Egzema skóry - przyczyny, objawy, rodzaje i leczenie egzemy

Egzema jest to ogólne określenie przewlekłych chorób dermatologicznych przebiegających ze stanem zapalnym skóry. Objawiają się zaczerwienieniem, wysypką, podrażnieniem i świądem skóry. Do najczęściej rozpoznawanych zalicza się wyprysk kontaktowy i atopowy. Jak przebiega leczenie egzemy i jak ją rozpoznać?

Czym jest egzema?

Choroby dermatologiczne, które przebiegają ze stanem zapalnym skóry i wypryskiem skórnym, potocznie określa się mianem egzemy. Wyróżnia się wiele rodzajów egzemy, w zależności od podłoża (egzogenne lub endogenne) - alergiczna, kontaktowa, wywołana zaburzeniami układu odpornościowego, a podłożu genetycznym. Może rozwinąć się w każdym wieku. Szczególnie dokuczliwa jest egzema na dłoniach oraz egzema na twarzy. Zmiany skórne w widocznych miejscach są częstą przyczyną obniżenia nastroju, a nawet problemów z funkcjonowaniem w społeczeństwie.

Przyczyny powstawania egzemy

Egzema nie jest chorobą zakaźną wywołaną przez patogeny takie jak wirusy, bakterie czy grzyby. Nie jest przenoszona z człowieka na człowieka - nie można się nią od kogoś zarazić. U jej podłoża leżą zaburzenia funkcjonowania układu immunologicznego lub długotrwałe narażenie na czynniki drażniące. Szczególnie często występuje u osób, które ze względu na wykonywaną pracę mają kontakt z substancjami chemicznymi, metalami, detergentami np. kosmetyczki, fryzjerzy, pracownicy w fabrykach.

Egzema u dzieci i niemowląt najczęściej wywołana jest przez alergen kontaktowy taki jak sztuczne barwniki i związki zapachowe w proszkach do prania, produktach do pielęgnacji, chusteczkach nawilżanych. Alergia przyjmuje powstać wyprysku kontaktowego. Z tego powodu, niezmiernie istotną rolę odgrywa właściwa pielęgnacja skóry dzieci i niemowląt, naturalnymi produktami bez substancji zapachowych.

Objawy egzemy - jak rozpoznać egzemę?

Do najczęściej występujących objawów egzemy zalicza się przede wszystkim suchość i świąd skóry, zaczerwienienie, pieczenie, obrzęk, obecność grudek i pęcherzyków, wrażliwość i tkliwość skóry. Egzema może występować w każdym miejscu na ciele, jednak najczęściej występuje na odsłoniętych obszarach - twarzy, dłoniach, rękach. Początkowo, z reguły najbardziej zauważalne jest zaczerwienienie - rumień i obrzęk skóry. Jeśli nie zastosuje się preparatów łagodzących, z czasem stan ulega zaostrzeniu. Pojawiają się grudki, pęcherzyki, wysypka. W wyniku zaburzenia bariery lipidowej skóry i jej suchości, występuje świąd, pieczenie oraz wzrasta podatność na uszkodzenia mechaniczne. Sprzyja to powstawaniu zakażeń bakteryjnych.

Czy są różne rodzaje egzemy?

Wyróżnia się dwie główne grupy egzemy - egzogenna (kontaktowa) oraz endogenna. Postać kontaktowa powstaje na skutek negatywnego wpływu substancji w środowisku np. narażenia na substancje chemiczne. Z kolei egzema endogenna rozwija się na skutek zaburzeń funkcjonowania organizmu, głównie predyspozycji genetycznych. Wśród najczęściej występujących typów egzemy wymienia się wyprysk atopowy, łojotokowy, zawodowy, dziecięcy, potnicowy, rogowaciejący, modzelowaty, fotoalergiczny.

