Beta HCG  (gonadotropina kosmówkowa) - pierwsze badanie we wczesnej ciąży

Beta HCG - badanie, normy, nieprawidłowości

Beta HCG to skrót od nazwy podjednostki beta ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (human chorionic gonadotropin - czyli hCG). Gonadotropina kosmówkowa to hormon ciążowy, którego oznaczenie jest istotne szczególnie we wczesnej ciąży. Oprócz wykluczenia bądź potwierdzenia faktu zapłodnienia, badanie beta-hCG wykonuje się również w celu określenia wieku ciąży, a także do diagnostyki poronienia lub ciąży pozamacicznej. Kiedy udać się na badanie, jak ono wygląda i jakie są normy dla poszczególnych tygodni ciąży? Sprawdź najważniejsze informacje o oznaczaniu poziomu gonadotropiny kosmówkowej i dowiedz się, o czym świadczy wzrost lub spadek beta-hCG!

Beta HCG (gonadotropina kosmówkowa, hormon ciążowy) - czym jest i jak obrazuje wiek ciąży?

Tak, jak zostało to już wspomniane, beta hCG to hormon badany we krwi kobiety ciężarnej w ramach kontentej podjednostki (w tym przypadku - podjednostki beta). Pojawia się on już od kilku do kilkunastu dni po zapłodnieniu - gonadotropinę kosmówkową produkuje zarodek, a później jego wytwarzanie odbywa się w łożysku. Zadaniem hormonu ciążowego jest odżywianie ciałka żółtego, tworzącego się po owulacji i produkującego progesteron. Następnie gonadotropina bierze udział w odżywianiu łożyska - by to mogło produkować progesteron w następstwie do ciałka żółtego.

Wzrost stężenia beta-hCG we krwi pacjentki świadczy o rozwoju ciąży. Poziom tego hormonu przy prawidłowym rozwoju zarodka powinien stale zwiększać się - co około 60% w ciągu 48 godzin lub o około 110% w ciągu 72 godzin. Najwyższe stężenie hCG obserwuje się w okolicach 10 tygodnia ciąży. Dzięki wiedzy na temat przyrostu beta hCG lekarz może ocenić wiek ciąży (choć jest to jedynie jeden z aspektów ustalania konkretnego tygodnia ciąży - obok wyliczeń z daty ostatniej miesiączki oraz badania USG).

Czy zrobienie testu ciążowego z moczu wykrywa beta-HCG?

Jeśli w danym cyklu dojdzie do zapłodnienia, to w dniu spodziewanej miesiączki wykonany test ciążowy pokaże dwie kreski. Pokazują one, że test wykrył w moczu kobiety oznaczalne stężenie gonadotropiny kosmówkowej. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku można z niemalże 100% pewnością stwierdzić, że pacjentka jest w ciąży.

Oczywiście test ciążowy nie powinien być jedyną metodą potwierdzenia ciąży - aby móc ocenić rozwój ciąży, a także wykryć ewentualne nieprawidłowości, wykonuje się od 2 do 4 pomiarów beta-HCG z krwi pacjentki, w odstępie co 48 do 72 godzin.

Kiedy wykonać badanie beta HCG w laboratorium?

Badanie poziomu beta-HCG to badanie krwi - pobiera się ją od pacjentki z żyły w zgięciu łokciowym (z tego względu bywa określane jako test ciążowy z krwi). Na wynik trzeba zwykle poczekać od kilku do 24 godzin. Wskazania do wykonania badania obejmują:

• chęć potwierdzenia faktu ciąży po uzyskaniu pozytywnego wyniku w teście ciążowym z moczu;
• wcześniejsze niepowodzenia położnicze - a więc poronienia lub martwe urodzenia;
• występujące wcześniej wady genetyczne lub wady rozwojowe u płodu w poprzednich ciążach;
• podejrzenie poronienia zatrzymanego;
• podejrzenie ciąży pozamacicznej;
• podejrzenie rozwoju zaśniadu groniastego.

Wśród wskazań do wykonania badania stężenia hormonu ciążowego można wyróżnić także chęć wykonania badań prenatalnych - testu podwójnego lub potrójnego. Poziom beta-HCG, zestawiony z innymi parametrami (między innymi odczytanymi z obrazu USG płodu), pozwalają na obliczenie prawdopodobieństwa wystąpienia najczęstszych wad chromosomalnych.

