Rwący ból nóg - jakie są najczęstsze przyczyny bólu nóg?

Rwący ból nóg - jakie są najczęstsze przyczyny bólu nóg?

Wiele osób ból nóg utożsamia z nadwyrężeniem mięśni i stawów. Wskazuje się jednak wiele różnych przyczyn bólu stopy, łydki czy przyczyn bólu podudzia - czasem ból nóg zależy od przeciążenia struktur kostno-stawowych, czasem - od zmian zwyrodnieniowych stawów, aż po groźne dla zdrowia i życia choroby, takie jak zakrzepica żył głębokich czy - w rzadkich przypadkach - nowotwory. Oczywiście ból nóg poniżej bioder czy kolan nie zawsze musi oznaczać występowanie konkretnego schorzenia, jednak zdecydowanie warto być wyczulonym na objawy płynące z organizmu - zwłaszcza w przypadku osób starszych, po przebytych urazach i operacjach, a także cierpiących na choroby towarzyszące, takie jak cukrzyca, nadciśnienie, otyłość czy mających problem z występowaniem żylaków kończyn dolnych, ponieważ dolegliwości mogą mieć różne przyczyny. W przypadku bólu kończyn dolnych nigdy nie należy bagatelizować problemu, a odnalezienie jego przyczyny pozwoli na wprowadzenie leczenia mającego na celu skuteczne zniesienie dolegliwości. Co może więc oznaczać dokuczliwy ból nóg i gdzie szukać wyjaśnienia takich objawów? Co może powodować ból nóg i na jakie choroby zwrócić uwagę? Które przyczyny bólu nogi należą do najczęstszych, a które występują rzadziej? Jeśli na co dzień odczuwasz ból nóg, to ta treść jest dla Ciebie!

Ból nóg: przyczyny ze strony układu krążenia

Bardzo często rwący ból łydek mogący promieniować na całe nogi powiązany jest z problemami z krążeniem krwi, występującymi na skutek różnych czynników - w tym niedostatecznej ilości ruchu, zbyt małego nawodnienia, długotrwałego ucisku tkanek, nadwagi i otyłości, przyjmowania terapii hormonalnej, palenia papierosów i wielu innych okoliczności. Może on towarzyszyć osobom, które obserwują u siebie manifestację problemów z krążeniem w postaci widocznych żylaków czy „pajączków” (fachowo określanych mianem teleangiektazji), ale również u tych, które do tej pory nie miały żadnych objawów związanych z chorobami układu krążenia.

Wśród przyczyn bólu kończyn dolnych powiązanych z zaburzeniami krążenia krwi można wyróżnić zakrzepowe zapalenie żył powierzchniowych czy też zakrzepicę żył głębokich kończyn dolnych. W takich przypadkach ból nóg powinien być jak najszybciej zdiagnozowany, a podjęcie leczenia jest konieczne dla zatrzymania rozwoju procesu chorobowego. Zdecydowanie bardziej niebezpiecznym dla zdrowia i życia stanem jest zakrzepica żył głębokich, w przebiegu której skrzep krwi może doprowadzić nawet do konieczności amputacji kończyny czy do udaru (w momencie, w którym duże naczynie, takie jak tętnica - jest niedrożne).

O czym świadczy ból nóg, obrzęki i żylaki?

Ból kończyn dolnych (często odbierany jako ból mięśni) występujący w „towarzystwie” żylaków,  obrzęków w obrębie nóg, zaczerwienienia skóry, ucieplenia bolącego miejsca, zbielenia lub zasinienia, a także ból nóg poniżej bioder bez uchwytnej dla pacjenta przyczyny zdecydowanie powinien być jak najszybciej skonsultowany z lekarzem (w przypadku nagłego bólu nóg połączonego z dusznością należy wezwać pogotowie). Leczenie - gdy ból nóg wynika z problemów z krążeniem - w łagodnych przypadkach obejmuje przyjmowanie preparatów rozrzedzających krew, zastrzyków z heparyną drobnocząsteczkową czy stosowaniu leków działających miejscowo na skórę, natomiast w ciężkich postaciach zakrzepicy może być konieczne wykonanie specjalistycznych zabiegów mających na celu usunięcie zakrzepu. W profilaktyce opisanych powyżej chorób (która redukuje również objawy towarzyszące, takie jak uczucie ciężkich nóg czy ból nóg przy chodzeniu) stosuje się często podkolanówki i rajstopy uciskowe wspierające prawidłowe krążenie krwi (pacjent powinien nosić je również po zabiegach usuwania żylaków). Warto dodać, że wśród rodzajów bólu nóg, które towarzyszą zaburzeniom krążenia można wyróżnić pieczenie, mrowienie, ale także ból palców u stóp i ich drętwienie.

Silny ból nóg w nocy - czy to zespół niespokojnych nóg?

