Rwa kulszowa – objawy, przyczyny, leczenie rwy kulszowej

Co to jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa - czym jest i na czym polega? Rwa kulszowa to schorzenie związane z podrażnieniem lub uszkodzeniem nerwu kulszowego lub jego korzeni. Charakteryzuje się bólem, który występuje w okolicy nerwu kulszowego. Bólowi mogą towarzyszyć dodatkowe objawy natury neurologicznej takie jak osłabienie mięśni czy zaburzenia czucia. Ból podczas napadu rwy kulszowej skupia się w okolicy lędźwiowej i krzyżowej i promieniuje do pośladka, tylnej części uda, a nawet stopy.

Przyczyny rwy kulszowej

Nerw kulszowy składa się z kilku korzeni nerwowych, znajdujących się w odcinku lędźwiowo- krzyżowym kręgosłupa. Nerw ten powstaje z połączenia czterech lub pięciu korzeni nerwowych, które wychodzą z kanału kręgowego. Biegnie on od dolnego brzegu mięśnia pośladkowego wielkiego i mięśnia gruszkowatego, na tylnej powierzchni uda w kierunku dołu podkolanowego. Ból pojawia się, gdy dojdzie do ucisku w jakimś fragmencie jego przebiegu. Najczęściej dochodzi do ucisku przez fragment krążka międzykręgowego na korzenie nerwowe w kanale kręgowym. Wśród pozostałych przyczyn wymienia się stenozę kanału kręgowego, kręgozmyk, zmiany ropne w kanale międzykręgowym, dyskopatia, wypadnięcie dysku. Ucisk na nerw może również pojawiać się ze względu na cukrzycę, stany zapalne, nadwagę lub otyłość, a także guzy nowotworowe. Kolejnym powodem występowania rwy kulszowej może być przeciążenie organizmu wynikające z intensywnego wysiłku fizycznego lub ze względu na ciążę.

Rwa kulszowa – objawy

Jakie są objawy rwy kulszowej? Rwa kulszowa może występować w każdym przedziale wiekowym, jednakże najczęściej pojawia się u osób po czterdziestce. Objawiać może się zarówno ostrym intensywnym bólem pojawiającym się w wyniku urazu lub przeciążenia organizmu,  ale również jako ból, który stopniowo narasta i promieniuje do kończyn dolnych. Pierwszym objawem wskazującym na problemy z nerwem kulszowym jest ból kręgosłupa.  Ból najczęściej promieniuje w kierunku pośladka, uda i stopy, w niektórych przypadkach sięgając również palców. Rwa może początkowo objawiać się tylko poprzez ból w okolicach korzeni nerwowych i dopiero z czasem przemieszczać się w określonych kierunkach. Ból może nasilać się również w przypadku podejmowania podstawowych czynności.  Bólowi podczas rwy kulszowej mogą towarzyszyć dodatkowe objawy takie jak mrowienie w miejscu bólu, niedowład kończyn oraz osłabienie kończyn.

Rwa kulszowa w ciąży

Objawy rwy kulszowej są takie same w przypadku kobiet w ciąży. Jednakże wiele badań diagnostycznych nie może zostać wykonanych ze względu na ciążę np. tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. W przypadku objawów związanych z rwą kulszową należy jak najszybciej udać się do lekarza. W pierwszej kolejności powinien być to ginekolog, a w przypadku gdy ból nie jest bezpośrednio powiązany z ciążą, należy udać się do doświadczonego neurologa, neurochirurga lub ortopedy. Rwa kulszowa występuje nie tylko ze względu na wzrost masy ciała wywołany ciążą, lecz również przesunięciem punktu ciężkości, hiperlordozą (nadmierne wygięcie kręgosłupa lędźwiowego) oraz zmianami hormonalnymi rozluźniającymi stawy i ścięgna. Czasami rwa kulszowa występuje po porodzie w wyniku zespołu mięśnia gruszkowatego lub uszkodzenia korzeni nerwowych w miednicy.

