Zapalenie dziąseł - przyczyny, objawy i leczenie

Opuchnięte dziąsła, ich ból, zaczerwienienie, a niekiedy nawet krwawienie z dziąseł mogą oznaczać rozwijające się zapalenie w jamie ustnej - a konkretnie stan zapalny dziąsła. Do rozwoju tej choroby dochodzi w wyniku sprzężenia kilku przyczyn, choć tak naprawdę główną z nich jest niewłaściwa higiena jamy ustnej, powodująca gromadzenie się płytki nazębnej w obrębie szkliwa. Spuchnięte dziąsła oraz ich ból niestety nie ułatwiają codziennego funkcjonowania, a w przypadku braku leczenia stanu zapalnego dziąseł, może ono postępować, a nawet prowadzić do powstania zapalenia przyzębia, określanego mianem paradontozy. Czy domowe sposoby na ból zęba i dziąseł w przebiegu zapalenia są skuteczne? Jak leczyć zapalenie dziąseł i zapobiegać jego nawrotom, a jeśli doszło już do zapalenia przyzębia - to czy paradontozę można leczyć? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań dotyczących tego, co powoduje stan zapalny dziąseł i jak z nim postępować, znajduje się poniżej. Zapraszamy do zapoznania się z naszymi wskazówkami i dzielenia się nimi z rodziną i bliskimi!

Zapalenie dziąseł - objawy

Zapalenie dziąseł to schorzenie o charakterze infekcji, którego przyczyną jest destrukcyjne działanie bakterii bytujących w gromadzącej się na powierzchni zębów i w obrębie dziąseł płytce nazębnej. Swoiste symptomy zapalenia dziąseł to przede wszystkim:

• bóle dziąseł, nasilające się w miarę upływu czasu i trwania infekcji, a także podczas jedzenia oraz mycia zębów;
• opuchnięte dziąsła, w których po czasie tworzą się rzekome kieszonki dziąsłowe, czyli zagłębienia pomiędzy zębem a dziąsłem, które nie powstają jednak w wyniku odsłaniania szyjek zębowych, a na skutek wspomnianej opuchlizny;
• wyraźne zaczerwienienie i krwawienie z dziąseł - zwłaszcza przy ich podrażnianiu szczoteczką czy nicią dentystyczną;
• swędzenie dziąseł, a także - u niektórych pacjentów - afty pojawiające się na śluzówce wewnątrz jamy ustnej;
• uczucie niesmaku w ustach i nieświeży oddech, spowodowane namnażaniem się bakterii.

Czy krwawienie i opuchnięte dziąsła to zawsze objaw zapalenia w jamie ustnej?

Warto wspomnieć, że zarówno ból dziąseł, jak i krwawienie podczas mycia zębów czy opuchlizna wcale nie muszą oznaczać zapalenia w jamie ustnej. Inne przyczyny takiego stanu rzeczy to między innymi ciąża, podczas której zwiększa się ukrwienie dziąseł, niewłaściwa technika mycia zębów lub dobór zbyt agresywnych środków myjących i zbyt twardych szczoteczek, a także uczulenia na składniki pasty do zębów czy płynu do płukania ust. Oprócz tego podobne objawy mogą pojawić się w początkowej fazie noszenia aparatu ortodontycznego, jako konsekwencja bruksizmu (nocnego zgrzytania zębami) czy w wyniku nieleczonych wad zgryzu. Jeśli więc zapalenie dziąseł zostało wykluczone, domowe sposoby na ból zębów i przyzębia nie przynoszą skutku, warto pogłębić diagnostykę uwzględniając wizytę u ortodonty lub stomatologa specjalizującego się w leczeniu bruksizmu.

Co powoduje stan zapalny dziąseł?