Inną przyczyną rwącego bólu w nogach - gdy ból nóg występuje po przyjęciu przez pacjenta pozycji horyzontalnej (czasem w ciągu dnia, ale zwykle jest to ból występujący w nocy, w czasie spoczynku), jest zespół niespokojnych nóg (RLS - Restless Legs Syndrome). Objawia się on charakterystycznym bólem, opisywanym przez pacjentów niekiedy jako „burzenie” lub „pienienie” się krwi w żyłach, skurczami łydek, mimowolnymi ruchami w stawach czy też parestezjami (mrowieniem, uczuciem przeszywania prądem). Czasem osoby cierpiące na RLS skarżą się także na bóle stawów, jednak z przewagą nocnych bólów nóg uniemożliwiających spokojny sen (w niektórych przypadkach objawy bólu kończyn prowadzą nawet do bezsenności).

RLS jako jedna z najczęstszych przyczyn nocnego bólu nóg

Wśród przyczyn bólu kończyn dolnych w przebiegu RLS wyróżnia się wiele okoliczności - uważa się, że wpływ na pojawienie się objawów mogą mieć takie czynniki wywołujące ból nóg, jak niedobór żelaza, maskowanie depresji, zaburzenia w procesach przetwarzania dopaminy (zaburzenia układu dopaminergicznego), a także inne choroby - w tym cukrzyca, dna moczanowa, przewlekła niewydolność żylna, choroba zwyrodnieniowa stawów. Jak leczyć ból nogi w przebiegu RLS? Terapia polega na zdiagnozowaniu przyczyny pośredniej i doborze terapii w zależności od czynnika wyzwalającego objawy pojawiające się w nocy i w trakcie odpoczynku.

Rwący ból łydek na skutek nadwyrężenia kończyn dolnych

Ból mięśni nóg może mieć bardzo prozaiczną przyczynę - a więc przeciążenie i nadwyrężenie takich struktur, jak stawy, mięśnie, elementy układu kostnego czy ścięgna. Oprócz tego powodem takich dolegliwości są oczywiście urazy - zwichnięcia, złamania, przemieszczenia, naderwania i inne uszkodzenia mechaniczne. Dodatkowo przyczyny bólu mięśni nóg leżą często w złej postawie ciała i dysfunkcjach układu ruchu, a także w deformacjach. Wśród nich można byłoby wymienić takie dolegliwości, jak skrzywienia kręgosłupa, płaskostopie, ostrogi piętowe, halluksy. Łagodzenie bólu nogi czy stopy opiera się wówczas na korekcji danej wady lub deformacji.

Zapobieganie bólom nóg w praktyce

Zapobieganie silnemu bólowi nóg w takich przypadkach powinno skupiać się przede wszystkim na zniwelowaniu wad i dysfunkcji postawy oraz całego układu ruchu (w tym celu warto zdecydowanie udać się do fizjoterapeuty, który pomoże zdiagnozować przyczyny dolegliwości). Aby przeciwdziałać bólowi nóg, zadbajmy także o regenerację mięśni, stawów i innych struktur po wzmożonym wysiłku fizycznym (chodzi tu zarówno o intensywne treningi, jak i pracę fizyczną). Jak zapobiec bólom nóg po treningu czy po pracy? Pomocne mogą być masaże, ciepłe kąpiele, sesje w saunie i inne, rozluźniające mięśnie aktywności oraz - oczywiście - zadbanie o jakościowy i długi sen, podczas którego ciało ma najlepsze warunki do regeneracji.

Ból kończyn dolnych - fibromialgia, guz czy osteoporoza?

Ból kończyn dolnych może wystąpić także na skutek innych, niż opisane powyżej procesy chorobowe, takie jak:

• osteoporoza - stan, w którym struktury kostne ulegają powolnej degradacji. Dotyczy on zwłaszcza kobiet po okresie menopauzy, jednak nie oznacza to, że nie może wystąpić także u mężczyzn. Ból nóg pojawia się w przebiegu osteoporozy najczęściej pod wpływem obciążeń (w przypadku kończyn dolnych - przy chodzeniu, a w przypadku kończyn górnych - podczas dźwigania). Osteoporozie towarzyszy także ból kręgosłupa oraz pogłębiająca się kifoza piersiowa (pojawia się tak zwany „garb starczy”). W leczeniu stosuje się preparaty mające na celu spowolnienie procesów degradacji tkanki kostnej, a łagodzenie bólu nogi czy ręki przebiega z wykorzystaniem środków przeciwbólowych i unikaniem przeciążeń;
• fibromialgia, będąca niezwykle tajemniczym schorzeniem, któremu towarzyszy „ból całego ciała” (w tym również ból rąk, ból mięśni, pleców i innych obszarów). Ból kończyn pojawia się przy drażnieniu „punktów tkliwych”, umiejscowionych głównie w obrębie stawów - łokciowego, kolanowego i biodrowego, a także na karku i barkach. Leczenie bólu nóg w przebiegu fibromialgii prowadzone jest z wykorzystaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a w cięższych przypadkach - kortykosteroidów. Niestety, terapia tymi lekami przynosi jedynie krótkotrwałą ulgę od bólu, a w leczeniu wspomagającym włącza się dodatkowo leki przeciwdepresyjne oraz fizykoterapię;
• guzy i nowotwory umiejscowione w strukturach kończyn dolnych - mięśniach czy kościach. Niestety, takie zmiany dają dolegliwości bólowe w dość zaawansowanej fazie rozwoju, dlatego wszelkie objawy powiązane z rwącym bólem łydek, ud lub stóp, połączonym z utykaniem, powiększeniem obwodu kończyny i innymi, niepokojącymi symptomami (osłabieniem siły mięśni, gorszym samopoczuciem, gorączką) powinny być od razu konsultowane z lekarzem.