Wyprysk kontaktowy - co to jest

Egzema kontaktowa jest to zapalenie skóry objawiające się czerwoną, swędzącą wysypką, która pojawia się po kontakcie z czynnikiem drażniącym lub w wyniku bezpośredniej reakcji alergicznej na ten czynnik. Może być to reakcja na proszek do prania, kosmetyk, nikiel, detergenty, kosmetyki kolorowe, farby do włosów i wiele innych. Do czynników zaostrzających objawy zalicza się drapanie swędzącej skóry, gorące kąpiele, stres, spożywanie produktów negatywnie wpływających na stan skóry (ostre przyprawy, produkty przetworzone).

Pielęgnacja skóry z egzemą

Odpowiednia pielęgnacja skóry u osób dotkniętych egzemą opiera się na stosowaniu produktów delikatnych, bez związków drażniących, uczulających czy środków zapachowych. Polecane są kremy zawierające:

• oleje roślinne
• glicerynę
• ceramidy
• witaminę E
• witaminę A
• cynk
• pantenol
• allantoinę
• aloes

Powinno się unikać kosmetyków zawierających dodatki zapachowe, silne detergenty (np. SLS), mocne kwasy, które mogą wywoływać podrażniania i nasilać objawy. Długie, gorące kąpiele w wannie mogą nasilać suchość skóry, dlatego lepiej wybrać szybki prysznic z użyciem letniej wody. Kilka razy dziennie należy smarować suche miejsca kremem o działaniu natłuszczającym i nawilżającym.

Leczenie egzemy

Leczenie egzemy i kontaktowego zapalenia skóry opiera się przede wszystkim na unikaniu czynników zewnętrznych wywołujących reakcję. W diagnostyce pomocne mogą być testy alergiczne. W celu łagodzenia dolegliwości można stosować leki przeciwalergiczne, natłuszczające emolienty, maści łagodzące z pantenolem, kremy nawilżające z witaminę E, gliceryną i ceramidami. W terapii tego schorzenia, doraźnie stosowane są maści zawierające kortykosteroidy przepisane przez dermatologa, które mogą ograniczyć rozprzestrzenienie się egzemy. Nie powinno się ich stosować w sposób ciągły, ponieważ spowodują ścieńczenie skóry, co na dłuższą metę będzie ułatwiać powstawanie nowych uszkodzeń skóry.

Czy istnieją domowe sposoby na egzemę?

Terapię konwencjonalną, czyli stosowanie leków przepisanych przez lekarza oraz poprawną pielęgnację, może uzupełniać stosowanie suplementów o działaniu przeciwzapalnym:

• kwasy tłuszczowe omega-3
• jeżówka purpurowa
• spirulina
• resweratrol
• kurkumina
• lwas alfa-liponowy
• napar z rumianku, nagietka, szałwii

Atopowe zapalenie skóry a egzema

Wiele osób uważa, że termin atopowe zapalenie skóry oraz egzema można używać zamiennie. Jednak warto podkreślić, że mianem egzemy określa się całą grupę schorzeń dermatologicznych, nie tylko jedną jednostkę chorobową. Egzema jest pojęciem o wiele szerszym. Może mieć podłoże zarówno alergiczne, jak i niealergiczne, najczęściej jest wywoływana przez czynniki środowiskowe. Natomiast atopowe zapalenie skóry (AZS) jest chorobą, u której podłoża leżą głównie czynniki genetyczne, dużo rzadziej środowiskowe. Z AZS często współwystępują inne choroby alergiczne takie jak alergia pokarmowa, astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa. Atopowe zapalenie skóry ma przebieg przewlekły i nawrotowy, skóra jest sucha, występuje świąd. W badaniach laboratoryjnych obserwuje się zwiększone stężenie przeciwciał IgE. Zmiany mają typową lokalizację - na karku, policzkach, zgięciach łokciowych i podkolanowych, dłoniach, twarzy i szyi.

Przypisy

1. Kosmetologia t. 1. Red. Kołodziejczak, Anna. : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019.
2. Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska. Red. Noszczyk, Maria. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013.
3. Zalewska-Janowska, Anna; Błaszczyk, Honorata. Choroby skóry. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2008
4. Atopowe zapalenie skóry. Red. Nowicki, Roman J. . : Oficyna Wydawnicza Medical Education sp. z o.o., 2017