Kurzajka na stopach i dłoniach – przyczyny, domowe sposoby, leczenie kurzajek

Kurzajka - czym jest?

Brodawki, potocznie zwane kurzajkami, wywołane są zakażeniem wirusa brodawczaka ludzkiego HPV (ang. human papilloma virus). Jest to zakażenie skóry i błon śluzowych, które objawia się poprzez powstanie cielistych grudek, mniej lub bardziej wypukłych. Obecnie, rozróżnia się ponad 70 typów tego wirusa, które powodują różne rodzaje brodawek o odmiennych lokalizacjach. Dla przykładu, najczęściej występujące, zwykłe brodawki wywołane są przez HPV-1, 2 lub 4, brodawki płaskie – HPV-3, 10, 27, 28 a wirusy HPV-6, 11, 16 i 18 są najczęściej w brodawkach narządów płciowych.

Największą częstotliwość występowania brodawek pospolitych i płaskich obserwuje się w dzieciństwie oraz u osób z osłabioną funkcja układu immunologicznego. Do infekcji dochodzi, gdy wirus brodawczaka dostanie się do organizmu przez pęknięcia lub inne uszkodzenia skóry i błon śluzowych, szczególnie w okresie obniżonej odporności.

Jakie są typy kurzajek? Jak wyglądają kurzajki?

Kurzajki mają wiele podtypów. Rozróżnia się brodawki zwykłe, podeszwowe, nitkowate, mozaikowe, płaskie oraz brodawki płciowe.

Poniżej opisujemy każdy typ kurzajki:

• Brodawki zwykłe (łac. verrucae vulgares) zazwyczaj są grudkami o nierównej powierzchni i barwie szarobrunatnej lub zbliżonej do koloru skóry. Mają wielkość od kilku do kilkunastu milimetrów. Mogą występować pojedynczo, chociaż najczęściej są mnogie. Czasami mają skłonność do zlewania się ze sobą. Ich najczęstszą lokalizacją są palce rąk, a niekiedy tworzą się także pod płytką paznokcia. Zmiany skórne rozsiewają się z rąk na łokcie, kolana i twarz. Utrzymują się przez długi czas, nawet wiele lat. Pierwszą oznaką tworzenia się brodawki zwykłej jest formowanie małej, gładkiej grudki w kolorze skóry. W raz z jej powiększaniem, staje się ona łatwiej wyczuwalna, szorstka i coraz bardziej wypukła. Rzadko powoduje dolegliwości bólowe. Nowe brodawki mogą pojawiać się w otoczeniu już istniejących, a także w lokalizacjach odległych, gdy dojdzie do samoprzeszczepienia się wirusa. Teoretycznie mogą ustąpić samoistnie, ale dużo częściej jest to obserwowane w przypadku usunięcia jednej lub kilku z nich. 
• Brodawki podeszwowe (łac. verrucae plantares) mają szorstką powierzchnię, która nieznacznie odstaje od skóry i jest otoczona rogowym kołnierzem. Występują od spodu stopy. Czasami mogą powodować dolegliwości bólowe, szczególnie jeśli występują mnogo. Najczęściej są wywołane wirusem brodawczaka ludzkiego HPV-1.
• Brodawki nitkowate lub palczaste występują powszechnie na twarzy, są cieńsze i bardziej nitkowate niż brodawki zwykłe. Jeśli rozsiew nastąpi do okolic, które są golone, usunięcie tego rodzaju brodawek może być bardzo trudne do przeprowadzenia.
• Brodawki mozaikowe występują przeważnie na podeszwach stóp, ale czasami tworzą się na dłoniach i w okolicach paznokci. Są to liczne, pojedyncze zmiany, które zlewają się ze sobą, wytwarzając blaszkę. Zwykle nie są bolesne. Najczęściej są wywołane wirusem brodawczaka ludzkiego HPV typu 2. Często występują u osób z obniżoną odpornością. Gdy dojdzie do takiej infekcji, zazwyczaj ma długotrwały przebieg z tendencją do nawrotów.
• Brodawki płaskie (łac. verrucae planae) są mniejsze i bardziej płaskie niż brodawki pozostałych typów. Wyglądają jak płaskie, nałożone na skórę grudki, nieznacznie wyniosłe nad jej powierzchnię i niewiele różniącej się od niej kolorem. Mogą ulegać znacznemu rozsiewowi, zazwyczaj w obrębie grzbietów dłoni oraz twarzy. Zazwyczaj układają się w linie w miejscu zadrapania (objaw Koebnera). Na ogół zmiany ustępują samoistnie. Ich długie utrzymywanie się wskazuje na stan obniżonej odporności. Do ich usunięcia, stosuje się preparaty lecznicze nakładane bezpośrednio na brodawki lub leczenie immunomodulujące.
• Brodawki płciowe (łac. Verruca acuminata)– przyjmują formę kalafiorowatych zmian pojawiających się w okolicy narządów płciowych i odbytu. Powodują dolegliwości bólowe, pieczenie, swędzenie. Zazwyczaj powodowane są podtypem HPV-11, 16 lub 18. Przenoszone są drogą płciową.

Warto wiedzieć, że kurzajka na stopie zazwyczaj będzie to brodawka podeszwowa lub mozaikowa, natomiast kurzajka na dłoni, będzie najczęściej brodawką zwykłą lub płaską.

Kurzajka na stopie – gdzie najłatwiej się zarazić?

