Wirus RSV - przyczyny, objawy, leczenie zakażenia wirusem RSV

Czym jest wirus RSV?

Wirus RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus) to wirus syncytialnego schorzenia układu oddechowego. Jest wirusem RNA należącym do grupy paramyksowirusów (łac. Paramyxoviridae) wywołującym zakażenia układu oddechowego u dzieci i osób starszych. Występują jego 2 główne szczepy: A oraz B. Rezerwuarem wirusa jest człowiek. RSV izolowano również od małp. Przenosi się drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni. Może przetrwać wiele godzin poza organizmem na przedmiotach i powierzchniach. Najczęściej źródłem zakażenia są dzieci, rzadko osoby dorosłe. Zakażenia RSV są charakterystyczne dla dużych skupisk dziecięcych takich jak przedszkola czy żłobki. Okres inkubacji wynosi 4-6 dni. Epidemie pozaszpitalne zdarzają się zimą i wczesną wiosną. Największy odsetek zachorowań obserwuje się u dzieci w wieku poniżej 4 lat. Zaraźliwość zazwyczaj trwa do 8 dni. Czas ten jednak może być dłuższy u dzieci dłużej chorujących. Szczególnie ciężki przebieg możliwy jest u wcześniaków i maluchów z obniżoną odpornością, wadami serca i chorobami neurologicznymi. Częściej rozwija się u dzieci, których matki palą papierosy. W przebiegu zakażenia u dzieci często wymagana jest hospitalizacja, w tym 30-70% na oddziale intensywnej terapii. Prawie wszystkie dzieci do 2 roku życia przeszły zakażenie RSV. Świadczy o tym występowanie przeciwciał przeciwko temu wirusowi u 95% maluchów.

Objawy zakażenia wirusem RSV u dzieci

Za sprawą pandemii COVID-19 świadomość infekcyjnych chorób układu oddechowego wzrosła. Ludzie bardziej zaczęli zwracać uwagę na pierwsze symptomy potencjalnych infekcji. Zachorowania powodowane przez RSV cechują się sezonowością: w okresie zimowym od listopada do stycznia, w okresie wiosennym od marca do maja. Wśród czynników predysponujących do zakażenia wymienia się wiek poniżej 5 roku życia, niska urodzeniowa masa ciała, wcześniactwo, założenie intubacji, karmienie sondą. Wirus RSV jest głównym patogenem odpowiedzialnym za infekcje górnych dróg oddechowych u dzieci. Powoduje choroby dolnych dróg oddechowych u niemowląt. Nazwa wirusa wywodzi się z łączenia sąsiednich zakażonych komórek w duże wielojądrzaste skupiska. U małych dzieci pierwsze objawy zakażenia to kaszel, katar i umiarkowana gorączka. W miarę postępu choroby suchy kaszel przekształca się w mokry, dziecko jest rozdrażnione, płaczliwe, nie chce jeść ani pić, ma problemy z oddychaniem. Na skutek dużej ilości wydzieliny wokół ust może pojawiać się wydzielina przypominająca pianę. Zazwyczaj objawy ustępują po około 2 tygodniach. W niektórych przypadkach, jeśli u dziecka występują choroby współistniejące, dochodzi do ciężkiego zapalenia płuc. Z reguły najcięższy przebieg ma u niemowlaków. Dzieci starsze infekcję przechodzą łagodniej.

W typowej postaci choroby występuje gorączka, kaszel, zapalenie górnych dróg oddechowych ( w tym krtani), duszność wdechowa, sinica. Słychać świsty podczas oddychania. Ta postać wymaga hospitalizacji w szpitalu.

Postać o charakterze zapalenia oskrzelików (bronchiolitis) z niewydolnością oddechową występuje często. Objawy mogą przypominać grypę lub zwykłe przeziębienie. Obserwuje się świszczenie podczas oddychania, duszność wydechową, zasinienie twarzy (spowodowane hipoksemią czyli obniżeniem ciśnienia parcjalnego tlenu w krwi tętniczej). Tętno jest podwyższone, a wydech wydłużony. Gorączka nie jest wysoka. U niemowląt przedwcześnie urodzonych mogą pojawiać się napady bezdechu. Około 50% niemowląt konieczna jest hospitalizacja.

Wirus RSV – objawy u dorosłych

Zazwyczaj u dorosłych infekcja RSV przebiega łagodnie. Postać płucna (zapalenie płuc) u dorosłych występuje głównie u osób w starszym wieku lub poddanych leczeniu immunosupresyjnemu. Łagodniejsza postać zakażenia przebiega z katarem, kaszlem, bólem gardła, pogorszeniem samopoczucia, gorączką. U osób schorowanych objawy infekcji to dodatkowo duszność, zwiększenie częstości oddechów, sinica i świsty oddechowe.

Rozpoznanie zakażenia RSV

Zakażenie wirusem RSV można potwierdzić badaniem immunofluorescencyjnym śluzu na obecność wirusa, metodą PCR lub metodą ELISA w surowicy krwi.

