Zawroty głowy – co oznaczają, objawy, przyczyny i leczenie zawrotów głowy

Zawroty głowy – objawy

Zawroty głowy to dolegliwość która nie wywołuje bólu, lecz zaburza orientację i równowagę. Sprawia wrażenie wirowania, falowania czy chwiania otoczenia lub własnego ciała. Zawrotom głowy mogą towarzyszyć zaburzenia wzroku, nudności lub wymioty. Pacjent z dolegliwościami najczęściej jest świadoma stabilności otoczenia. Zawrotom towarzyszą liczne objawy. W przypadku zaburzenia błędnika mogą pojawiać się nudności, wymioty, oczopląs czy zaburzenia równowagi. Wynikające ze schorzeń układu nerwowego zawroty mogą charakteryzować się zaburzeniem czucia, przemijającymi niedowładami, dyzartria lub podwójne widzenie. Zawroty prowadzące do choroby Méniere'a charakteryzują się mdłościami, wymiotami, zaburzenia słuchu czy też dezorientacja, uderzenia gorąca czy bladość.

Zawroty głowy - przyczyny dolegliwości

Przyczyn zawrotów głowy jest wiele. Mogą występować w przypadku zapaleń, zaburzeń lub urazów, ale także towarzyszyć chorobom. Wśród przyczyn zawrotów głowy wymienić można:

• Bakteryjne lub wirusowe zapalenie ucha (środkowego i wewnętrznego)
• Zatrucia
• Uszkodzenie błędnika i mózgu
• Zaburzenia naczyniowe
• Nowotwory
• Migrena
• Zaburzenia snu
• Depresja
• Gwałtowne ruchy

Przyczyny dzielą się również na te wywołane zawrotami błędnikowymi oraz pozabłędnikowymi. W przypadku zawrotów błędnikowych mówi się o chorobach otolaryngologicznych:

• Choroby ucha zewnętrznego (np. woszczyzna)
• Choroby ucha środkowego (np. perlak)
• Choroby ucha wewnętrznego (zapalenie błędnika, choroba Ménière’a, uszkodzenie naczyniowe błędnika, choroba lokomocyjna)

W przypadku zawrotów pozabłędnikowych mówi się najczęściej o chorobach układu nerwowego:

• Zapalenie nerwu przedsionkowego
• Urazy mózgu
• Choroby naczyniowe mózgu
• Stwardnienie rozsiane
• Guz mózgu

Do innych przyczyn zalicza się również m.in:

• Miażdżyca
• Zaburzenia rytmu serca
• Nadciśnienie tętnicze
• Hipoglikemia
• Anemia
• Anoreksja

Zawroty głowy w ciąży

Zawroty głowy są dolegliwością, która w trakcie trwania ciąży jest zjawiskiem powszechnym i często niegroźnym. mogą pojawiać się w każdym etapie trwania ciąży. W przypadku pierwszych tygodni ciąży zawroty mogą wynikać ze spadku ciśnienia tętniczego krwi oraz wahań hormonów płciowych. Zawrotom mogą towarzyszyć zmęczenie, osłabienie, nudności i wymioty.

W II i II trymestrze rozwijający się płód może naciskać na naczynie krwionośne matki, co przyczynia się do występowania zawrotów głowy. Kobietom w ciąży zaleca się odpoczynek leżąc na lewym boku. Należy unikać leżenia na plecach, ponieważ dochodzi wtedy do ucisku na naczynia żylne które biegną w okolicach miednicy oraz aortę.

Niski poziom glukozy, odwodnienie czy niedokrwistość mogą być przyczyną zawrotów głowy na każdym etapie ciąży. W przypadku, gdy zawrotom głowy towarzyszą inne objawy, takie jak silne bóle głowy czy podwyższone ciśnienie tętnicze należy skonsultować się z lekarzem

Rodzaje zawrotów głowy

Zawroty głowy dzielą się na dwa typy:

• złudzenie niestabilności, braku równowagi, obawy przed upadkiem. W tym przypadku osoba z dolegliwościami nie jest w stanie szczegółowo opisać swoich dolegliwości.
• złudzenie ruchu otoczenia, głowy lub całego ciała. Często towarzyszące są nudności lub wymioty, lecz jesteśmy w stanie szczegółowo opisać dolegliwości.

