blacie biurka.
• Warto stosować specjalistyczne ortezy i usztywanicze na nadgarstek (dostępne w aptekach). Nie tylko stabilizują one tę część ciała, ale też wspomagają zachodzące w niej procesy regeneracyjne, działając uciskiem i ciepłem.
• Po przeciążeniu nadgarstka można stosować na niego zimne okłady lub niesteroidowe maści zapalne, które pomogą zmniejszyć obrzęk.

Rokowania i powikłania zespołu cieśni nadgarstka

Nieleczony zespół cieśni nadgarstka będzie się pogłębiał. Całkowite zaniedbanie leczenia może doprowadzić do uszkodzenia nerwu pośrodkowego, a w skrajnych przypadkach – nawet do trwałej niepełnosprawności ręki.