Glistnik jaskółcze ziele – czym jest, właściwości i zastosowanie

Glistnik jaskółcze ziele - czym jest?

Glistnik jaskółcze ziele (łac. Chelidonium majus L. ) jest rośliną rozpowszechnioną w strefie klimatu umiarkowanego. Występuje w Europie, Azji i w Ameryce Północnej. W Polsce porasta łąki, zarośla, rowy i inne wilgotne obszary. Często jest uznawana za chwast. Jest rodzajem byliny z rodziny makowatych. Inne nazwy tego zioła to: ziele od brodawek, celidonia, cendalia, cencylia, złotnik, glistnik pospolity, żółtnik, brodawnik czy jaskółcze gniazdo. Właściwości lecznicze tej rośliny były wykorzystywane już w starożytnej Grecji i Rzymie. Zastosowanie w medycynie znajduje ziele i korzeń glistnika. Z suszu przygotowuje się napary, maści i olejki lecznicze. Ziele zbiera się w maju i w czerwcu, najlepiej przed kwitnieniem. Korzeń glistnika wykopuje się w drugim roku wegetacji jesienią. W celu zachowania cennych właściwości oba te surowce należy suszyć w ciepłym i zacienionym miejscu, najlepiej w temperaturze nie przekraczającej 50 stopni Celsjusza. Glistnik jaskółcze ziele zawiera alkaloidy izochinolinowe, głównie chelidoninę, protopinę, chelerytynę, sangwinarynę, berberynę, także kwasy organiczne, enzymy proteolityczne, cholinę, flawonoidy, karetonoidy, a nawet witaminę C. W korzeniu zawartość alkaloidów jest większa niż w zielu.

Jak wygląda jaskółcze ziele?

Glistnik jaskółcze ziele to roślina wieloletnia. Ma wysokość od 40 do 50 cm, ale może dorastać nawet do 1 metra. Jej owłosiona łodyga jest widlasto rozgałęziona. Liście tej rośliny są duże, pierzastosieczne, głęboko wcinane lub karbowane, jasnozielone na wierzchu, a sinozielone od spodu. Jaskółcze ziele kwitnie na żółto od maja do września.

Jaskółcze ziele - właściwości lecznicze

Preparaty z tego ziela glistnika są przeznaczone do stosowania zewnętrznego. Związki aktywne glistnika wykazują działanie bakteriobójcze, wirusobójcze, grzybobójcze i przeciwzapalne. Z tego powodu najczęstszym zastosowaniem tego zioła w Polsce jest leczenie zmian skórnych, zwłaszcza kurzajek wywołanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) a także egzemy, trądziku i czyraków. Cechy odkażające glistnika wykorzystywane są w kosmetyce przy produkcji mydeł i kremów do rąk. Za jego aktywność odpowiadają głównie alkaloidy m.in chelidonina, chelerytryna, sangwinaryna, nitydyna, chelerubina, berberyna, koptyzyna, stylopina. Poza alkaloidami, zioło zawiera także kwasy organiczne, karotenoidy oraz flawonoidy.

Oprócz stosowania zewnętrznego glistnik w formie naparów z młodych liści używany był używany wewnętrznie. Pobudza wydzielanie żółci i reguluje pracę układu pokarmowego. Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, dróg rodnych i moczowych. Łagodzi kolkę wątrobową, jelitową i bóle menstruacyjne. Ziele wykazuje też słabe właściwości uspakajające i nasenne. Obecnie nie poleca się stosowania produktów leczniczych zawierających ten surowiec leczniczy wewnętrznie, ponieważ ryzyko przeważa nad znikomą korzyścią terapeutyczną. Jest to stanowisko zarówno Europejskiej Agencji Leków, jak i Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Preparaty z glistnika na kurzajki

Kurzajki, a właściwie brodawki ludzkie to zmiany skórne, które powstają na skutek zakażenia się wirusem brodawczaka ludzkiego. HPV powoduje namnażanie się komórek skóry, co prowadzi do utworzenia kurzajek. Mają one postać szorstkich, nieregularnych grudek skóry, brązowego lub szarego koloru. Medycyna ludowa zalecała smarowanie ich świeżym sokiem z przełamanej łodygi. Obecnie na bazie glistnika jaskółcze ziele wytwarzane są maści lub olejki. Regularne smarowanie kurzajek przynosi ulgę w tej dolegliwości a nawet może doprowadzić do zaniku zmian. Wszystkie preparaty należy stosować zgodnie z zaleceniami producentów i stosować tylko na skórę zmienioną chorobowo. Skórę zdrową wokół zmiany należy zabezpieczyć, aby uniknąć drażniącego działania specyfiku.

Glistnik jaskółcze ziele - przeciwwskazania

Mimo leczniczych właściwości glistnik jaskółcze ziele stosowany przez długi okres czasu lub w dużym stężeniu jest rośliną trującą. Spożywanie preparatów mających w składzie glistnik powinno odbywać się za zgodą lekarza. Sok z łodygi ma działanie silnie drażniące i jego dostanie się do oczu może spowodować poważne dolegliwości. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi są bóle brzucha, nudności lub biegunka. Całkowitymi przeciwwskazaniami do stosowania glistnika wewnętrznie są:

• ciąża i karmienie piersią
• wiek poniżej 12 lat
• choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
• choroby wątroby lub niedrożność przewodów żółciowych
• jaskra
• stosowanie leków, które wchłaniają się w wątrobie

Przypisy

1. Migas, Piotr, and Magdalena Heyka. "Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) we współczesnej terapii–wskazania i bezpieczeństwo stosowania." Postępy Fitoterapii 3 (2011): 208-218.
2. Maji, Amal K., and Pratim Banerji. "Chelidonium majus L.(Greater celandine)–a review on its phytochemical and therapeutic perspectives." J. Herb. Med 3.1 (2015): 10-27.
3. Pantano, F., et al. "Hepatotoxicity induced by greater celandine (Chelidonium majus L.): a review of the literature." Eur Rev Med Pharmacol Sci 1 Suppl (2017): 46-52