Niedobór magnezu (hipomagnezemia) – objawy i przyczyny niedoboru, konsekwencje

Magnez - dlaczego jest nam potrzebny?

Magnez to czwarty składnik mineralny w naszym organizmie pod względem występowania - w ciele dorosłego człowieka jest go aż 20 do 35 g, z czego 60% znajduje się w układzie kostnym, 39% w tkankach miękkich, a tylko 1 % zewnątrzkomórkowo³. Jest pierwiastkiem, który ma istotny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie ludzkiego ciała. Uczestniczy w licznych procesach fizjologicznych i umożliwia zachowanie homeostazy pozostałych minerałów w organizmie. Magnez utrzymuje pobudliwość komórek mięśniowych na właściwym poziomie oraz chroni przed działaniem stresu. Pierwiastek ten jest niezbędny dla rozwoju i mineralizacji kości, przeciwdziałając niedotlenieniu i niedokrwieniu, chroni serce a dodatkowo zapobiega stanom zapalnym¹ oraz uczestniczy w metabolizmie glukozy i insuliny².

Magnez i jego niedobór w organizmie

Uważa się, że aktualnie w Polsce zbyt małą podaż magnezu ma nawet 61-90% mężczyzn oraz 52-70% kobiet³.

Stres, nieregularny sen, używki (m.in. alkohol, nadmierne ilości kawy i herbaty) oraz niewłaściwa dieta przyczyniają się do powstawania niedoborów magnezu w organizmie. Wydaje się, że naturalny sposób na zwiększenie magnezu we krwi to jego podaż wraz z dietą. Jednak wchłanianie magnezu utrudnia zmniejszenie jego zawartości w diecie, co wynika ze skażenia środowiska i niewłaściwego nawożenia gleby, stosowania środków konserwujących oraz procesu przetwarzania żywności. Dodatkowo dieta wysokowapniowa oraz obfitująca w tłuszcze nie sprzyja przyswajaniu magnezu. Deficyt tego pierwiastka w organizmie może być również spowodowany stosowaniem niektórych leków np. moczopędnych, antykoncepcyjnych, nasennych, czy też psychotropowych². Powyższe aspekty wyraźnie wskazują na to, że bardzo trudno dostarczyć sobie wystarczającą ilość magnezu wraz z dietą³.

Niedobór magnezu - jakie są konsekwencje i objawy jego zbyt niskiego poziomu?

Niedobór magnezu może przyczyniać się do występowania licznych dolegliwości, z których często nie zdajemy sobie sprawy, również dlatego że bywają nietypowe. Objawy niedoboru magnezu mogą pojawiać się w formie zaburzeń pracy układu sercowo-naczyniowego, mięśniowego, nerwowego oraz częstości występowania zaburzeń metabolicznych. Niedostateczna ilość magnezu objawia się poprzez drżenie i skurcze mięśni, drganie powiek, skurcze łydek, tiki nerwowe czy wypadanie włosów². Także w postaci obniżenia nastroju, zmęczenia oraz zaburzenia uwagi i pamięci³. Badania wskazują również na związek pomiędzy niskim stężeniem magnezu w surowicy, a zwiększonym ryzykiem występowania nadciśnienia tętniczego, nadczynności tarczycy, miażdżycy, osteoporozy czy cukrzycy typu 2⁴.

Czy przyjmować magnez w cukrzycy typu 2?

Niedobór magnezu może bezpośrednio przyczyniać się do występowania wielu chorób cywilizacyjnych o charakterze metabolicznym, takich jak między innymi insulinooporność i cukrzyca typu 2^2,3. Jak wiadomo, cukrzyca uznana została przez Światową Organizację Zdrowia za epidemię XXI wieku, a liczba osób, które na nią zapadają stale rośnie. Badania potwierdzają, że u niemal 50% pacjentów ze zdiagnozowaną cukrzycą występuje niedobór magnezu i odwrotnie - u pacjentów z obniżonym poziomem magnezu w surowicy krwi wzrasta ryzyko wystąpienia insulinooporności oraz ryzyko cukrzycy typu 2^4,6.

