Endometrioza - przyczyny, diagnoza, objawy i leczenie endometriozy

Endometrioza - przyczyny, objawy, leczenie

Endometrioza jest stanem patologicznym spowodowanym proliferacją komórek podobnych do endometrium poza jamą macicy. Endometrioza zajmuje 3 miejsce w częstości chorób ginekologicznych, ustępując jedynie zapaleniom i mięśniakom macicy. Endometrioza to poważny problem wielu kobiet. Choroba prowadzi do obniżenia jakości życia, przyprawia o ból, a czasem utrudnia zajście w upragnioną ciążę. Jednak przyczyny pojawienia się endometriozy wciąż budzą wiele pytań i domysłów wśród naukowców.

Co to jest endometrium i jakie funkcje pełni?

Endometrium (łac. endometrium) - wewnętrzna błona śluzowa macicy (warstwa śluzowa), wyściełająca jamę macicy i obficie zaopatrzona w naczynia krwionośne. Endometrium to warstwa macicy, której grubość zmienia się okresowo. Jego wskaźniki zależą bezpośrednio od dnia cyklu miesiączkowego kobiety. W niektórych przypadkach warstwa ta zaczyna rosnąć niezgodnie z ustalonym harmonogramem, co można wyraźnie zobaczyć na USG.

Funkcje endometrium obejmują pewne aspekty:

• Płodność. Aby kobieta zaszła w ciążę, zarodek powinien być przymocowany do jamy macicy przy braku patologii układu moczowo-płciowego.
• Noszenie rozwijającego się dziecka. Dla rozwoju płodu ważne jest, aby błona śluzowa macicy nie zawierała destrukcyjnych zmian. W przeciwnym razie nie otrzyma w całości składników odżywczych.
• Zapobieganie zrostom. Przy zdrowym stanie wewnętrznej warstwy macicy przyczepność jej ścian zmniejsza się do maksimum.

Czym jest endometrioza?

Endometrioza to choroba kobiecego układu rozrodczego, w której tkanka wyściółki macicy (endometrium) zaczyna przenikać do struktur leżących poniżej (myometrium), sąsiednich narządów (jajowody, jajniki, pęcherz moczowy), a nawet do odległych części ciała (płuca, wątroba itp.). Jednocześnie ogniska endometrium poza macicą również podlegają cyklowi menstruacyjnemu, okresowo przyczyniając się do rozwoju krwawienia. Początkowe objawy patologii objawiają się bolesną, obfitą i przedłużającą się miesiączką.

Przyczyny powstawania endometriozy

Jakie są przyczyny endometriozy? Endometrioza to złożona choroba, która dotyka niektóre kobiety od początku pierwszej miesiączki (menarche) do menopauzy, niezależnie od ich pochodzenia etnicznego czy statusu społecznego. Dokładne pochodzenie endometriozy uważa się za polietiologiczne (wieloczynnikowe), co oznacza, że ​​na jej rozwój składa się wiele różnych czynników. Postawiono kilka hipotez wyjaśniających pochodzenie endometriozy:

• Miesiączka wsteczna ma miejsce, gdy krew menstruacyjna zawierająca komórki endometrium przepływa z powrotem przez jajowody do jamy miednicy, podczas gdy krew wypływa z organizmu przez szyjkę macicy i pochwę podczas menstruacji. Miesiączka wsteczna może powodować osadzanie się komórek podobnych do endometrium poza macicą, gdzie mogą się zagnieździć i rosnąć.
• Metaplazja komórek, gdy komórki jednego typu są zastępowane komórkami innego typu. Komórki poza macicą zamieniają się w komórki przypominające endometrium i zaczynają rosnąć.
• Komórki macierzyste wywołują choroby, które następnie rozprzestrzeniają się po całym organizmie poprzez naczynia krwionośne i limfatyczne.

Mimo istnienia różnych teorii, dlaczego dochodzi do rozwoju endometriozy dokładnej przyczyny nie da się ustalić właśnie przez wieloczynnikowość powstania choroby. Obecnie endometrioza pozostaje chorobą bez znanej przyczyny a świat nauki i medycyny ciągle zadaje sobie pytanie, kiedy się pojawia endometrioza i dlaczego.

Najczęstsze objawy endometriozy (niepłodność, ból miednicy mniejszej, obfite krwawienia i inne)

Objawy endometriozy są różne i mogą objawiać się połączeniem następujących stanów:

• bolesne miesiączki
• przewlekłe dolegliwości bólowe w obrębie miednicy mniejszej
• ból podczas i/lub po stosunku
• bolesne wypróżnienia
• bolesne oddawanie moczu
• zwiększone zmęczenie
• depresja lub zaburzenia lękowe
• wzdęcia i nudności

Głównym objawem endometriozy jest ból - zarówno podczas miesiączki, jak i występujący w sposób przewlekły (zależy to głównie od zaawansowania choroby). Oprócz powyższych objawów w przebiegu endometriozy obserwuje się problemy z zajściem w ciążę u kobiet w wieku rozrodczym. Niepłodność występuje z powodu możliwego nacieku endometriozy na jamę miednicy, jajniki, jajowody lub macicę.

Stan pacjentki często poprawia się po menopauzie, ale w niektórych przypadkach bolesne objawy mogą się utrzymywać. Ból przewlekły może wynikać z tego, że ośrodki bólowe w mózgu stają się z czasem nadwrażliwe (uczulenie ośrodkowe), a ból może pojawić się w dowolnym momencie w przebiegu choroby, w tym endometriozy leczonej, niewystarczająco leczonej i nieleczonej, i może nawet utrzymywać się, gdy zmiany endometrialne nie są już widoczne.