Tak jak już wcześniej zostało wspomniane, to, co powoduje zapalenie dziąseł, to głównie bakterie gromadzące się w płytce nazębnej. Jak przebiega mechanizm infekcyjny i co ma na niego wpływ? Przy niedostatecznym poziomie higieny jamy ustnej oraz przestrzeni międzyzębowych, płytka nazębna gromadzi się pomiędzy zębami oraz w rejonie szyjek zębowych, czyli tuż przy linii dziąseł. Bytują w niej także bakterie, których obecność uruchamia reakcję odpornościową organizmu - komórki układu immunologicznego stają się aktywne, niejako „broniąc” miękką tkankę dziąseł przed rozwojem infekcji. W reakcji obronnej naczynia włosowate rozszerzają się, a same dziąsła puchną, co odpowiada za ich zaczerwienienie i obrzęk. Codzienna, dokładna higiena, uwzględniająca usuwanie miękkiej płytki nazębnej (zwłaszcza po spożyciu pokarmów i napojów zawierających cukry, będące pożywką dla bakterii bytujących w jamie ustnej) jest kwestia kluczową w profilaktyce zapalenia dziąseł.

Jak leczyć zapalenie dziąseł?

Na szczęście zmiany w tkance dziąseł, które powstają w trakcie procesu zapalnego, są wyleczalne i całkowicie odwracalne - warto jednak interweniować we wczesnej fazie objawów i nie czekać do rozwoju pełnej odpowiedzi zapalnej, a później - do jej powikłań. Co na ból zęba i dziąseł przy omawianym zapaleniu sprawdza się najlepiej? Jak leczyć zapalenie dziąseł - samodzielnie, czy w ramach wizyty u specjalisty?

Pierwszym krokiem do wyleczenia zapalenia w jamie ustnej zdecydowanie powinna być wizyta u stomatologa. Oceni on, czy nasze objawy oraz sam wygląd dziąseł czy zębów wskazują na zapalenie, czy może są już pierwszymi symptomami paradontozy. W zależności od ilości płytki nazębnej i - w niektórych przypadkach - powstałego z niej kamienia nazębnego, lekarz może zadecydować o wykonaniu zabiegu profesjonalnego czyszczenia zębów w ramach piaskowania (wykonuje się go przy obecności płytki nazębnej) czy scalingu (po to rozwiązanie sięga się z kolei przy obecności kamienia nazębnego).

Po dokładnym oczyszczeniu zębów (które w przypadku zapalenia i podrażnienia dziąseł może nie być najprzyjemniejszym doświadczeniem) pacjent zostanie poinstruowany co do dalszego postępowania i domowej higieny jamy ustnej.

Leki na ból dziąseł z apteki

Jak leczyć zapalenie dziąseł w domu i utrzymać efekt uzyskany dzięki profesjonalnemu oczyszczaniu zębów w gabinecie stomatologicznym? Przede wszystkim warto sięgnąć po preparaty i leki na ból dziąseł z apteki, które pozwolą złagodzić dolegliwości, a co za tym idzie - ułatwią dość nieprzyjemne przy trwaniu zapalenia dziąseł szczotkowanie zębów. Wśród różnych formuł, płukanek czy leków na ból dziąseł, dostępnych na aptecznych półkach, zdecydowanie warto wyróżnić:

• maści i żele łagodzące, które podaje się bezpośrednio na dziąsło i rozsmarowuje - nawet do kilku razy dziennie. Przynoszą one pacjentowi ulgę głównie za sprawą substancji miejscowo znieczulających, ale dodatkowo niektóre z nich ze względu na zawartość substancji antyseptycznej, znacznie ograniczają rozwój bakterii - czyli bezpośrednią przyczynę zapalenia;
• gotowe płyny do płukania jamy ustnej, zawierające substancje antybakteryjne i przeciwzapalne, wspierające zarówno redukcję bakterii w płytce nazębnej, jak i regenerację samych dziąseł. 
• uniwersalne aerozole działające antyseptycznie, łagodząco i przeciwzapalnie, które można stosować zarówno w zapaleniu dziąseł, jak i w zapaleniu gardła podczas przeziębienia i grypy 

Mówiąc o produktach łagodzących stany zapalne w jamie ustnej, nie sposób nie wspomnieć również o formułach, z pomocą których na co dzień utrzymujemy higienę. Jaka pasta na zapalenie dziąseł będzie więc najlepsza? Przede wszystkim taka, która zawiera substancje łagodzące i regenerujące (w tym kwas hialuronowy, wyciąg z aloesu) oraz substancje przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jeśli nie wiesz, jaka pasta na zapalenie dziąseł sprawdzi się w Twojej sytuacji, warto poprosić o poradę stomatologa lub wybrać ją spośród tych, które sami producenci opisują jako łagodne i stworzone do ochrony dziąseł. 

