Przepuklina – objawy, leczenie przepukliny i zapobieganie

Przepuklina jest często występującym problemem zdrowotnym nieleczony może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Wśród rodzajów przepuklin wymienia się między innymi przepuklinę brzuszną, pachwinową, pępkową czy kresy białej. Jak wygląda leczenie przepuklin? Czy operacja zawsze jest konieczna?

Czym jest przepuklina?

Przepuklina to patologiczne uwypuklenie zawartości jamy ciała przez otwór w powłokach, w lokalizacji nazywanej miejscem o obniżonej oporności. Najczęściej występuje w jamie brzusznej. W przypadku nieprawidłowego napięcia powłok jamy brzusznej dochodzi do przemieszczenia się organów, poza ich naturalną lokalizację. Nieleczona przepuklina może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym martwicy jelit.

Przepuklina zbudowana jest z wrót, kanału, worka oraz zawartości. Wrota przepukliny są miejscem, przez które wydostaje się jej zawartość (miejsce zmniejszonego oporu tkanek). W wyniku napięcia oraz ciągłych urazów, dochodzi do ich obudowania tkanką łączną. Kanał przepukliny to droga, którą jej zawartość wydostaje się poza fizjologiczną lokalizację. Worek przepuklinowy, w przypadku przepuklin brzusznych, jest to obszar utworzony przez otrzewną, bezpośrednio otaczający przedostające się do niego struktury. Zawartość przepukliny różni się w zależności od umiejscowienia. Z reguły, początkowo jest ona pusta, a wraz z powiększaniem jej wymiarów przedostają się do niej okoliczne struktury np. tłuszcz trzewny lub jelito cienkie.

Rodzaje przepuklin

Przepukliny można podzielić pod względem etiologii, umiejscowienia oraz komplikacji. Ze względu na pochodzenie, można wyróżnić przepukliny wrodzone oraz nabyte. Przepuklina wrodzona powstaje już w trakcie życia płodowego w wyniku nieprawidłowego rozwoju. Z reguły widoczna jest od razu po porodzie, ale może również ujawniać się później - do kilku miesięcy po urodzeniu. Najczęściej występującym rodzajem u najmłodszych jest przepuklina pępkowa. Zazwyczaj powstaje w wyniku niezrośnięcia pierścienia pępkowego zaraz po porodzie. U dzieci, dolegliwość ta często mija samoistnie, do 12 miesiąca życia. Zdarza się, że przepuklina w okolicy pępka występuje także u osób dorosłych, co jest już zdecydowanie bardziej złożone pod kątem terapii. W początkowym etapie obserwuje się dyskomfort i dolegliwości bólowe. W wyniku uwięźnięcia przepukliny, co jest jej powikłaniem, miejsce to jest twarde, bolesne, a skóra czerwona i napięta.

Przepukliny nabyte powstają w trakcie życia, głównie w wyniku wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Do ich rozwoju przyczynia się wiele czynników, m.in. otyłość, ciąża, ciężka praca fizyczna, palenie papierosów.

Pod względem umiejscowienia, przepukliny można podzielić na wewnętrzne (umiejscowione w sąsiednich jamach ciała) i zewnętrzne - umiejscowione pod skórą.

Ze względu na komplikacje, wyróżnia się przepuklinę nieodprowadzalną oraz odprowadzalną - bez cech niedokrwienia, jej zawartość można odprowadzić na właściwe miejsce.

Czynniki ryzyka przepuklin nabytych

Przepukliny nabyte powstają w wyniku nieprawidłowego stylu życia oraz niektórych chorób. Do głównych czynników zwiększających ryzyko ich wystąpienia należą:

• podnoszenie ciężkich przedmiotów
• nadwaga i otyłość
• skłonności genetyczne
• palenie papierosów
• choroby układu oddechowego z towarzyszącym kaszlem
• nawykowe zaparcia
• częste parcie na mocz
• ciąża
• operacje w obrębie jamy brzusznej
• choroby zapalne układu moczowo-płciowego
• podeszły wiek

Objawy przepukliny

Objawy przepukliny zależą od miejsca jej występowania. Posiadają one jednak cechy wspólne, charakterystyczne dla większości rodzajów. Jest to ból i dyskomfort, uczucie ciągnięcia w miejscu przepukliny oraz guz widoczny przez skórę, który powiększa się podczas kaszlu, śmiechu i aktywności fizycznej. Guz ten samoistnie znika po obniżeniu ciśnienia w jamie brzusznej lub odprowadzeniu ręcznym.

