Katar – przyczyny, objawy i leczenie kataru

Katar jest jedną z dolegliwości, dotykającą ludzi bez względu na wiek. Jest najczęstszym objawem przeziębienia. Jego uciążliwość skłania do poszukiwania kolejnych sposobów na jego skrócenie i złagodzenie. Jakie leki wybrać w aptece? Czy istnieją skuteczne domowe sposoby na katar?

Katar - objawy kataru i rodzaje kataru

Katar (nieżyt nosa) jest jednym z najczęściej występujących objawów infekcji górnych dróg oddechowych, alergii sezonowych i zapalenia zatok. Nie zawsze jest to jedynie zwiastun przeziębienia. W zależności od koloru wydzieliny, może mieć on różne przyczyny. Żółta lub zielona wydzielina ropna jest sygnałem przebiegającego zakażenia wirusowego lub bakteryjnego. Gdy jest ona bezbarwna, przezroczysta i wodnista może sugerować alergię. Z kolei wydzielina z nosa zabarwiona krwią najczęściej jest skutkiem niewielkich pęknięć błony śluzowej np. w wyniku nadużywania wysuszających kropli do nosa, mocnego i częstego wydmuchiwania nosa czy przebywania w pomieszczeniach o bardzo suchym powietrzu. Przedłużające się krwawienia z nosa, występujące kilka dni, mogą świadczyć o poważnych chorobach układu oddechowego lub niedoborach witaminowych i powinny być skonsultowane z lekarzem.

Ile trwa katar?

Żartuje się, że nieleczony katar trwa tydzień, a leczony siedem dni. Zazwyczaj faktycznie, jego objawy ustępują po 5-7 dniach. W przypadku kataru przewlekłego, czas ten może wydłużyć się nawet do 21 dni. Warto wówczas skonsultować się z lekarzem laryngologiem. Połączenie metod farmakologicznych i domowych, może skrócić czas trwania kataru i zmniejszyć jego nasilenie.

Przyczyny kataru

Przyczyny kataru może być wiele. Do najczęściej występujących zalicza się sytuacje takie jak:

• przeziębienie
• infekcja wirusowa
• infekcja bakteryjna
• zapalenie zatok przynosowych
• alergia sezonowa

Przedłużający się katar, trwający od 4 do 8 lub więcej tygodni może być wynikiem zapalenia zatok przynosowych. Tworzący się obrzęk i stan zapalny blokuje ujście zatok do jamy nosowej, hamując możliwość usunięcia wydzieliny i jej gromadzenia. Postać ostra jego schorzenia trwa do 4 tygodni, podostra 4-8 tygodni, a przewlekła - powyżej 8 tygodni. Poza katarem, objawia się bólami głowy i twarzy u nasady nosa oraz po jego obu stronach, nasilających się przy schyleniu głowy, utrudnione oddychanie przez nos,  kaszel mokry spowodowany spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Czasami występuje również gorączka. Przyczyną tej dolegliwości może być alergia, infekcja wirusowa, bakteryjna lub grzybicza. Najczęściej wywoływana jest przez wirusy z grupy adenowirusów, rynowirusów, koronawirusów czy wirusów grypy. Podczas takiej infekcji, może również dojść do nadkażenia bakteryjnego i kolonizacji bakterii np. Streptococcus pneumoniae, Haemofilus influenzae czy Moraxella catarrhalis. Katar o etiologii grzybiczej w zdecydowanej większości przypadków występuje u osób z upośledzoną odpornością np. przyjmujących leki immnosupresyjne, podczas radio i chemioterapii, z chorobami szpiku kostnego, AIDS, ale także z cukrzycą.

Leczenie kataru wirusowego

Jak leczyć katar wirusowy? Katar w przebiegu infekcji wirusowej, pomaga w walce z zakażeniem - wraz z wydmuchiwaną zalegającą wydzieliną, usuwane są patogeny. Z tego powodu, tabletek czy kropli na katar nie powinno się stosować dłużej niż kilka dni. Leczenie jest objawowe. Doraźnie, aby złagodzić dolegliwości stosuje się leki obkurczające. W celu wzmocnienia naczyń krwionośnych, można stosować preparaty z rutyną, krzemem i witaminą C. Aerozole do nosa zawierają substancje aktywne takie jak chlorowodorek oksymetazoliny. Dostępne są również produkty rozrzedzające wydzielinę i ułatwiające jej usuwanie np. z roztworem izotonicznym soli karnalitowej z Morza Martwego. Do aerozoli często dodawane są także olejki eteryczne m.in eukaliptusowy czy miętowy.