Czy magnez może pomóc utrzymać prawidłowy poziom cukru?

Podaż magnezu z dietą jest zazwyczaj niewystarczająca³ i warto rozważyć przyjmowanie preparatów magnezu, szczególnie w przypadku zdiagnozowanej cukrzycy typu 2 oraz u osób w stanie przedcukrzycowym. Takich osób może być nawet 8 mln w Polsce⁵. Przyjmowanie preparatów magnezu pozwala wyeliminować skutki jego niedoboru i zmniejszyć ryzyko rozwoju wielu chorób np. miażdżycy czy choroby wieńcowej. Magnez poprawia metabolizm glukozy oraz wpływa na poprawę parametrów wrażliwości komórek na insulinę (poprzez zwiększenie wydzielania insuliny oraz zmniejszenie insulinooporności)⁶, co pomaga utrzymać prawidłowy poziom cukru w organizmie. Ile magnezu przy cukrzycy przyjmować? Zgodnie z zaleceniami, pacjenci z cukrzycą powinni przyjmować 240 – 480 mg magnezu dziennie³.

Jaki preparat magnezowy dla cukrzyka?

Na dobowe zapotrzebowanie na magnez wpływa wiele czynników m.in. wiek, płeć, aktualny stan organizmu czy występowanie chorób współistniejących. Ważna jest jakość oraz systematyczność przyjmowania preparatów magnezowych. Warto również by był to lek, nie suplement diety. Znacznie bardziej przyswajalny dla naszego organizmu jest magnez pochodzący z soli organicznych, np. cytrynian lub mleczan magnezu, niż ze związków nieorganicznych³. Dobrze, aby wybierany preparat magnezowy był wzbogacony o witaminę B6, która dodatkowo zwiększa przyswajanie tego pierwiastka⁷. Przy wyborze rodzaju, dawkowania oraz sposobu przyjmowania magnezu możemy zawsze skorzystać z ekspertyzy lekarza lub farmaceuty.

Bibliografia:

1. Gröber U, Schmidt J, Kisters K. Magnesium in prevention and therapy. Nutrients. 2015;7(9):8199-8226. doi:10.3390/nu7095388.
2. Iskra M, Krasińska B, Tykarski A. Magnez — rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka. Via Medica. Published online 2013. Accessed July 7, 2022. https://journals.viamedica.pl/arterial_hypertension/article/viewFile/38318/26939, data dostępu: 11.07.2022.
3. Jędrzejek M, Mastalerz-Migas A, Bieńkowski P, et al. Stosowanie preparatów magnezu w praktyce lekarza rodzinnego. Lekarz POZ. 2021;7(2).
4. Kao WHL, Folsom AR, Nieto FJ, Mo JP, Watson RL, Brancati FL. Serum and Dietary Magnesium and the Risk for Type 2 Diabetes Mellitus The Atherosclerosis Risk in Communities Study. Archives of Internal Medicine . 1999;159(18):2151-2159. https://jamanetwork.com/, data dostępu: 11.07.2022
5. Pandemia cukrzycy w Polsce. Medycyna Praktyczna. Accessed July 7, 2022. https://www.mp.pl/cukrzyca/aktualnosci/223470,pandemia-cukrzycy-w-polsce, data dostępu: 11.07.2022.
6. Ehrlich B von, Barbagallo M, Classen HG, et al. Significance of magnesium in insulin resistance, metabolic syndrome, and diabetes – recommendations of the Association of Magnesium Research e.V. Trace Elements and Electrolytes. 2017;34(07):124-129. doi:10.5414/tex01473.
7. Jabłecka A, Korzeniowska K, Skołuda A, Cieślewicz A. Preparaty magnezu. Farmacja Współczesna . Published online 2011. https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/201101_Farmacja_004.pdf, data dostępu: 11.07.2022.

MAT-PL-2201600-1.0-07/2022