Powikłania po COVID - najczęstsze powikłania po koronawirusie, objawy i leczenie

Powikłania po koronawirusie? Jakie występują najczęściej?

COVID-19 w początkowej fazie pierwszej fali został uznany za chorobę, która znacząco wpływa na układ oddechowy. Jednak wraz ze wzrostem liczby przypadków na całym świecie pojawiły się doniesienia o pacjentach z COVID-19 cierpiących na powikłania inne niż układ oddechowy.

Co ciekawe, większość tych powikłań u pacjentów wystąpiła po negatywnym teście na COVID-19. Okazuje się, że COVID-19 wpływa na narządy podczas aktywnego etapu, a skutki infekcji również przedłużają się tygodnie lub miesiące po wyleczeniu. W kilku przypadkach pacjenci z ciężkim COVID-19 byli skutecznie leczeni w fazie aktywnej, ale stracili życie z powodu powikłań po COVID-19.

Częste powikłania po COVID-19 obejmują trudności w oddychaniu, uporczywe zmęczenie (zespół chronicznego zmęczenia), niepokój i depresję, ból w klatce piersiowej, zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, chorobę Parkinsona i chorobę Alzheimera, udar i problemy ze snem.

COVID-19 a powikłania

Jeśli chodzi o aktywne zakażenie SARS-CoV-2, obecnie dobrze wiadomo, że chociaż większość pacjentów z COVID-19 pozostaje bezobjawowa lub ma łagodne objawy, ryzyko wystąpienia poważnych powikłań jest wysokie wśród osób starszych i osób z wcześniejszymi chorobami współistniejącymi. Nie ma jednak wystarczających informacji, aby zidentyfikować osoby z grupy ryzyka, u których prawdopodobieństwo rozwoju przewlekłego COVID jest większe. Według najnowszych badań objawy występujące u osób po przechorowaniu na COVID-19 należą do tzw. zespółu pocovidowego. Zespół pocovidowy obejmuje takie objawy jak:

• przewlekłe uczucie zmęczenia;
• duszność lub kaszel;
• ból stawów;
• ból brzucha;
• ból mięśni i ból głowy;
• przyspieszone bicie serca;
• utrata zapachu i smaku;
• problemy ze snem, koncentracją i pamięcią;
• wypadanie włosów.

Są to najczęstsze manifestacje zespołu pocovidowego, natomiast sam zespół liczy ponad 50 różnych objawów i można je podzielić na takie 4 główne grupy:

• powikłania sercowo-naczyniowe;
• powikłania układu oddechowego;
• zespół przewlekłego zmęczenia;
• powikłania neurologiczne i psychologiczne (tzw. mgła mózgowa).

Powikłania sercowo-naczyniowe po COVID-19

Jest jasne, że wiele osób z COVID-19 jest w na tyle poważnym stanie, by umieścić ich w szpitalu, gdzie czeka ich długi okres powrotu do zdrowia. Wirus niszczy na przykład serce na wiele sposobów. Bezpośrednia inwazja do komórek serca może je uszkodzić lub zniszczyć. Masywne zapalenie może wpływać na czynność serca. Wirus może osłabiać działanie receptorów ACE2, które normalnie pomagają chronić komórki serca i rozkładać angiotensynę II, hormon zwiększający ciśnienie krwi. Stres w organizmie spowodowany walką z wirusem może przyspieszyć uwalnianie adrenaliny, co może również mieć „szkodliwy wpływ na serce”.

W czerwcu powstał artykuł wzywający do obserwacji pacjentów, u których mogło dojść do uszkodzenia serca. Martwiące w szczególności jest podwyższenie enzymu troponiny u 20% do 30% hospitalizowanych pacjentów z COVID-19 i oznacza to uszkodzenie serca. Naukowcy uważają, że ​​to, w jaki sposób serce leczy się po COVID-19, może decydować o tym, czy rozwinie się nieregularne bicie serca - arytmia. Towarzystwa Kardiologów mówią, że w przypadku niektórych pacjentów z problemami serca wywołanymi przez koronawirusa pomocne mogą być leki obniżające poziom cholesterolu, aspiryna lub beta-blokery.