Endometrioza a ciąża. Czy zajście w ciążę przy endometriozie jest możliwe? Leczenie niepłodności przy zaawansowaniu endometriozy

Niestety, endometrioza ma duży wpływ na prokreację, natomiast nie u każdej kobiety cierpiącej na to schorzenie wystąpią wymienione poniżej problemy.

• Niepłodność. W ponad 30% przypadków endometriozy prowadzi ona do niepłodności. Podczas chirurgicznego leczenia torbieli endometrioidalnej jajnika usuwa się samą torbiel i jej torebkę, a także uszkadza się zdrowe tkanki jajnika, co znacznie zmniejsza szanse na dalszą ciążę. Czasami trzeba usunąć cały organ.
• Poronienie nawykowe. Ze względu na zmniejszenie grubości i jakości endometrium stwarzają niekorzystne warunki do implantacji i życia zarodka - nie może on dobrze przyczepić się do endometrium w jamie macicy, co grozi przedwczesnym przerwaniem ciąży. Z tego powodu może wystąpić poronienie nawykowe.

Leczenie niepłodności przy endometriozie przebiega w różny sposób. U niektórych kobiet zaleca się leczenie operacyjne, a później - starania u dziecko, a u innych pacjentek wdraża się z kolei metodę in vitro. Wszystko zależy od stopnia zaawansowania endometriozy oraz indywidualnych uwarunkowań anatomicznych kobiety.

Diagnostyka endometriozy

Jeśli dolegliwości pacjentki wskazują na oznaki endometriozy szyjki macicy lub innych narządów, diagnoza nie zostanie postawiona do czasu uzyskania wyników laboratoryjnych i przeprowadzenia badania ginekologicznego. Środki diagnostyczne dla rozważanej choroby są zmienne - ginekolodzy stosują również badanie ultrasonograficzne narządów miednicy, biopsję endometrium, rezonans magnetyczny i laparoskopię. Obecnie złotym standardem jest laparoskopia.

Kobieta często wykonuje badania krwi, badania moczu i wymaz z pochwy na obecność lub brak chorób zakaźnych. Przyczyną bólu w endometriozie często jest właśnie progresja utajonych infekcji.

Endometrioza – leczenie farmakologiczne i leczenie operacyjne endometriozy

Leczenie choroby ma na celu usunięcie ogniska endometriozy, zahamowanie progresji endometriozy, złagodzenie bólu, zapobieganie nawrotom (ponownym objawom) endometriozy, poprawę naturalnej płodności pacjentki (zdolność do reprodukcji) lub przygotowanie do technologii wspomaganego rozrodu.

Nowoczesne i optymalne podejście do leczenia pacjentek z endometriozą to połączenie metody leczenia chirurgicznego i terapii hormonalnej.

Leki zazwyczaj obejmują przyjmowanie leków hormonalnych w celu obniżenia poziomu estrogenów, a w konsekwencji zmniejszenia wielkości zmian endometrialnych; ogólnoustrojowa terapia enzymatyczna (złożony wpływ mieszanin enzymów proteolitycznych na cały organizm); korekta zaburzeń immunologicznych; leczenie przeciwbólowe; poprawa niedokrwistości, która często rozwija się jako powikłanie zaawansowanej endometriozy.

Chirurgiczne usunięcie ognisk endometriozy jest uważane za niezawodną metodę eliminowania ogniska patologicznego. Jeśli pozwala na to zakres operacji, metodą z wyboru jest laparoskopowe usunięcie ognisk endometriozy (zachowawcze leczenie chirurgiczne). Do metod leczenia endometriozy należy także radykalne leczenie chirurgiczne - wdraża się je zwykle u pacjentek starszych, po okresie rozrodu, przy potwierdzonym podejrzeniu endometriozy. Polega ono na całkowitym usunięciu macicy, co całkowicie redukuje objawy choroby, ale jednocześnie wymaga leczenia hormonalnego (podawania hormonalnej terapii zastępczej - HTZ).

Czym grozi nieleczona endometrioza?

• Obniżona jakość życia. W przypadku powszechnej postaci endometriozy 80% pacjentek doświadcza zespołu przewlekłego bólu miednicy. Ból może nasilać się podczas stosunku lub podczas hipotermii. Ból promieniuje do odbytu lub krocza.
• Niedokrwistość. Wraz z proliferacją endometrium występują obfite i bolesne miesiączki ze skrzepami. Endometrioza jest chorobą powodującą większą niż zwykle utratę krwi podczas okresów. A z powodu tak ciężkich menstruacji u kobiet dochodzi do anemii, spadku poziomu hemoglobiny. Mogą skarżyć się na ciągłe zmęczenie, zawroty głowy, drętwienie lub skurcze mięśni rąk i nóg.
• Ogniska endometriozy głęboko naciekającej mają tendencję do degeneracji w procesy nowotworowe. Nowotwory występują u 0,6 - 11,4% kobiet z endometriozą.

 Przypisy:

1. Olive DL. Endometriosis in Clinical Practice. London and New York: Taylor and Francis. 2005
2. Van Gorp T, Amant F. Endometriosis and the development of malignant tumours of the pelvis. A review of literature. Best Practice and Research. . Clinical Obstetrics and Gynaecology. 2004;18:349–371.
3. Sutton C, Jones K, compilers. In: Modern Management of Endometriosis. Abingdon, Oxon: Taylor and Francis; 2005.
4. Halme J. Retrograde menstruation in healthy women and in patients with endometriosis. Obstet Gynecol. 1984;64:151–154.
5. Giudice LC, Kao LC. Endometriosis. 2004;364:1789–1799.