W przypadku przepukliny wewnętrznej może pojawić się zgaga, ból w klatce piersiowej, częste odbijanie, kaszel, chrypka.

Przepuklina pachwinowa

Jest jednym z najczęściej występujących rodzajów przepuklin brzusznych. W jej przebiegu, jelita lub inne narządy jamy brzusznej uwypuklają się pod skórą w okolicy kanału pachwinowego. U osób dorosłych, zdecydowana większość ma charakter nabyty. Częściej występuje u mężczyzn.

Przepuklina kresy białej

Występuje wzdłuż linii pośrodkowej, łączącej mostek ze spojeniem łonowym. Często uwidacznia się przy zmianie pozycji z leżącej na siedzącą. Zazwyczaj jest niewielkich rozmiarów. Uwidacznia się podczas kaszlu i aktywności fizycznej.

Przepuklina udowa

Jest wynikiem przesunięcia narządów jamy brzusznej lub jej fragmentów przez kanał udowy w okolicy przyśrodkowej lub górnej części kończyny dolnej. Obserwuje się ją stosunkowo rzadko. Częściej występuje u kobiet. Na początkowym etapie przebiega z dolegliwościami bólowymi w pachwinie i przyśrodkowej części uda. Podobnie jak w przypadku innych rodzajów przepuklin, ból nasila się podczas wysiłku fizycznego, kaszlu i śmiechu.

Przepuklina w bliźnie pooperacyjnej

Występuje w wyniku osłabienia powłok jamy brzusznej w miejscu blizny po zabiegu operacyjnym, podczas którego doszło do przecięcia powięzi. Stanowi powikłanie po zabiegach w obrębie jamy brzusznej, w tym po cesarskim cięciu.

Przepuklina rozworu przełykowego

 Schorzenie to polega na przemieszczeniu się części żołądka do klatki piersiowej przez rozwór przepony. W zależności od wielkości, może być bezobjawowa lub przebiegać ze zgagą, kwaśnym odbijaniem, bólem w nadbrzuszu oraz cofaniem treści pokarmowej do przełyku.

Leczenie przepukliny

W zależności od rodzaju i ciężkości przebiegu, wyodrębnia się metody operacyjne oraz zachowawcze. Operacja przepukliny stanowi podstawową metodę leczenia. Jej celem jest odprowadzenie przepukliny do jamy brzusznej lub całkowite usunięcie jej zawartości. W miejscu jej wystąpienia, ściany brzucha wzmacnia się specjalnymi siatkami z tworzywa sztucznego. Przepukliny, w zależności od rozmiaru i położenia można operować laparoskopowo lub jako zabieg w znieczuleniu ogólnym, podpajęczynówkowym lub miejscowym. W przypadku uwięźniętej lub zadzierzgniętej przepukliny zabieg laparoskopowy nie sprawdzi się, ze względu na przyrośnięcie ściany worka do wrót przepukliny, co uniemożliwia jej odprowadzenie do jamy brzusznej. Konieczny jest chirurgiczny zabieg operacyjny.

Jeśli przepuklina jest mała i bezobjawowa, czasami stosowane jest leczenie zachowawcze. Polega ono na unikaniu nadmiernego wysiłku fizycznego, redukcji masy ciała w przypadku nadwagi, zaprzestanie palenia wyrobów tytoniowych oraz używaniu pasów przepuklinowych. Pasy takie, używane są również w okresie pooperacyjnym.

Przypisy:

1. Szczeklik A. Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016.
2. Berger, Dieter. "Evidence-based hernia treatment in adults." Deutsches Ärzteblatt International9 (2016): 150.
3. Kohn, Geoffrey Paul, et al. "Guidelines for the management of hiatal hernia." Surgical endoscopy12 (2013): 4409-4428.
4. Kotecha, Sailesh, et al. "Congenital diaphragmatic hernia." (2012): 820-829.
5. Mackiewicz, Z. Współczesne leczenie przepuklin brzusznych. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2006