Ból brzucha a stres - dlaczego nerwowość wpływa na układ pokarmowy?

Ból brzucha to często występująca dolegliwość spowodowana różnymi przyczynami.  Może to być ból menstruacyjny, dyskomfort i uczucie pełności wywołane niestrawnością, ale także charakterystyczne uczucie nieprzyjemnego skurczu, którego przyczyną może być stres¹. Dlaczego nerwowe sytuacje i silny stres wpływają na nieprawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego?

Dlaczego stres może powodować ból brzucha?

W dzisiejszych czasach trudno jest znaleźć osobę, która nie doświadczyła trudnej, stresującej sytuacji. Nadmierny stres wywołać mogą najróżniejsze wydarzenia, które ze względu na stopień intensywności podzielić można na trzy kategorie².

Tak zwane bodźce stresowe, negatywnie wpływające zarówno na komfort psychiczny, jak i pracę układu pokarmowego to między innymi:

• natłok obowiązków zawodowych i osobistych
• szybki tryb życia
• konflikty ze współpracownikami, przyjaciółmi, czy rodziną

• choroba lub śmierć bliskiej osoby
• utrata pracy,
• problemy finansowe
• rozwód

• klęski żywiołowe, wojny
• udział w wypadku
• przemoc domowa²

Co ciekawe, do stresorów o umiarkowanym nasileniu, mogą należeć także różnego rodzaju sytuacje o zabarwieniu typowo pozytywnym. Zaliczane zwykle do przyjemnych przeżyć narodziny dziecka, małżeństwo, czy zakończenie sukcesem dużego projektu w pracy także mogą powodować dolegliwości bólowe². 

Ból brzucha ze stresu - charakterystyka i objawy towarzyszące

Można śmiało powiedzieć, że ból bólowi nierówny, szczególnie jeśli chodzi o dyskomfort odczuwalny w obrębie jamy brzusznej. Do najczęstszych rodzajów bólu brzucha należy ból menstruacyjny, stresowy ból brzucha oraz ten wywołany niestrawnością. Każdy z nich charakteryzuje się zupełnie innymi odczuciami³. Ból brzucha ze stresu może powodować nadmierne napięcie mięśni gładkich w obrębie jamy brzusznej, odczuwane i potocznie nazywane skurczami, uciskiem, czy kolką^1,3.

Oprócz szczególnego zestawu dolegliwości bólowych, stres może wywołać także szereg innych, dodatkowych objawów. Są to między innymi wzdęcia oraz zaparcia, ale także uczucie pieczenia lub bólu w przełyku i suchość w gardle. Ponadto stresowemu bólowi brzucha towarzyszy także refluks, a w przypadku długotrwałego narażenia na stres i nieleczonych objawów pojawić się również choroba wrzodowa oraz zespół jelita nadwrażliwego².  

Ból brzucha a oś jelitowo-mózgowa

Dlaczego stres w tak szczególny sposób działa na układ pokarmowy człowieka? Dzieje się tak, ponieważ to właśnie układ pokarmowy jest najbardziej wrażliwą i podatną na skutki stresu częścią organizmu².

Kiedy mamy do czynienia z trudną, nerwową czy traumatyczną sytuacją, nasz organizm przygotowuje się do walki, a w rezultacie poradzenia sobie z nią. Następuje intensyfikacja produkcji hormonów stresu, które skutecznie pobudzają poszczególne narządy. Aktywizuje się oś mózgowo-jelitowa, nierzadko, ze względu na to, co ją pobudza, nazywana także osią stresową. Linia mózg-jelita pobudza układ pokarmowy czyli mięśnie gładkie znajdujące się w obrębie jamy brzusznej. Mięśnie kurczą się intensywnie, co odczuwamy jako silny i szczególnie nieprzyjemny ból brzucha^2,4. 

Stresowy ból brzucha (bóle brzucha na tle nerwowym) - jak sobie z nim radzić?

Ból brzucha na tle nerwowym to dolegliwość wyjątkowo nieprzyjemna, prowadzić może do wystąpienia zespołów chorobwych, takich jak wspomniany już zespół jelita nadwrażliwego. Konieczne jest więc odpowiednie zwalczanie zarówno samego bólu, jak i - w miarę możliwości jego przyczyny, czyli stresu.

Dobrym rozwiązaniem na ból brzucha, którego przyczyną może być stres, jest zastosowanie leków rozkurczowych. Leki rozkurczowe zawierające w swoim składzie chlorowodorek drotaweryny wykazuje dużą skutecznością w niwelowaniu nadmiernych skurczów mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Posiada on korzystny profil bezpieczeństwa, ponadto badania wykazały, że efekty jej działania przeciwbólowego mogą być porównywalne z działaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych⁵. 

Poza konwencjonalnymi metodami walki z bólem, jakimi są leki rozkurczowe, warto wypróbować sprawdzone sposoby radzenia sobie ze stresem, jak np.:

• ćwiczenia oddechowe
• techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy joga
• regularna aktywność fizyczna
• regularne posiłki
• terapia psychologiczna

Wybraną terapię przeciwskurczową warto zawsze skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Bibliografia:

1. P. Kotarski, Zastosowanie leków rozkurczowych w leczeniu bólów brzucha. Terapia 2014; 2(300), s. 46-48.
2. Orzechowska, P. Gałecki, Kiedy podejrzewać podłoże psychiczne w zaburzeniach układu pokarmowego? Medycyna po Dyplomie 2015, październik: 72-80.
3. A. Mastalerz-Migas, E. Gwiazda, A. Steciwko. Bóle brzucha u dorosłych - diagnostyka różnicowa i postępowanie terapeutyczne. Terapia 2009; 9 z.1 (299): 63-68.
4. Yu-Ming Chang, Mohamad El-Zaatari, John Y Kao. Does stress induce bowel dysfunction? Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2014 August; 8(6): 583-585.
5. Amitabh D, M. Rituparna, K. Tejaswi, A. Puneet. Intramuscular drotaverine and diclofenac in acute renal colic: a comparative study of analgesic efficacy and safety, Pain Medicine 2012; 13: 466- 471.
6. Charakterystyka Produktu Leczniczego No-Spa Max 80 mg (ChPL 06.2022).