Paradontoza - możliwe powikłanie po stanie zapalnym dziąsła

Gdy mowa o zapaleniu dziąseł, nie sposób nie wspomnieć o następstwie nieleczenia tego schorzenia, a więc o paradontozie. Jest to zapalenie tkanek przyzębia, również wywołane namnażaniem się bakterii w zgromadzonej już w dużej ilości płytce nazębnej. Zmiany w strukturze dziąseł pojawiające się przy paradontozie są jednak znacznie bardziej niebezpieczne niż te obecne przy zapaleniu dziąseł. Chodzi tu głównie o tworzenie się patologicznych (a nie rzekomych) kieszeni dziąsłowych, o odsłanianie szyjek zębowych, a w końcu - o rozchwianie zębów. Dalszą konsekwencją rozwoju paradontozy jest oczywiście najgorszy scenariusz, czyli wypadanie zębów - dlatego właśnie tak ważna przy zdiagnozowaniu zapalenia dziąseł jest szybka interwencja i eliminacja stanu zapalnego w jamie ustnej.

Czy paradontozę można leczyć?

Czy paradontozę można leczyć, by nie dopuścić do wypadania zębów? Zdecydowanie tak, jednak warto pamiętać o tym, że działania naprawcze przy paradontozie nie spowodują niestety podniesienia się lub przyrostu obniżonej linii dziąseł. Oczywiście leczeniu paradontozy musi dowarzyć również dbałość pacjenta o regularną, właściwą higienę jamy ustnej - bez tego dalsze procesy i działania właściwe nie będą miały sensu.

Leczenie paradontozy w gabinecie stomatologicznym polega przede wszystkim na usunięciu płytki nazębnej bądź kamienia, a także na wdrożeniu procedur, które pomogą ustabilizować zęby w zgryzie. Zalicza się do nich wymianę starych, niekompletnych bądź rozszczelnionych wypełnień stomatologicznych, a także uzupełnienie braków zębowych metodami protetycznymi. W przypadku pojawienia się ropni, głębokich zmian w okolicach wierzchołków czy zmian martwiczych, wprowadza się do leczenia antybiotykoterapię. Stomatolog może także wykorzystać kiretaż, czyli oczyszczanie odsłoniętych korzeni zębowych (poniżej linii dziąseł) z kamienia i osadów.

Podsumowując - wypadanie zębów przy zaawansowanej paradontozie jest powikłaniem, którego zdecydowanie można uniknąć - codzienna, dokładna higiena jamy ustnej oraz szybka reakcja pacjenta na rozwijające się zapalenie dziąseł niemalże gwarantuje odwrócenie zmian, jakie zaszły w tkance dziąseł przy rozwoju procesu zapalnego, spowodowanego reakcją obronną organizmu na działanie bakterii w płytce nazębnej.

Źródła:

1. Dr n. med. Iwona M. Tomaszewska, Zapalenie przyzębia [w: Medycyna Praktyczna], 15.03.2017
2. https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/127744,zapalenia-przyzebia
3. Małgorzata Nędzi-Góra, Maciej Czerniuk, Renata Górska, Kompleksowe leczenie uogólnionego agresywnego zapalenia przyzębia: opis przypadku [w: Nowa Stomatologia 1/2014, Czytelnia Medyczna Borgis]
4. http://www.czytelniamedyczna.pl/1824,kompleksowe-leczenie-uogolnionego-agresywnego-zapalenia-przyzebia-opis-przypadk.html
5. Prof. dr hab. n. med. Renata Górska (redakcja) Choroby przyzębia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2017Wiesław Krajewski, Podstawy profilaktyki stomatologicznej, Med Tour Press 2019