Borowina – czym jest, właściwości lecznicze. Okłady borowinowe i kąpiele borowinowe - dla kogo są polecane?

Borowina (torf leczniczy) - czym jest "czarne złoto"?

Borowina to torf leczniczy, który powstał na skutek długotrwałego rozkładu roślin przez bakterie w ciepłym i wilgotnym środowisku. Złoża borowiny powstały około 10 tysięcy lat p.n.e. i najwięcej ich znajduje się w Europie Środkowo-Wschodniej. Wydobywa się ją w kopalni odkrywkowej, podobnie jak węgiel brunatny. Borowina to naturalna substancja zawierająca wiele różnych związków nieorganicznych i organicznych, m.in.: bituminy, ligniny, celulozę, kwasy humusowe, aminokwasy i substancje czynne biologicznie takie jak enzymy i związki o charakterze estrogenowym. Zawarte są w niej sole takich pierwiastków jak potas, sód, magnez i glin. Obfitują również w związki wapnia, krzemu i żelaza, w mangan, kobalt, fluor, miedź i cynk. Borowina stanowi jedno z naturalnych bogactw Polski. Wykazuje właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne. Jest substancją pozbawioną jakichkolwiek sztucznych dodatków. Jej charakterystyczną cechą jest aktywność składników biologicznych i zdolność do utrzymywania ciepła. Ze względu na swoje niespotykane właściwości borowinę nazywa się „czarnym złotem”.

Właściwości lecznicze borowiny

W Polsce po raz pierwszy zastosowano borowinę w celach leczniczych w Krynicy w 1858 roku. Obecnie zabiegi z użyciem tej naturalnej substancji wykonuje się w ponad 30 sanatoriach, ośrodkach leczniczych i SPA. Ze względu na swoje unikatowe właściwości może być wykorzystywana w leczeniu chorób reumatycznych, niektórych dolegliwości narządów wewnętrznych i schorzeń ginekologicznych. Składniki borowiny zwiększają odporność organizmu, regenerację tkanek i zwalczają wolne rodniki. Znacząco poprawiają kondycję skóry, zwłaszcza alergicznej. Przeciwdziałają zmarszczkom, zwiększając syntezę elastyny i kolagenu. Kwasy huminowe rozszerzają naczynia krwionośne i pobudzają mięśnie gładkie. Składniki borowiny działają regenerująco na stawy, zwiększając jakość i ilość mazi stawowej. Borowina przeciwdziała stanom zapalnym mięśni, kości i stawów, zarówno przewlekłym jak i po urazach. Pomocna jest również w leczeniu chorób układu pokarmowego, takich jak wrzody żołądka czy przewlekłe zapalenie jelit. Związki o charakterze estrogenowym stymulują układ hormonalny do pracy pomagając w terapiach chorób kobiecych. Zawarte w borowinie związki bioaktywne, w tym kwasy organiczne i sole nadają jej właściwości przeciwzapalne, bakteriobójcze, bakteriostatyczne i ściągające.

Zabiegi borowinowe - rodzaje

W terapii borowiną stosuje się zabiegi różnego typu. Należą one do zabiegów fizykalnych cieplnych. Stosowana borowina ma temperaturę wyższą, niż temperatura ludzkiego ciała. Powoli rozgrzewa skórę i tkanki położone głębiej. Poprawia ich ukrwienie i odżywienie. Następuje rozluźnienie mięśni i regeneracja tkanek. Nacisk borowiny na ciało sprzyja miejscowemu drenażowi i powoduje odpływ chłonki i krwi żylnej. NFZ refunduje następujące zabiegi z wykorzystaniem borowiny:

• okłady borowinowe ogólne
• okłady borowinowe miejscowe
• kąpiel borowinowa

Wykonywanie zabiegów borowinowych powinno odbywać się w uzdrowiskach (zabiegi lecznicze) lub w salonach kosmetycznych (zabiegi regenerujące i upiększające), gdyż odpowiednie przygotowanie borowiny wymaga wiedzy. O przeprowadzeniu terapii powinien decydować specjalista, gdyż istnieje szereg przeciwwskazań do stosowania borowiny. Zabiegi borowinowe zwiększają metabolizm komórek i wspomagają usuwanie produktów przemiany materii. Skutecznie zwiększają odporność organizmu.

