Ksylitol czy erytrol (erytrytol) – jaki zamiennik cukru wybrać?

Biały cukier, czyli sacharoza, jest powszechnie uznawany za substancję szkodliwą. Jego spożywanie przyczynia się do rozwoju wielu chorób, w tym cukrzycy i otyłości. Wiele osób jednak nie wyobraża sobie zrezygnowania ze słodkości - ciastek, deserów, słodzonej kawy czy herbaty. Odzwyczajenie się od słodzenia nie jest łatwe. Na szczęście, powstało wiele zdrowych zamienników cukru, które nie podnoszą poziomu glukozy we krwi, a także są mniej kaloryczne. W tej grupie znajduje się m.in stewia, erytrol czy ksylitol. Który słodzik jest lepszy?

Ksylitol i erytrytol (erytrol) a zwykły cukier - indeks glikemiczny

Erytrol - właściwości i kaloryczność

Erytrol, inaczej erytrytol, to słodzik o bardzo niskim indeksie glikemicznym (IG). Jest to czterowęglowodorowy alkohol cukrowy – poliol. Jest wytwarzany na drodze fermentacji glukozy i sacharozy przez Trichosporonoides megachiliensis. Ma słodkość około 60-80% sacharozy. Poliole są niskostrawnymi węglowodanami, które są słabo wchłaniane z jelita cienkiego. Są one również używane w odniesieniu popularne ze względu na do ich właściwości utrzymujących wilgoć oraz właściwości i wypełniających. Nadmierne spożycie ma działanie przeczyszczające, zwiększając potencjał osmotyczny światła jelita i inne działania żołądkowo-jelitowe. Erytrytol jest wydalany z organizmu w niezmienionej postaci.

W wyglądzie przypomina zwykły cukier, jednak nie powoduje on wzrostu  glukozy we krwi oraz cechuje się bardzo niską kalorycznością. Istotną właściwością erytrolu jest zerowy IG. Według niektórych źródeł, wykazuje właściwości antyoksydacyjne oraz zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy ze względu na hamowanie procesu fermentacji cukrów przez bakterie próchnicotwórcze. Erytrytol jest substancją uznaną przez Światową Organizację zdrowia jako całkowicie bezpieczną dla człowieka.

Ksylitol (cukier brzozowy) - naturalny zamiennik cukru

Ksylitol, nazywany również cukrem brzozowym obecnie pozyskiwany jest z wielu roślin. Kiedyś, wyłącznie z kory brzozy, obecnie powszechnie także np. z kolb kukurydzy. Występuje również w niektórych owocach. Pod kątem chemicznym alkohol cukrowy. W smaku i postaci przypomina tradycyjny cukier. Jest łatwo metabolizowany niezależnie od insuliny oraz wytwarza bardzo małą ilość energii. Indeks glikemiczny ksylitolu wynosi 8, a wartość kaloryczna wynosi 2,4 kcal/ gram. 

Skupiając się na jego właściwościach, ksylitol pomaga przywrócić prawidłową równowagę kwasowo-zasadową w jamie ustnej, ponieważ nie ulega fermentacji i nie może zostać przekształcony w kwasy przez bakterie próchnicotwórcze. Potwierdzeniem są wyniki badań klinicznych wskazujące na to, że produkty zawierające w swym składzie ksylitol jak np. guma do żucia, są skuteczne w profilaktyce próchnicy. Działa on prebiotycznie oraz wywiera korzystny wpływ na układ kostny.

Ksylitol fiński

Ksylitol fiński to właśnie ten pozyskiwany tradycyjną metodą, z brzozy. Technika jego produkcji jest prosta, pozbawiona użycia grzybów czy kwasów, które służyłyby to wydobycia ksylanów (rodzaju polisacharydów) z kory brzozy. Nie stosuje się w niej produktów modyfikowanych genetycznie, a sam proces jest odpowiedzialny pod względem ekologicznym. Natomiast ten uzyskiwany z kukurydzy określa się mianem ksylitolu chińskiego. Produkowany jest przy użyciu grzybów lub kwasów, co powoduje skażenie środowiska naturalnego. Ponadto, kukurydza stosowana do tego procesu, często jest produktem modyfikowanym genetycznie. Wniosek jest prosty - ksylitol fiński jest zdecydowanie zdrowszym i bardziej ekologicznym rozwiązaniem.

Erytrol czy ksylitol?

Czy te słodziki są bezpieczne? Zarówno ksylitol jak i erytrol są uznawane za całkowicie bezpieczne dla człowieka. Oba słodziki mają niski indeks glikemiczny, nie powodują próchnicy oraz mogą być stosowane bez względu na stan zdrowia i przyjmowane leki. Stanowią bardzo dobry zastępnik cukru dla osób z cukrzycą. Nadmierne dawki erytrytolu, podobnie jak ksylitolu mogą wywołać efekt przeczyszczający.

Różnią się metodą wytwarzania oraz słodkością. Ksylitol jest słodszy od erytrolu. Ma identyczną słodkość jak sacharoza oraz taką samą postać. Pozyskiwany jest z kory brzozy. Erytrytol z kolei, ma 60-80% słodkości sacharozy. Pozyskiwany jest z pszenicy lub skrobi kukurydzianej na drodze hydrolizy enzymatycznej, której produkty następnie poddawane sią fermentacji drożdży. Ksylitol i erytrol są przeciwwskazane u osób z zespołem jelita drażliwego oraz chorobami zapalnymi jelit. Oba te zamienniki białego cukru można kupić w aptece internetowej oraz sklepach ze zdrową żywnością. Porównanie obu substancji słodzących przedstawione jest w poniższej tabeli:

Przypisy:

1. Wölnerhanssen BK, Meyer-Gerspach AC, Beglinger C, Islam MS., Metabolic effects of the natural sweeteners xylitol and erythritol: A comprehensive review, Crit Rev Food Sci Nutr 2020;60(12):1986-1998.
2. Benahmed, Asma Gasmi, et al. "Health benefits of xylitol." Applied Microbiology and Biotechnology(2020): 1-13.
3. Ahuja, Vishal, et al. "Biological and pharmacological potential of xylitol: a molecular insight of unique metabolism." Foods11 (2020): 1592.
4. Regnat, K., R. L. Mach, and A. R. Mach-Aigner. "Erythritol as sweetener—wherefrom and whereto?." Applied microbiology and biotechnology2 (2018): 587-595.
5. Rzechonek, Dorota A., et al. "Recent advances in biological production of erythritol." Critical reviews in biotechnology4 (2018): 620-633.
6. Janket, Sok-Ja, et al. "Oral and systemic effects of xylitol consumption." Caries research5 (2019): 491-501.