Do zakażenia dochodzi gdy popękana, skaleczona lub w inny sposób uszkodzona skóra stopy dotknie powierzchni skażonej, na której znajdują się cząsteczki wirusa HPV. Najłatwiej więc, zakazić się w miejscach, gdzie chodzi się boso i uczęszczają tam inni ludzie – baseny, prysznice publiczne (np. na siłowni), sauny. Zarazić się można również w zakładzie kosmetycznym, jeśli kosmetyczka nie używa odpowiednio zdezynfekowanych przyrządów. Należy pamiętać, że najłatwiej, różnymi odmianami wirusa HPV, zarażają się osoby z niską odpornością: dzieci, osoby starsze oraz pacjenci przyjmujący leki immunosupresyjne.

Kurzajka a odcisk stopy

Bardzo ciężko jest odróżnić brodawkę podeszwową od odcisku stopy. Odciski podeszwowe znajdują się w obszarach nacisku. Mają centralny rdzeń keratotyczny i są bolesne. Z kolei brodawki podeszwowe nieznacznie odstają od powierzchni skóry i zazwyczaj nie wywołują dolegliwości bólowych.

Jak usunąć kurzajkę? 

Jak leczyć kurzajki? Najczęściej stosuje się metodę łyżeczkowania lub wymrożenia. Łyżeczkowanie to zabieg przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym, polegający na zdrapaniu brodawki specjalną, jałową łyżeczką. Jest to mało bolesna oraz najprostsza metoda, która nie prowadzi do powstania blizn. Krioterapia czyli  wymrożenie kurzajki często jest stosowana do usuwania pojedynczych brodawek w okolicy dłoni. Jest to leczenie z wyboru wszystkich płaskich kurzajek (brodawki płaskie, mozaikowe). Jest to zabieg dość bolesny, jednak bardzo skuteczny. Należy pamiętać, że wymrożenia nie wolno stosować w okolicy paznokcia, ponieważ może dojść do uszkodzenia jego macierzy i następnej deformacji płytki. Czasami wykonuje się elektrokoagulację lub laseroterapię, jednakże tych technik również nie można wykonywać w okolicy płytki paznokcia.

Domowe sposoby na kurzajki

W aptekach dostępna jest szeroka gama produktów do usuwania kurzajek w domu w procesie zamrażania (krioterapia). Tam, gdzie łyżeczkowanie lub krioterapia są niemożliwe do wykonania, stosuje się miejscowe preparaty lecznicze. Preparaty na kurzajki zazwyczaj zawierają substancje o działaniu złuszczającym, rzadziej o działaniu przeciwwirusowym. Leczenie takimi preparatami to proces długotrwały, może trwać 2-3 miesiące. Należy zwrócić szczególną uwagę, by preparat nakładać tylko na kurzajkę. Z powodu silnego działania złuszczającego, nałożony na zdrową skórę, spowodowałby jej uszkodzenie i w następstwie – powiększenie już istniejącej kurzajki. W trakcie leczenia lakierami leczniczymi zalecane jest np. dwa razy w tygodniu, delikatne starcie (np. pumeksem) warstwy powstałej w wyniku zmieszania się pozostałości lakieru ze złuszczonymi komórkami. Dostępne są również żele, zawierające kwasy o działaniu złuszczającym, najczęściej kwas trichlorooctowy lub salicylowy.

Jako wspomaganie terapii można zastosować preparaty wspierające odporność organizmu takie jak probiotyki, kwasy tłuszczowe omega-3, jeżówkę purpurową, ashwagandhę, spirulina, żeń-szeń, witamina D czy witamina C. W pobudzaniu układu immunologicznego dobrze sprawdzają się również produkty pochodzenia pszczelego takie jak propolis, pierzga, pyłek pszczeli, miód.

Kurzajek nie wolno wycinać! Usunięcie chirurgiczne lub cążkami nim nam nie da. W miejscu urazu skóy pojawią się kolejne zmiany.

Wirus brodawczaka ludzkiego HPV a nowotwory

Zmiany złośliwe przy zakażeniu wirusem HPV występują rzadko. Wyjątkiem są osoby chorujące na Epidermodysplasia verruciformis, rzadką chorobę dziedziczną, w której występują liczne brodawki często dochodzi do zmiany nowotworowej. Obserwuje się zwiększone ryzyko raka szyjki macicy u osób zakażonych HPV-16 i HPV-18, powodujących brodawki narządów płciowych. Najnowsze badania pokazują, że zakażenie HPV-16 zwiększa również prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworów w obrębie jamy ustnej, gardła i krtani. 

Piśmiennictwo

1. Weller, R. Hunter H., Mann M. Clinical dermatology. 2015, ISBN 978-04-706-5952-6
2. Padlewska, K. Medycyna estetyczna i kosmetologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2014, ISBN 978-83-200-4483-6
3. Rycroft, R.J.; Robertson, S.J.; Wakelin, S.H. Dermatologia. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2014, ISBN 978-83-200-4538-3 
4. Marur S., et al. HPV-associated head and neck cancer: a virus-related cancer epidemic. The lancet oncology, 2010, 11.8: 781-789. 
5. Munoz N., et al. HPV in the etiology of human cancer. Vaccine, 2006, 24: S1-S10. 
6. Bertolotti, A., et al. Cryotherapy to treat anogenital warts in nonimmunocompromised adults: Systematic review and meta-analysis. Journal of the American Academy of Dermatology, 2017, 77.3: 518-526.