Okłady borowinowe

Okłady borowinowe są stosowane w leczeniu:

• dolegliwości bólowych związanych ze schorzeniami pochodzenia artretycznego i reumatycznego 
• obrzęków i dolegliwości bólowych po urazach i operacjach ortopedycznych 
• schorzeń kręgosłupa
• zapalenia korzonków nerwowych
• przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych
• chorób skóry

Polegają one na umieszczeniu borowiny o temperaturze 40 st. C na chorej części ciała i przykryciu folią oraz kocem. Okład pozostawiamy na okres 20 minut. Okłady borowinowe oczyszczają organizm, zwiększają metabolizm i rozluźniają mięśnie.

Plastry borowinowe

Plaster borowinowy jest to torf zamknięty w specjalnej flizelinie medycznej, który nakładamy na chorą okolicę ciała. Są dostępne w aptekach i możemy stosować je w domu. Plastry borowinowe aplikujemy zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Należy uważać przy ogrzewaniu plastra, gdyż borowina traci swoje właściwości w temperaturze powyżej 60 stopni C. Plastry borowinowe stosujemy również w przypadku przeciążenia stawów i urazów. Wówczas nie ogrzewamy plastra, ale oziębiamy go w lodówce. Przykładamy do chorego miejsca na okres 15 minut.

Kąpiel borowinowa

Kąpiel borowinowa powoduje powolne przegrzanie ciała i poprawia krążenie krwi. Stosowana po wysiłku fizycznym oczyszcza organizm i przeciwdziała zakwasom w mięśniach. Kąpiel borowinowa nie powinna być dłuższa niż 25 minut i wskazany jest po niej odpoczynek. Ma działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, rozluźnia mięśnie i działa relaksująco. Służy odnowie biologicznej organizmu. Kąpiel borowinową stosuje się w uzdrowiskach.

Zabiegi z użyciem borowiny - wskazania

Leczenie schorzeń reumatycznych, bóle kręgosłupa, zwyrodnienia stawów, stany po urazach kości, stawów i tkanek miękkich, rwa kulszowa, urazowe uszkodzenie nerwów obwodowych, niedowłady, choroby kobiece i niektóre schorzenia układu pokarmowego.

 Zabiegi lecznicze z borowiną - przeciwwskazania

Wśród przeciwwskazań do stosowania zabiegów z wykorzystaniem borowiny wymienić można: niestabilne ciśnienie, niewydolność układu krążenia, wady serca, stany po zawale, ostre stany zapalne stanowiące przeciwwskazanie do nagrzewania, żylaki i kruchość naczyń, zakrzepy, zapalenie żył, anemia, cukrzyca, nadczynność tarczycy, choroby nerek, ciąża .

Kosmetyki z borowiną

Borowina działa regenerująco na skórę, ujędrnia ją, oczyszcza, przeciwdziała zmarszczkom i zmniejsza cellulit. Rozjaśnia przebarwienia spowodowane przez słońce, wzmacnia włosy. Nic więc dziwnego, że z borowiny są produkowane balsamy, kremy, żele, toniki i wiele innych rodzajów kosmetyków wzbogaconych ekstraktami roślinnymi. Do zabiegów kosmetycznych używa się borowiny odpowiednio przetworzonej i oczyszczonej. Prof. Stanisław Tołpa, polski botanik wynalazł torf turzycowo-drzewny. Wzmacnia on odporność organizmu i znakomicie regeneruje skórę. Jest bazą do produkcji kosmetyków i produktów leczniczych pod nazwą borowina Tołpa.

Przypisy

1. Drobnik, Michał, and Teresa Latour. "Badania kwasów humusowych w preparatach leczniczych i kosmetycznych produkowanych z użyciem borowin." Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 62.2 (2011).
2. Kasprzak W., Mańkowska A. Fizykoterapia, medycyna uzdrowiskowa i SPA. Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2008.
3. Sobolewska, A., M. Sztanke, and K. Pasternak. "Składniki borowiny i jej właściwości lecznicze." Balneologia Polska 2 (2007): 93-98.