Równie groźne mogą być powikłania zakrzepowo-zatorowe. Około 10% pacjentów bez wcześniejszych problemów z układem krzepnięcia rozwijają czynniki ryzyka zatorowości płucnej lub nawet udaru mózgu spowodowanych np. oderwaniem skrzepliny w obwodowych naczyniach i zatkaniem światła poszczególnych tętnic. Takie powikłania są jak najbardziej zagrażające życiu człowieka, tak jak nie da się przewidzieć, kiedy to może się wydarzyć, ale również nie da się wszystkich przebadać pod kątem potencjalnej zatorowości lub udaru.

Koronawirus a układ oddechowy – powikłania późne

Ponadto palącym problemem w zespole pocovidowym jest przedłużający się kaszel. Przedłużający się kaszel (zwykle suchy), który utrzymuje się > 1 miesiąc od zachorowania. Jak radzić sobie z problemami z oddychaniem po przebyciu koronawirusa? Ze znanego powodu (na przykład infekcja bakteryjna) taktyka leczenia powinna być zgodna z zaleceniami dotyczącymi tej choroby; w innych przypadkach wskazane jest, aby pacjenci wykonywali ćwiczenia oddechowe (technika kontroli oddechu). Należy pamiętać, że technika „kontroli oddechu” ma na celu normalizację wzorców oddechowych i zwiększenie wydolności mięśni oddechowych (w tym przepony), a co za tym idzie zmniejszenie strat energii, zmniejszenie podrażnienia dróg oddechowych i zmniejszenie duszności, kaszlu i zmęczenia. Pacjenci, którzy zgłaszają uporczywą lub okresową duszność, powinni być dalej badani pod kątem utajonego niedotlenienia. Pacjenci mogą monitorować saturację (SpO2) za pomocą pulsoksymetru i w razie spadku saturacji poniżej 94% warto natychmiast zadzwonić po karetkę, gdyż może to być stan zagrożenia życia.

Często istotne jest pytanie: jaka powinna być częstotliwość monitorowania zmian w płucach za pomocą tomografii komputerowej (TK)? Faktem jest, że w wielu przypadkach stan pacjenta poprawia się klinicznie, ale w radiografii lub tomografii komputerowej klatki piersiowej nadal można zaobserwować uporczywe zmiany patologiczne, które wymagają dalszej oceny. W takim przypadku warto rozważyć możliwość zorganizowania kolejnej radiografii za 6-8 tygodni w celu oceny dynamiki za pomocą zdalnej lub wirtualnej oceny przez lekarza. Jeżeli dynamika radiografii jest ujemna lub pacjent nadal ma objawy zaburzeń oddychania, zaleca się wykonanie pełnego badania czynności płuc – test chodu z oceną wysycenia krwi tlenem (SpO2), echokardiografia, badanie bakteriologiczne plwociny, wykluczenie zatorowości płucnej i śródmiąższowej choroby płuc.

Zespół przewlekłego zmęczenia (CFC) po COVID-19

Przewlekłe zmęczenie po covid, definiowane jako zmęczenie trwające dłużej niż 6 tygodni, rozpoznawane jest w wielu różnych sytuacjach klinicznych, w tym, jak się okazało, po koronawirusie. Około 10 procent z 3,9 miliona osób, które opisują swoje objawy za pomocą badania objawów COVID, ma skutki, które utrzymują się dłużej niż cztery tygodnie.

Przewlekłe zmęczenie nie wchodzi w zakres żadnej specjalizacji medycznej, dlatego często jest ignorowane w programach nauczania uczelni medycznych, a lekarze nie są przygotowani do diagnozowania i leczenia przewlekłego zmęczenia. Ponieważ jednak COVID-19 jest nową chorobą, lekarze nie wiedzą jeszcze, jak radzić sobie ze zmęczeniem po koronawirusie.