Dla dzieci z uciążliwym uczuciem zatkanego nosa, ciekawym rozwiązaniem są plasterki aromatyczne z olejkami eterycznymi, ułatwiające oddychanie przez nos. Przykleja je się na suche ubranie, na wysokości klatki piersiowej.

Katar alergiczny - leczenie

Jak leczyć katar alergiczny? Leczenie kataru alergicznego polega na stosowaniu tabletek przeciwhistaminowych w połączeniu z kroplami donosowymi na alergię. Zaleca się wybór tak zwanych leków przeciwhistaminowych II generacji, które nie wywołują nadmiernej senności. Godne polecenia substancje, z najmniejszą ilością skutków niepożądanych to feksofenadyna, bilastyna, loratydyna, rupatydyna. Przykładowe aerozole do nosa to m.in Nasivin soft, Otrivin Allergy.

Katar zatokowy - leczenie

Jak leczyć katar zatokowy? W początkowej fazie ostrego zapalenia zatok o etiologii wirusowej, można spróbować domowych sposobów takich jak inhalacje nad miską z gorącą wodą, picie dużej ilości ciepłych płynów, nawilżanie błony śluzowej nosa roztworem soli fizjologicznej. W aptekach dostępne są również zestawy do samodzielnego płukania zatok. Stosuje się leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym z grupy NLPZ, np. ibuprofen. Dodatkowo, doraźnie ulgę przyniosą leki o działaniu obkurczającym śluzówkę - w postaci tabletek lub kropli. Warto pamiętać, aby kropli nie przyjmować dłużej niż kilka dni - grozi to uzależnieniem błony śluzowej od substancji czynnej i nawracającym obrzękiem błony śluzowej nosa. Jeśli infekcja przebiega z gorączką przekraczającą 39°C i znacznym obrzękiem, lekarz rozważy wprowadzenie antybiotykoterapii.

Producenci wprowadzili specjalne preparaty do leczenia tego rodzaju kataru np. sinulan forte, zawierające ekstrakty roślinne (z liści Andrographis paniculata, kwiatu bzu czarnego, kwiatu dziewanny drobnokwiatowej, ziela werbeny pospolitej, korzenia goryczki żółtej), stanowiące dobry element wczesnej profilaktyki w sezonie jesienno-zimowym.

Domowe sposoby na katar

Jakie są domowe sposoby na katar? Do domowych sposobów na katar przede wszystkim zalicza się inhalacje z olejkami eterycznymi np. sosnowym, eukaliptusowym. W celu przygotowania inhalacji, do miski należy nalać gorącą wodę i dodać kilka kropli olejku. Nad tak przygotowanym naparem, należy pochylić się i nakryć ręcznikiem głowę, aby poprawić cyrkulację pary wodnej. Aby złagodzić podrażnienia na skrzydełkach nosa, po każdym wydmuchaniu warto je posmarować cienką warstwą kremu nawilżającego z pantenolem lub allantoiną, o działaniu łagodzącym. W aptekach dostępne są również spraye do nosa z naturalnymi składnikami takimi jak np. woda morska, rozrzedzające wydzielinę i ułatwiające jej usuwanie.

 

Przypisy:

1. Korbut, Ryszard. Farmakologia. Red. . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017
2. Rajtar-Cynke, Grażyna. Farmakologia. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2014
3. Godycki-Ćwirko, Maciej; Kosiek, Katarzyna; Latkowski, Jan. Choroby uszu, nosa, jamy ustnej, gardła i krtani. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2008
4. Latkowski, J. Bozydar; Kurnatowski, Piotr; Kozłowski, Zbigniew. Choroby zatok przynosowych. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018