Diagnoza rwy kulszowej

W celu postawienia prawidłowej diagnozy lekarz musi wiedzieć gdzie występuje ból oraz jaki jest jego stopień nasilenia, czas występowania, okoliczności jego występowania, jakie mogą być czynniki nasilające oraz ogólny czas trwania dolegliwości. Ważne są również objawy towarzyszące bólowi, wszelkie zaburzenia czucia, drętwienie kończyn. Istotne są również choroby współistniejące oraz przyjmowane leki. Lekarz w trakcie badania ocenia odruchy, napięcie korzeni nerwowych i ogólną siłę mięśni. Sprawdzane jest to między innymi poprzez zginanie i prostowanie kończy czy unoszenie kończyn w pozycji leżącej. Wykonywanie badań obrazowych często nie jest konieczne w przypadku, gdy bólom nie towarzyszą zaburzenia neurologiczne. W uzasadnionych przypadkach, zalecane może być wykonanie rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej lub rentgena. W przypadku zaburzeń neurologicznych, nowotworowych czy zapaleń w obrębie kręgosłupa badania obrazowe są konieczne i w zależności od wyniku należy podjąć konkretne kroki rehabilitacyjne lub leczenie operacyjne.

Leczenie rwy kulszowej

Jak leczyć rwę kulszową? Leczenie może przebiegać zarówno poprzez przyjmowanie leków,  zastrzyków domięśniowych lub uczęszczanie na rehabilitację. Ważne jest odciążanie kręgosłupa i unikanie czynności mogących zaostrzać objawy. W przypadku występowania rwy kulszowej należy jak najszybciej udać się do specjalisty i zastosować leczenie zachowawcze. Odpowiednie ćwiczenia rehabilitacyjne lub zabiegi fizykoterapeutyczne zmniejszają ryzyko wystąpienia przewlekłego bólu. Program ćwiczeń należy jednak dobierać indywidualnie i zawsze powinien ich wykonywaniu towarzyszyć rehabilitant.

Kolejnym sposobem jest leczenie operacyjne, które konieczne jest u około 2-10% pacjentów cierpiących na rwę kulszową. Osoba chora kwalifikuje się do zabiegu w przypadku gdy silnym bólom towarzyszą niedowłady kończyn dolnych oraz gdy zdiagnozowany jest guz lub ropień. Leczeniu operacyjnym również może być poddany pacjent, w przypadku którego leki przeciwbólowe są nieskuteczne. Rwa kulszowa może być całkowicie wyleczona poprzez leczenie operacyjne u pacjentów z ostrą rwą kulszową. W przypadku przewlekłych bólów leczenie operacyjne ma mniejszą skuteczność. Operacja nie wpływa na proces zwyrodnieniowy, lecz zmniejsza jedynie ucisk i stabilizuje trzony kręgów. W zależności od źródła bólu operacja nie zawsze jest skuteczna. Po operacji zawsze zaleca się rehabilitację by zmniejszyć ryzyko nawrotów objawów i samej choroby.

Atak rwy kulszowej - domowe sposoby

Czy robić w przypadku ataku rwy kulszowej? By przeciwdziałać rwie kulszowej należy przede wszystkim zadbać o zdrowie kręgosłupa, ważna jest aktywność fizyczna, korzystanie z poduszek ortopedycznych czy twardych materacy. Często korzysta się z maści rozgrzewających i tabletek przeciwbólowych (np. ibuprofen, diklofenak, meloksykam). Jednakże w każdym przypadki zaleca się konsultację ze specjalistą. Podczas ataku rwy kulszowej, by ograniczyć dolegliwości bólowe zaleca się ograniczanie wszelkich ruchów kręgosłupa, pozostanie w łóżku w pozycji leżącej na boku z podkurczonymi nogami lub na plecach z lekko ugiętymi kolanami (np. poprzez podłożenie poduszki pod kolana). Nie powinno się jednak pozostawać w unieruchomieniu przez dłuższy czas. Jeśli ból nie ustąpi po 3-4 dniach konieczna jest konsultacja lekarska.

Przypisy

1. Szczeklik A. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, PZWL, 2016.
2. Kwolek, Andrzej. Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2012
3. Anatomia człowieka t.2. Red. Narkiewicz, Olgierd . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2010