Zemsta faraona (biegunka podróżnych) - co to jest, czy jest zaraźliwa, jak leczyć i zapobiegać biegunce podróżnych spędzając wakacje w krajach arabskich i tropikach?

Czym jest klątwa faraona / biegunka podróżnych?

Zemsta faraona to potoczne określenie na biegunkę podróżnych - zespół dolegliwości żołądkowo-jelitowych najczęściej związany z infekcją przewodu pokarmowego u turystów spędzających wakacje w krajach tropikalnych. Znana jest także jako klątwa montezumy. Zaobserwowano, że dość często turyści podróżujący do Egiptu czy Turcji, a także innych krajów arabskich zmagają się później z biegunką – stąd pochodzenie nazwy. Szacuje się, że największe ryzyko zakażenia występuje przy podróżach do krajów afrykańskich, bliskiego wschodu oraz Ameryki Środkowej i Południowej. Umiarkowane ryzyko złapania zemsty faraona występuje na terenie całej Azji z wyłączeniem Japonii. Szczególnie dotyczy to krajów o niższym standardzie sanitarno-higienicznym. Większość przypadków choroby związana jest ze spożywaniem zanieczyszczonej wody i/lub żywności. Dlaczego tubylcy nie mają takich problemów? Mają oni odmienną florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Dla ich organizmu te mikroorganizmy występujące w wodzie są znane. Inaczej jest w przypadku Europejczyków.

Jakie patogeny wywołują klątwę faraona?

Przyczyną wystąpienia biegunki w podróży mogą być różne drobnoustroje chorobotwórcze. Zakażenia przewodu pokarmowego najczęściej powodują szczepy bakterii E. coli. Biegunkę infekcyjną na wakacjach mogą wywołać także bakterie Campylobacter jejune, Salmonella czy Shigella. Dużo mniej, bo jedynie 5-10% przypadków biegunki podróżnych powodują wirusy lub pasożyty.

Czy klątwa faraona jest zaraźliwa?

Patogenem, który najczęściej powoduje tą przypadłość jest enterotoksyczna Escherichia coli. Może być przenoszona drogą kropelkową. Z tego powodu należy często myć ręce i dbać o higienę w trakcie podróży. Czasami dolegliwości powodowane są przez wirusy - wówczas stopień zakaźności jest dużo wyższy.

Objawy zemsty faraona (biegunki podróżnej)

Biegunka podróżnych jest określana jako trzy lub więcej luźne stolce na dobę z współwystępującym co najmniej jednym objawem ze strony układu pokarmowego takim jak nudności, bóle brzucha, wymioty, parcie na stolec. Czasami występuje gorączka. Objawy zaczynają się zwykle w ciągu kilku pierwszych dni pobytu w nowych warunkach. Średnio trwają 4 dni. Wśród potencjalnych objawów wymienić można:

• luźne stole
• krew w stolcu
• pilna potrzeba wypróżnienia
• ból brzucha
• skurcze brzucha
• nudności
• wymioty
• wzdęcia
• gorączka

Jeżeli wystąpią objawy takie jak: wodnista biegunka, oddawanie ponad 10 stolców w ciągu 24 godzin, w stolcu znajduje się domieszka śluzu lub krwi, pojawia się wysoka gorączka lub uporczywe wymioty należy skonsultować się z lekarzem.

Zemsta faraona u dzieci

U dzieci w przypadku wystąpienia biegunki, aby zapobiegać odwodnieniu zalecana jest doustna terapia nawadniająca. Poza dbaniem o odpowiednią ilość wody wypijaną przez malucha, warto zastosować również odpowiednie preparaty elektrolitowe. W razie silnej biegunki i wystąpienia niepokojących objawów choroby podróżnych zaleca się skonsultować z lekarzem.

Leki na zemstę faraona

Podstawą jest nawadnianie w celu wyrównania gospodarki wodno-elektrolitowej. Biegunka powodowana przez bakterie nie powinna być hamowana lekami zapierającymi takimi jak np. loperamid. Mogą hamować oczyszczanie przewodu pokarmowego z toksyn bakteryjnych, a tym samym wydłużać czas trwania dolegliwości. W sytuacjach "awaryjnych" skuteczne będą leki hamujące perystaltykę jelit m.in. związki bizmutu, loperamid. difenoksylat.

W przypadku biegunki, której towarzyszy ból brzucha, wymioty, gorączka, skurcze lekarz może zadecydować o przepisaniu antybiotyków o szerokim spektrum działania. Często stosowane są fluorochinolony, rifaksymina i azytromycyna. Należy pamiętać, że kurację antybiotykami należy uzupełnić o leki probiotyczne, aby nie doszło do wyniszczenia naturalnej korzystnej mikroflory jelitowej.

Leczenie zemsty faraona domowymi sposobami

W przypadku biegunki podstawą jest dbanie o odpowiednie nawodnienie. Zaleca się picie butelkowanej wody mineralnej. Można także zastosować preparaty z elektrolitami. Zawsze warto sprawdzić czy w naszej torbie podróżnej znajdują się saszetki z elektrolitami.

Jak zapobiegać biegunce podróżnych - 12 sposobów

Aby zminimalizować ryzyko zatruć pokarmowych i ostrej biegunki, turyści spędzający urlop w krajach tropikalnych mogą zastosować kilka kroków. Jako elementy zmniejszające szanse zachorowania wymienić można m.in:

• pić wyłącznie wodę butelkowaną
• podczas mycia zębów do płukania jamy ustnej używać tylko wody butelkowanej, a nie wody z kranu
• do napojów nie dodawać kostek lodu
• często myć ręce, szczególnie przed posiłkami
• przestrzeganie podstawowych zasad higieny
• w miarę możliwości używaj przegotowanej wody do mycia twarzy i rąk
• unikać zakupów żywności od ulicznych sprzedawców
• unikać spożywania niepasteryzowanych produktów mlecznych
• nie jedz surowych owoców morza czy ryb
• unikać lodów lokalnej produkcji
• dokładnie myć owoce i warzywa przed zjedzeniem
• przed wyjazdem wzmocnij swoją naturalną florę probiotykami

Przypisy

1. Boroń-Kaczmarska, Anna; Wiercińska-Drapało, Alicja . Choroby zakaźne i pasożytnicze. T. 1. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.
2. Korzeniewski, Krzysztof. Medycyna podróży. Kompendium. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2015.
3. Dziubek, Zdzisław. Choroby zakaźne i pasożytnicze. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2012.