Infekcja wirusem RSV – leczenie

W leczeniu infekcji wirusem RSV stosuje się nawilżanie powietrza, tlen podawany donosowo lub przez maskę (przy niedotlenieniu). Zalecone jest nawadnianie doustne oraz inhalacje solą fizjologiczną. Inhalacje rozrzedzają śluz zalegający w oskrzelikach. Aby ułatwić odkrztuszanie wydzieliny oklepuje się klatkę piersiową. W ciężkich przypadkach stosuje się ribawirynę (Virazol) w inhalacjach przez 3-7 dni. W przebiegu infekcji wirusowej antybiotyki nie znajdują zastosowania. Korzysta się z nich jedynie w nadkażeniu bakteryjnym, które występuje bardzo rzadko, w około 1% przypadków. Jak dotąd nie wprowadzono do obiegu szczepionki przeciwko RSV. Obecnie, trwają nad nią badania. W fazie klinicznej testów są żywe atenuowane szczepionki dla niemowląt powyżej 6 miesiąca życia.

Infekcja RSV – powikłania

Jednym z najczęściej wystepujących powikłań wśród dzieci jest zapalenie ucha środkowego. Przy cięższym przebiegu choroby, następstwem może być również upośledzenie czynności płuc i zapalenie płuc, a nawet zapalenia mięśnia sercowego.

Syncytialny wirus oddechowy czyli wirus nabłonka oddechowego jest jednym z najczęstszych patogenów powodujących infekcje układu oddechowego u dzieci poniżej 5 roku życia. Zakażenie RSV u niemowląt i najmłodszych dzieci często ma ciężki przebieg. Szczególnie narażone są dzieci urodzone przedwcześnie. W przypadku dzieci starszych zakażenie z reguły przebiega bardziej łagodnie. RSV u dorosłych dość rzadko powoduje infekcje, raczej u osób z obniżoną odpornością i w starszym wieku. Do kontaktu z wirusem dochodzi drogą kropelkową podczas kontaktu z osobą chorą lub poprzez zainfekowane przedmioty. Zakażenie wirusem RSV daje objawy podobne do przeziębienia, które wraz z rozwojem choroby ulegają znacznemu nasileniu. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłoczne umówić się na konsultację lekarską.

AKTUALIZACJA: Dostępna jest już szczepionka na RSV – poznaj szczegóły

Szczepionka przeciwko RSV, czyli scyntialnemu wirusowi oddechowemu jest już dostępna na rynku aptecznym. Jej nazwa handlowa to Arexvy. Jest to pierwsza na świecie zatwierdzona szczepionka przeciwko wirusowi RSV dla osób starszych. Preparat będzie już mógł być stosowany przed okresem wzmożonych zachorowań, który rozpoczyna się jesienią. Szczepionka należy do grupy inaktywowanych, rekombinowanych. Odporność nabywana jest po jednej dawce. Jaki jest mechanizm działania tej szczepionki? Szczepionka zawiera przekształcony fragment białka wirusa, stanowiące antygen pobudzający organizm do wytwarzania przeciwciał. Preparat zawiera także substancję wzmacniającą odpowiedź układu immunologicznego na szczepionkę. Dotychczasowe badania oceniają skuteczność preparatu w zapobieganiu zakażeniom dolnych dróg oddechowych powodowanych przez wirusa RSV u osób w wieku 60 lat i starszych na 82,6%. Szczepionka jest uznawana za bezpieczną i dobrze tolerowaną. Najczęściej występujące działania niepożądane to ból w miejscu wstrzyknięcia, bóle mięśni i stawów, zmęczenie. Objawy te przemijają. Mają łagodne lub umiarkowane nasilenie.

Podstawowe informacje o szczepionce Arexvy:

• szczepionka inaktywowana, rekombinowana
• 1 dawka podawana domięśniowo
• profilaktyka choroby dolnych dróg oddechowych powodowanych przez wirus RSV u osób 60+

Wkrótce dostępna będzie także szczepionka, która ma na celu ochronę niemowląt przed chorobami powodowanymi wirusem RSV. Podawana jest kobietom ciężarnym pomiędzy 32 a 36 tygodniem ciąży. Po szczepieniu w organizmie wytwarzają się przeciwciała, które następnie są przekazywane płodowi przez łożysko. Szczepionka została zatwierdzona przez Europejską Agencję Leków (EMA).

Podstawowe informacje o szczepionce Abrysvo

• szczepionka inaktywowana, rekombinowana
• 1 dawka podawana domięśniowo
• szczepionka podawana matkom w czasie ciąży, która w sposób bierny uodparnia niemowlęta od urodzenia do 6 miesiąca życia
• zastosowanie także w grupie osób 60+

Przypisy

1. Goździcka-Józefiak A. Wirusologia. Wydawnictwo PWN, 2019.
2. Mazur, Natalie I., et al. "Respiratory syncytial virus prevention within reach: The vaccine and monoclonal antibody landscape." The Lancet Infectious Diseases (2022).
3. Nam, Hannah H., and Michael G. Ison. "Respiratory syncytial virus infection in adults." bmj 366 (2019).
4. Rudkowski, Zg. Choroby zakaźne i pasożytnicze u dzieci. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2013.