Czosnek pospolity – naturalny antybiotyk. Działanie i właściwości lecznicze czosnku.

Czosnek jest rośliną, której liczne właściwości lecznicze znane są od wieków. Szczególnie na popularności zyskuje w okresie jesienno-zimowym, ze względu na swoje działanie immunostymulujące, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Jakie są inne właściwości czosnku i jak go stosować?

Czosnek - właściwości

Czosnek pospolity (Allium sativum L.) zawiera bezwonny glikozyd (alliina), który pod wpływem enzymu alliinazy rozpada się na fruktozę i allicynę – lotny związek siarkowy o właściwościach bakteriobójczych. Allicyna powstaje w procesie rozdrabniania czosnku. Poza allicyną, czosnek zawiera inne substancje aktywne takie jak fitosterole, γ-glutamylopeptydy, aminokwasy, witaminy C, PP, B1, B2, A oraz związki mineralne: selen, magnez, żelazo, cynk, mangan, bor, miedź, wapń, molibden oraz kobalt. Ponadto, czosnek jest źródłem polisacharydów o działaniu immunostymulującym. Czosnek posiada właściwości:

• Antyoksydacyjne
• Przeciwzapalne
• Przeciwbakteryjne
• Przeciwwirusowe
• Przeciwgrzybicze
• Immunostymulujące
• Kardioprotekcyjne
• Ochronne na wątrobę
• Potencjalnie obniżające stężenie glukozy we krwi
• Stymulujące perystaltykę przewodu pokarmowego
• Regulujące metabolizm substancji o działaniu potencjalnie kancerogennym

Czosnek na wirusy i nie tylko – zastosowanie czosnku w fitoterapii

Czosnek pospolity i preparaty wytwarzane na bazie czosnku znajdują szerokie zastosowanie w fitoterapii ze względu na swoje właściwości przeciwbakteryjne. Czosnek działa na bakterie zarówno Gram-dodatnie jak i Gram-ujemne. Zawarty w czosnku związek bioaktywny, ajoen, wykazuje aktywność przeciwgrzybiczą. Ponadto, czosnkowi pospolitemu przypisuje się właściwości przeciwwirusowe, antyagregacyjne, pobudzające wydzielanie soku żołądkowego i żółci, obniżające stężenie „złego” cholesterolu LDL przy jednoczesnym zwiększaniu poziomu „dobrego” cholesterolu HDL.

Czosnek w profilaktyce chorób układu krążenia

Czosnek pospolity ze względu na swoje właściwości poprawiające profil lipidowy oraz obniżenie ciśnienia tętniczego, a także poprawę przepływu krwi i aktywność przeciwzakrzepową, jest doskonałym elementem uzupełniającym profilaktykę chorób układu krążenia takich jak miażdżyca, zawał serca czy udar niedokrwienny. Czosnek może przyczyniać się do ograniczenia powstawania chorób układu krążenia, ze względu na:

• Obniżanie „złego” cholesterolu LDL
• Podwyższanie „dobrego” cholesterolu HDL
• Regulację ciśnienia tętniczego
• Właściwości antyagregacyjne
• Działanie antyoksydacyjne
• Aktywność przeciwwolnorodnikową

Czosnek  – wskazania do stosowania

Czosnek pospolity i jego preparaty od lat stosowane są w geriatrii jako wspomaganie terapii miażdżycy, zakrzepicy czy nadciśnienia tętniczego. Znajduje zastosowanie w fitoterapii niedostatecznego wydzielania soków trawiennych, zakażeniach, przewlekłym nieżycie oskrzeli, infekcjach górnych dróg oddechowych i wielu innych schorzeniach.

Czosnek – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do stosowania czosnku pospolitego jest ostry nieżyt żołądka i jelit, niskie ciśnienie tętnicze, ciężkie choroby wątroby i inne schorzenia wymagające diety łatwo strawnej np. kamica żółciowa. Nie zaleca się przyjmowania preparatów z czosnkiem przez kobiety ciężarne oraz karmiące.

Czosnek pospolity – działania niepożądane

Po przyjmowaniu bardzo wysokich dawek preparatów bazujących na czosnku pospolitego, przekraczających ilości stosowane w lecznictwie, może wystąpić podrażnienie błony śluzowej żołądka oraz bóle wątroby. Stosowanie preparatów z czosnku jak i jego spożywanie w czystej postaci jest całkowicie bezpieczne, jednak u niektórych osób może to powodować dolegliwości gastryczne takie jak nudności, biegunka, bóle brzucha, wzdęcia, zgaga. Mogą wystąpić również reakcje alergiczne u osób uczulonych na czosnek, jak również zawroty głowy w przypadku stosowania dużych ilości suplementów z czosnkiem przez osoby z niskim ciśnieniem krwi.

Czosnek pospolity – dawkowanie

Czosnek pospolity zazwyczaj stosuje się w dawkach podzielonych na równowartość 2 gramów świeżego czosnku, dwa razy dziennie. Jako surowiec, stosuje się zarówno rozdrobnione ząbki świeżego czosnku, liofilizat i macerat. U większości producentów, zalecane spożycie dzienne to 1 lub 2 kapsułki dziennie. Na rynku dostępne są również preparaty z bezzapachowym wyciągiem z czosnku.

Czosnek pospolity – interakcje

Stosowanie czosnku, tak jak spożywanie niektórych produktów spożywczych oraz przyjmowanie innych surowców zielarskich może wchodzić z interakcje z lekami i alkoholem. Preparatów czosnku nie należy zażywać w połączeniu z:

• Alkoholem
• Lekami przeciwzakrzepowymi np. warfaryna
• Surowcami zielarskimi o działaniu przeciwzakrzepowym (np. miłorząb lekarski)
• Niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi

Nie wolno również stosować preparatów z czosnkiem przed operacjami, ponieważ jako antykoagulant będzie nasilać krwawienie.

Czarny czosnek

Od kilku lat, na popularności zyskał tak zwany „czarny czosnek”. Jest to czosnek pospolity poddany specjalnym procesie fermentacji. Zachowuje właściwości czosnku, jednak nie jest tak ostry w smaku. Nie posiada również charakterystycznego silnego zapachu.

Czosnek ma wiele korzystnych właściwości zdrowotnych. Poprawia odporność, wspomaga profilaktykę miażdżycy i chorób układu krążenia, a także jest naturalnym antybiotykiem, szczególnie docenianym w okresie jesienno-zimowym. Przed rozpoczęciem stosowania czosnku, należy sprawdzić, czy nie przyjmuje się leków wchodzących z nim w interakcje.

Przypisy:

1. Lamer-Zarawska, Eliza. Fitoterapia i leki roślinne. Red. PZWL Wydawnictwo Lekarskie,2013.
2. Shang, Ao, et al. "Bioactive compounds and biological functions of garlic (Allium sativum L.)." Foods7 (2019): 246.
3. Ansary, Johura, et al. "Potential health benefit of garlic based on human intervention studies: A brief overview." Antioxidants7 (2020): 619.