Ze względu na występowanie dwóch typów zawrotów w praktyce klinicznej zostały one podzielone na dwie kategorie. Pierwszą z nich są zawroty układowe – złudzenie ruchu, oraz zawroty nieukładowe – złudzenie niestabilności.

Diagnostyka zawrotów głowy i zaburzeń równowagi

Zawroty głowy są wywoływane przez wiele różnych czynników, dlatego rozpoznanie choroby jest bardzo ważne dla skuteczności leczenia. Wstępnie wykonywany jest szczegółowy wywiad lekarski. Zbierane są w nim takie informacje jak objawy, czas trwania oraz sytuacja i miejsce gdzie pojawiły się zawroty, ewentualne dolegliwości które towarzyszą samym zawrotom. Następnie wykonywane są podstawowe badania, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, sprawdzenie tętna kończyn górnych i tętna tętnic szyjnych. W kolejnym etapie wykonywane są badania okulistyczne, laryngologiczne i neurologiczne. Po przeprowadzeniu badań lekarz może zasugerować konieczność przeprowadzenia dodatkowych procedur diagnostycznych w celu zawężenia potencjalnej przyczyny choroby. W tym przypadku wykonywane są takie badania jak:

• USG tętnic szyjnych
• EKG serca
• Badania obrazowe (rezonans magnetyczny głowy ,tomografia komputerowa)
• Elektroencefalografia
• Próby kaloryczne
• Badania laboratoryjne

Leczenie zawrotów głowy

Zawroty głowy są trudne w leczeniu. Istnieją preparaty przeciw zawrotom, lecz posiadają różne mechanizmy działania. Z tego powodu ciężko jest wybrać jeden określony środek leczniczy. Ponadto, niektóre leki na zawroty mogą wywoływać działania niepożądane takie jak senność czy tłumienie procesów kompensacyjnych. Leczenie dzieli się na trzy kategorie: postępowanie objawowe i doraźne, terapię przyczynową oraz rehabilitację.

W przypadku leczenia doraźnego stosowane są preparaty przeciw zawrotom. Jednakże, tak jak wcześniej wspominano, ciężko jest dobrać odpowiedni lek. Może być wymagana duża ilość czasu, by znaleźć najlepszy preparat. Podczas konsultacji należy podzielić się jak największą ilością informacji związanych z chorobą, by wspomóc lekarza w doborze odpowiednich preparatów. Lekami stosowanymi w codziennej praktyce są najczęściej: leki przeciwhistaminowe, benzodiazepiny, betahistyna czy neuroleptyki.

Kolejnym typem leczenia jest leczenie przyczynowe. Stosowane jest w zależności od rozpoznania odczuwanych przez chorego zawrotów i ma na celu złagodzenie lub całkowite wyleczenie choroby.

W przypadku leczenia zawrotów głowy mówi się również o fizjoterapii i rehabilitacji. U wielu chorych rehabilitacja przedsionkowa jest ważnym elementem leczenia i usprawnia układ równowagi. Rehabilitacja ruchowa (kinezyterapia) jest zalecana w przypadku każdego rodzaju zawrotów głowy. Ćwiczenia dobierane są indywidualne przez fizjoterapeutę i leczenie rozpoczyna się, gdy ostre objawy ustąpiły.

Ćwiczenia na zawroty głowy

W zależności od źródła zawrotów głowy stosuje się inny rodzaj ćwiczeń. W przypadku zawrotów głowy pochodzenia obwodowego wykonywane są ćwiczenia habituacyjne i koordynujące postawę ciała. W przypadku ośrodkowego źródła zawrotów wykonywane ćwiczenia mają za zadanie zastąpienie wyłączonej automatycznej kontroli ruchu i postawy kontrolą świadomą – wywieraną przede wszystkim przez propriocepcję (zdolność do odczuwania pozycji, lokalizacji, orientacji oraz ruchu ciała i jego części) i wzrok.

Przypisy

1. Prusiński, A. Neurologia praktyczna. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2015.
2. Prusiński A. Zawroty głowy . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2001.
3. Kiwerski, J. Fizjoterapia ogólna. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2012.
4. Szczeklik A. Interna Szczeklika, . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2016.