Dokuczliwy ból nóg - reumatoidalne zapalenie stawów i inne dolegliwości

Jak wynika z powyższego opracowania, ból pojawia się na skutek różnych przyczyn. Oprócz wymienionych schorzeń i dolegliwości, możliwe przyczyny bólu nóg to także choroby reumatyczne, a w tym:

• choroba zwyrodnieniowa stawów, będąca najczęstszą chorobą układu ruchu występującą w społeczeństwie. Objawia się ona nie tylko bólem nóg w stawach, ale również ich sztywnością, zniekształceniem stawów i charakterystycznym „trzeszczeniem”, słyszalnym przy zginaniu rąk lub nóg. Ból towarzyszący chorobie zwyrodnieniowej często utrudnia swobodne poruszanie się. Choroba postępuje wraz z wiekiem i częściej dotyczy kobiet, niż mężczyzn. Leczy się ją z wykorzystaniem środków przeciwbólowych, regenerujących struktury stawów oraz z udziałem metod niefarmakologicznych - diety i aktywności fizycznej;
• dna moczanowa (nazywana również chorobą królów), w przebiegu której w stawach odkładają się kryształy moczanu sodu, tworząc stan zapalny - to jedna z przyczyn powodujących ból. Wystąpieniu dny moczanowej sprzyja otyłość, cukrzyca, miażdżyca, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce oraz spożywanie alkoholu. Leczenie polega na zmianie stylu życia. Doraźnie podaje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Więcej informacji o tej chorobie znajduje się w jednym z naszych poprzednich tekstów - Dna moczanowa - objawy, przyczyny, dieta i leczenie dny moczanowej;
• łuszczycowe i reumatoidalne zapalenie stawów - choroby w przebiegu których pojawiają się dolegliwości bólowe nóg, mające jednak nieco inne przyczyny. Oba schorzenia mają natomiast podłoże autoimmunologiczne. To kategoria bólu nóg związanego z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na różne czynniki. Leczenie bólu nóg w tych przypadkach opiera się na podawaniu środków uśmierzających dolegliwości, a także na regeneracji stawów. Co ważne - wśród objawów wyróżnia się także ból rąk i inne symptomy - połączone z trudnościami w poruszaniu się.

Rwący ból kończyny dolnej to objaw, który nigdy nie powinien być bagatelizowany - mimo, iż może pojawić się na skutek zwykłego przeciążenia układu ruchu, to występujący w towarzystwie innych symptomów lub powtarzający się bądź utrudniający codzienne funkcjonowanie - zdecydowanie musi być poddany kontroli lekarskiej i dokładnej diagnostyce. Oczywiście przyczyn takich dolegliwości może być więcej (przykładowo - rwa kulszowa - czyli ucisk na nerw kulszowy, zaburzenia układu nerwowego, zwyrodnienia naczyń krwionośnych mające charakter miażdżycowy - utrudniające przepływ krwi, drobne złamania kości i wiele, wiele innych). Jeśli bolą nas nogi i wystąpienie bólu połączone jest z innymi symptomami - warto skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który rozpocznie proces ustalania przyczyny oraz pomoże złagodzić ból, dobierając metody odpowiedniego leczenia.

Przypisy:

1. Lek. M. Wiercińska, Ból nóg i stóp: co może oznaczać? Przyczyny i leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 18.11.2022
2. T. Zubilewicz, J. Wroński, J. Michalak, Przewlekła niewydolność żylna. Od objawu i rozpoznania do leczenia [w:] Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2002
3. Dr hab. n. med. A. Wichniak, Zespół niespokojnych nóg [w:] Medycyna Praktyczna, 03.03.2014
4. J. Windyga, Leczenie wstępne i wtórna profilaktyka zakrzepicy żył głębokich [w:] Hematologia 1/2010