Jednak naukowcy odkryli, że poziomy wyjściowe niektórych dwóch cząsteczek w organizmie, które przyczyniają się do stanu zapalnego, przewidywały dalszy rozwój przewlekłego zmęczenia u ludzi.

Główne objawy kliniczne zespołu chronicznego zmęczenia:

• nagły początek osłabienia;
• zmęczenie postępuje i nie ustępuje po odpoczynku;
• zdolność pacjenta do pracy zmniejszyła się prawie o połowę w ciągu ostatnich sześciu miesięcy przed badaniem;
• nie ma innych znanych przyczyn lub wyniszczających chorób, które mogą powodować trwałe zmęczenie.

Bardzo ważne jest, aby ta symptomatologia była postępująca i aby nie można było jej wytłumaczyć żadnymi chorobami somatycznymi. Co więcej, przy wnikliwym badaniu klinicznym nie można stwierdzić żadnych obiektywnych zmian stanu organizmu - badania laboratoryjne wykazują brak odchyleń od normy.

Mgła mózgowa – powikłania neurologiczne po koronawirusie

Mgła mózgowa nie jest terminem medycznym ani naukowym; jest używany przez osoby, aby opisać, jak się czują, gdy ich myślenie jest powolne, rozmyte i nieostre. Typowy pacjent, u którego doszło do rozwoju mgły mózgowej opisuje swój stan jako nieustępujące zmaganie się z „wyzwaniami poznawczymi” od czasu wyzdrowienia. Lekarzy przeprowadzają różnego rodzaju badania i serię testów. Wszystko jest normalne, ale problemy poznawcze u takich pacjentów pozostają. Wiele osób ma podobnie, które wyzdrowiały po ostrych, zagrażających życiu skutkach COVID-19, ale nadal nie czują, że ich myślenie i pamięć wróciły do normy.

Objawy mgły mózgowej mogą obejmować:

• problemy z pamięcią
• brak jasności umysłu
• słaba koncentracja
• bóle głowy
• dezorientacja

Niektórzy ludzie po przechorowaniu na COVID-19, zgłaszają mgłę mózgu, która trwa tygodnie, a nawet miesiące po ustąpieniu innych objawów – takich jak kaszel, zmęczenie lub gorączka.

 Przypisy:

1. Kmínek A, Simůnek I Chronic fatigue immune dysfunction syndrome: an epidemic? // Pediatr. — American Academy of Pediatrics, 1992. — Vol. 89, Iss. 4 Pt 2. — P. 804. — ISSN 0031-4005; 1098-4275; 0210-5721
2. K Fukuda, Straus S. E., I Hickie et al. The Chronic Fatigue Syndrome: A Comprehensive Approach to Its Definition and Study // Ann. Intern. Med. / C. Laine — American College of Physicians, 1994. — Vol. 121, Iss. 12. — P. 953–9. — ISSN 0003-4819; 1539-3704 — doi:10.7326/0003-4819-121-12-199412150-00009
3. Mitchell W. M. Efficacy of rintatolimod in the treatment of chronic fatigue syndrome/myalgic encephalomyelitis (CFS/ME). // Expert Rev. Clin. Pharm. — Informa, 2016. — Vol. 9, Iss. 6. — P. 755–770. — ISSN 1751-2433; 1751-2441 — doi:10.1586/17512433.2016.1172960
4. Holmes, G. P.; Kaplan, J. E.; Gantz, N. M.; Komaroff, A. L.; Schonberger, L. B.; Straus, S. E.; Jones, J. F.; Dubois, R. E. et al. (1988-03-01). Chronic fatigue syndrome: a working case definition. Annals of Internal Medicine 108 (3). с. 387–389. ISSN 0003-4819. PMID 2829679