Na badanie beta-hCG może skierować pacjentkę lekarz - ginekolog, lekarz pierwszego kontaktu lub o innej specjalizacji. Kobieta może również samodzielnie udać się do laboratorium i zrobić badanie na własną rękę. Koszt wykonania badania beta-HCG, w zależności od laboratorium, kształtuje się w okolicach od 30 do nawet 60 złotych.

Warto dodać, że wzrost poziomu HCG we krwi u kobiety niebędącej w ciąży jest jednym z markerów wskazujących na rozwój nowotworu narządów układu rodnego. U mężczyzny wskazuje natomiast na ryzyko nowotworu jądra.

Beta HCG: normy i interpretacja dla poszczególnych tygodni ciąży

Poziom beta-HCG pozwala w przybliżeniu określić wiek ciąży - a więc jej konkretny tydzień. Warto  jednak dodać, że normy stężenia gonadotropiny kosmówkowej odpowiadające tygodniom i trymestrom ciąży są dość szerokie, dlatego fakt zapłodnienia należy zawsze potwierdzić u ginekologa - tylko on, dzięki obrazowi uzyskanemu w USG, będzie w stanie precyzyjnie określić wiek ciąży, a wraz z nim - przybliżony termin porodu.

Co istotne - o rozwoju ciąży mówimy, gdy poziom beta-hCG u kobiety wynosi 5 mlU/ml. Jeśli w badaniu krwi wartość jest niższa - wówczas można z całą stanowczością rozpoznać brak ciąży. Normy dla poszczególnych tygodni kształtują się następująco:

• do 3 tygodnia ciąży - od 5 do 50 mlU/ml
• 4 tydzień ciąży - od 5 do 425 mlU/ml
• 5 tydzień ciąży - od 18 do 7340 mlU/ml
• 6 tydzień ciąży - od 1080 do 56500 mlU/l
• od 7 do 8 tygodnia ciąży - od 7650 do 229 000 mlU/ml
• od 9 do 12 tygodnia ciąży - od 25 700 do 288 000 mlU/ml
• od 13 do 16 tygodnia ciąży - od 13 300 do 254 000 mlU/l
• od 17 do 24 tygodnia ciąży - od 4060 do 165 400 mlU/l
• od 25 do 40 tygodnia ciąży - od 3640 do 117 mlU/ml.

Jak widać po powyższym schemacie - od 13-16 tygodnia ciąży poziom beta HCG zaczyna nieco spadać, co jest całkowicie normalnym objawem i nie powinno stanowić powodu do niepokoju. Niepokoić mogą jednak spadki beta-hCG po uprzednim wzroście oraz nieprawidłowy (zbyt mały) przyrost hormonu ciążowego. Obie te sytuacje wskazują na nieprawidłowości w zakresie przebiegu ciąży lub procesu zagnieżdżenia się zarodka.

Test beta HCG a poronienie i ciąża pozamaciczna

Najczęstsze nieprawidłowości w pomiarach poziomu gonadotropiny kosmówkowej obejmują:

• prawidłowy wzrost, a następnie spadek stężenia beta HCG - co może świadczyć o poronieniu całkowitym, poronieniu zatrzymanym lub o ciąży biochemicznej;
• nieprawidłowy (zbyt mały) przyrost hormonu pomiędzy kolejnymi badaniami - taka sytuacja może wydarzyć się przy ciąży pozamacicznej, czyli w momencie, w którym zarodek zagnieździł się poza macicą - w jajowodzie lub w innym miejscu.

W związku z powyższym, ciążę - pomimo potwierdzenia testem z moczu oraz z krwi - zawsze należy potwierdzić u ginekologa, który podczas badania będzie w stanie stwierdzić, czy pacjentce grozi poronienie, czy wykształciło się u niej tak zwane puste jajo płodowe, czy może rozwija się u niej ciąża pozamaciczna (która jest bezpośrednim zagrożeniem życia).

Źródła:

1. Prof. dr n. med. V. Skrzypulec-Plinta, Interpretacja wyniku badania beta-hCG [w:] Medycyna Praktyczna, 30.10.2012
2. Lek. M. Biela, dr n. med. M. Szafarowska, Diagnostyka ciąży [w:] Ginekologia po Dyplomie 02/2017
3. L. H. Carlos, MD, O. Grechukhina, MD, A. K. Sfakinaki, MD, MPH, Kiedy dochodzi do wczesnego poronienia [w:] Ginekologia po Dyplomie 04/2017
4. L. M. Keder, MD, MPH, Ciąża pozamaciczna - wykrywanie i postępowanie [w:] Ginekologia po Dyplomie 03/2013