Domowe sposoby na zgagę - przyczyny zgagi i jej leczenie

Jakie są przyczyny zgagi?

Zgaga (pyrosis) jest uczuciem palenia za mostkiem, któremu może towarzyszyć uczucie obecności kwasu w jamie ustnej. Spowodowana jest cofnięciem się kwaśnej treści z żołądka do przełyku, najczęściej jego dolnego odcinka. 

Zgaga jest jednym z podstawowych objawów choroby refluksowej, przedstawianym przez pacjentów. Objawami choroby refluksowej poza uczuciem zgagi są kwaśne odbijania, zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, ból i pieczenie w nadbrzuszu. Przyczyną refluksu żołądkowo-przełykowego jest:

• nieprawidłowa czynność motoryczna dolnego zwieracza przełyku, który stanowi przegrodę pomiędzy żołądkiem a przełykiem. Zazwyczaj pacjenci skarżą się wówczas na zgagę w ciągu dnia.
• obniżone ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku, objawiające się jego niewydolnością. Występuje to zazwyczaj ze współistniejącą przepukliną rozworu przełykowego przepony. Ten mechanizm przeważa u chorych ze zgagą w nocy.

Na napięcie zwieracza przełyku oraz jego czynność ma wpływ wiele czynników: leki, przepuklina rozworu przełykowego, występujące choroby, otyłość, palenie tytoniu, dieta, ciąża.

Zgaga – leki, które mogą nasilać objawy

Niektóre ze stosowanych leków, mogą nasilać uczucie zgagi. Są to przede wszystkim:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne(np. ibuprofen, ketoprofen, naproksen)
• leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca i nadciśnieniu tętniczym np. azotany, blokery kanału wapniowego, leki antycholinergiczne
• trójpierścienowe leki przeciwdepresyjne
• niektóre preparaty stosowane w leczeniu osteoporozy np. bisfosfoniany
• niektóre leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej np. teofilina
• leki wykrztuśne takie jak amroksol czy acetylocysteina
• niektóre antybiotyki np. klindamycyna, tetracyklina, doksycyklina

Zgaga w ciąży

Zgaga często występuje również w ciąży, szczególnie w drugim i trzecim trymestrze. Jest to efektem zmian zachodzących w ciele kobiety. Powiększająca się wraz z rozwojem płodu macica uciska na żołądek i zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej. Zmniejsza to pojemność żołądka i łatwiej o cofanie się treści pokarmowej do przełyku. Ponadto zmiany hormonalne mogą wpływać na motorykę przewodu pokarmowego. Zgaga zazwyczaj ustępuje samoistnie po porodzie.

Zgaga – domowe sposoby

W zależności od przyczyny zgagi, różne metody jej łagodzenia mogą okazać się skuteczne. Pamiętajmy, że zgaga może być powodowana przez przyjmowane leki, choroby przewodu pokarmowego, ale również zwyczajne błędy dietetyczne. Jeżeli zgaga spowodowana jest chorobą refluksową zalecana jest:

• u osób otyłych i z nadwagą – normalizacja masy ciała, ponieważ otyłość nasila zarzucanie treści z żołądka do przełyku
• unikanie stresu
• unikanie schylania się i leżenia po posiłkach
• unikanie noszenia obcisłej, uciskającej odzieży i bielizny ze względu na wzrost ciśnienia śródbrzusznego
• w czasie snu ułożyć wyżej górną część ciała
• unikanie posiłków i napojów nasilających objawy refluksu
• spokojne spożywanie posiłków, bez pośpiechu, dokładnie przeżuwać

Jeśli zgagę nasilają niektóre produkty spożywcze, ale nie jesteśmy na pierwszy rzut oka ocenić które, warto prowadzić dzienniczek żywieniowy przez minimum 2 tygodnie. Zapisujmy w nim wszystko co zjedliśmy wraz z zanotowaniem objętości posiłku, następnie zaznaczmy po którym posiłku odczuwaliśmy zgagę. Można również zapisać okoliczności w jakich był spożywany posiłek – na spokojnie w domu czy w pośpiechu i stresie. Standardowe zalecenia w przypadku występowania zgagi i w przebiegu choroby refluksowej obejmują eliminację produktów kwaśnych, opóźniających opróżnianie żołądka oraz zwiększających wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Zalecane jest:

• zastosowanie diety lekkostrawnej
• spożywanie 5-6 niewielkich posiłków w ciągu dnia
• spożywanie ostatniego posiłku 3-4 godziny przed snem
• wykluczenie następujących produktów: warzywa cebulowe, owoce cytrusowe i soki z nich wyciskane, sok pomidorowy, kwaśne produkty, ostre przyprawy- mogą stymulować receptory nerwów czuciowych w zmienionej zapalnie błonie śluzowej i w następstwie powodować uczucie bólu
• wyeliminowanie alkoholu i kawy naturalnej – zmniejszają napięcie i ciśnienie dolnego zwieracza przełyku, a także zwiększają wydzielanie kwasu solnego w żołądku (kofeina), przez co nasilone jest zarzucanie treści do przełyku i pojawia się zgaga
• zrezygnowanie z kakao, czekolady, tłustych produktów - opóźniają opróżniania żołądka i nasilają cofanie treści z żołądka do przełyku
• wykluczenie z jadłospisu proszku do pieczenia, gotowych sosów, kostek bulionowych, napojów gazowanych, mięty - będą nasilać objawy refluksowej

Gdy uczucie palenia w przełyku się pojawi, warto przetestować naturalne sposoby na zgagę. Objawy złagodzi wypicie szklanki mleka, kleiku z siemienia lnianego lub schrupanie kilku orzechów. Aby przygotować napar z siemienia lnianego można użyć siemienia w ziarnach lub mielonego. Siemię lniane mielone zalewa się ciepłą wodą, miesza i odstawia pod przykryciem na kilka minut. W przypadku siemienia lnianego w ziarnach, łyżkę ziaren należy zalać 2/3-3/4 szklanki wody i gotować w garnuszku na wolnym ogniu, mieszając, aż wytworzy się kisiel. Po przestudzeniu jest już dobry do picia. Siemię zawiera substancje śluzowate, które działają powlekająco i łagodząco na błonę śluzową przełyku i żołądka.

Zioła na zgagę

W celu łagodzenia zgagi można również pić napary ziołowe z kminu rzymskiego, kopru włoskiego, rumianku, porostu islandzkiego, kozieradki, lukrecji. Wystarczy 1-2 łyżeczki suszonego surowca zalać wrzątkiem na mniej więcej 20 minut, odcedzić i popijać napar w ciągu dnia.

Zgaga – leczenie farmakologiczne

Jeśli domowe sposoby na zgagę nie przynoszą rezultatu, można udać się do apteki po środki farmakologiczne. W przypadku zgagi spowodowanej chorobą refluksową przełyku stosuje się głównie leki na zgagę obniżające produkcję kwasu solnego w żołądku takie jak inhibitory pompy protonowej (IPP) np. polprazol, omeprazol. 

Jeżeli zgaga przebiega z dysfagią (bolesne połykanie), utratą masy ciała lub pojawia się niedokrwistość, może to wskazywać na różne choroby przewodu pokarmowego i należy udać się do lekarza w celu dalszej diagnostyki. 

Piśmiennictwo