Laktoferyna - co to takiego? Właściwości i zastosowanie laktoferyny. W jaki sposób preparaty z laktoferyną wpływają na organizm?

Czym jest laktoferyna?

Laktoferyna jest glikoproteiną produkowana przez organizm. Naturalnie występuje m.in. w płynach ustrojowych i wydzielinach ssaków – krwi, łzach, ślinie, siarze i mleku dojrzałym. Jej największe ilości (7g/kg) znajdują się w siarze, czyli początkowym mleku matki, określanym tez łacińską nazwa colostrum. Mleko dojrzałe zawiera już 7x mniej tego związku. We łzach stężenie tego białka wynosi około 2-3,8g/l. Laktoferyna to białko zaliczane do grupy transferyn. Jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Jak działa laktoferyna? Uczestniczy w utrzymaniu równowagi w gospodarce żelaza – ma zdolność silnego, odwracalnego wiązania jonów żelaza. Poza tym posiada wiele innych funkcji – nie bez powodu określana jest jako białko multipotencjalne. Laktoferyna wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i przeciwpasożytniczne. Dodatkowo działa immunomodulująco. Wpływ laktoferyny na układ odpornościowy jest szczególnie ważny w okresie noworodkowym. Ponadto posiada właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, a także wywiera wpływ na tkankę kostną.

Co ciekawe, według niektórych badań laktoferyna bydlęca posiada silniejsze właściwości bakteriobójcze niż postać ludzka. Laktoferyna podana doustnie w kwaśnym środowisku żołądka ulega hydrolizie do różnych peptydów, spośród których największą aktywnością cechuje się laktoferycyna. Peptydy te zachowują właściwości przeciwdrobnoustrojowe i immunologiczne. Nie posiadają jednak zdolności wiązania jonów żelaza.

Działanie przeciwbakteryjne laktoferyny

Laktoferyna ma właściwości przeciwbakteryjne. Jest wiele mechanizmów, dzięki którym zachodzi ta zależność. Bezpośrednio oddziałuje na powierzchnię bakterii, powodując uszkodzenie ich błony komórkowej oraz rozpad komórki. Ze względu na wiązanie żelaza hamuje bakteriom do niego dostęp, działając bakteriostatycznie, czyli zmniejszając ich namnażanie się. Ponadto uszkadza białka decydujące o wirulencji bakterii, zmniejszając ich możliwości inwazji do komórek organizmu. Dodatkowo uniemożliwia tworzenie biofilmu przez bakterie oraz niszczenie już istniejącego.

Warto podkreślić, że mechanizm ten dotyczy bakterii patogennych. Związek ten nie niszczy korzystnych bakterii probiotycznych. Co więcej, promuje namnażanie probiotycznych Bifidobacterium poprzez udostępnianie im jonów żelaza. Laktoferyna działa synergistycznie z niektórymi antybiotykami (wankomycyna, ryfampicyna), wzmacniając ich działanie.

Działanie przeciwwirusowe laktoferyny

Laktoferyna posiada działanie przeciwwirusowe wobec wielu wirusów RNA i DNA m.in. adenowirusy, enterowirusy, rotawirusy, wirus cytomegalii, wirus HSV, RSV, HCV czy HIV. Na skutek różnych procesów laktoferyna zapobiega interakcjom wirusa z komórkami organizmu gospodarza, zmniejsza jego replikację, a także może aktywować makrofagi i nasilać proces fagocytozy. Laktoferyna działa wirusobójczo na wirusy wywołujące grypę i zakażenia grypopodobne. Wykazuje aktywność synergistyczną z niektórymi lekami przeciwwirusowymi m.in. acyklowirem, interferonem czy rybawiryną.

Działanie przeciwgrzybicze laktoferyny

Przeciwgrzybicze właściwości laktoferyny zachodzi w kilku różnych mechanizmach m.in. jej zdolności do wiązania żelaza, zmiana przepuszczalności ściany komórkowej grzyba prowadząca do śmierci komórki, nasilenie fagocytozy i aktywacja makrofagów. Wchodzi w interakcje z niektórymi lekami przeciwgrzybiczymi, nasilając ich działanie.

Działanie przeciwpasożytnicze laktoferyny

Mechanizm aktywności przeciwpasożytniczej nie został do końca poznany. Na pewno odgrywa w niej rolę zdolność wiązania żelaza, uszkadzanie błony i hamowanie rozwoju wewnątrzkomórkowego, a także stymulowanie układu odpornościowego

Laktoferyna - wpływ na układ odpornościowy

Laktoferyna jest jednym z elementów pierwszej linii obrony organizmu przed patogenami. Do tej pory jednak mechanizmy jej działania nie zostały do końca poznane. Sugeruje się jej wpływ na powstawanie reaktywnych form tlenu, syntezę chemokin i cytokin, a także mobilizację komórek układu odpornościowego. Wpływa nie tylko na aktywację komórek odporności nieswoistej takich jak komórki NK czy makrofagi, ale również na dojrzewanie limfocytów T, które produkują cytokiny. Oddziałuje także na limfocyty B.

Działanie przeciwzapalne laktoferyny

W działaniu przeciwzapalnym laktoferyny znaczny wpływ odgrywa wpływ na układ immunologiczny, ograniczając syntezę związków o charakterze prozapalnym, a zwiększenia tych przeciwzapalnych.

Kiedy stosować laktoferynę?

Laktoferyna to substancja uznana za bezpieczną do stosowania u dorosłych, niemowląt i małych dzieci. Polecana jest w przypadku obniżonej odporności oraz przy infekcjach. Stymuluje układ odpornościowy. Może być stosowana w okresach wzmożonych zachorowań na choroby wirusowe przenoszone drogą kropelkową – jesienią i zimą. Jej suplementacja jest także wskazana w trakcie zakażenia Helicobacter pylori. Ponadto może zmniejszyć namnażanie się wielu rodzajów wirusów. W publikacjach naukowych można znaleźć również doniesienia o korzystnym wpływie laktoferyny w procesie leczenia trądziku.

Dodatkowo laktoferyna, jako substancja regulująca gospodarkę żelaza, może być przyjmowana przy różnych zaburzeniach z nią związanych. Co ciekawe stosowanie laktoferyny z żelazem może zwiększyć jego wchłanianie, a także zredukować możliwe działania niepożądane, które występują przy stosowaniu preparatów żelaza.

Dawkowanie i suplementy diety z laktoferyną

W aptekach można kupić preparaty z laktoferyną w różnych postaciach:

• krople doustne
• kapsułki
• tabletki do ssania 
• proszek do sporządzania zawiesiny w saszetkach

W preparatach zawarta jest laktoferyna bydlęca izolowana z mleka krowiego. Suplementy należy stosować według instrukcji na opakowaniu. W przypadku kapsułek zazwyczaj zalecane jest przyjmowanie jej 1-2 razy na dobę, popijając letnią wodą. Należy pamiętać, aby proszku ani kropli nie dodawać do gorącej wody, ponieważ laktoferyna jest białkiem, więc w gorącej wodzie ulega denaturacji.

Należy pamiętać, że suplement diety nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety i zdrowego trybu życia. Preparat należy przechowywać w temperaturze poniżej 25°C, w suchym miejscu niedostępnym dla małych dzieci.

Przeciwwskazania do stosowania i działania niepożądane laktoferyny

Laktoferyna jest preparatem dobrze tolerowanym i bezpiecznym do stosowania. Przeciwwskazaniem jest jedynie nadwrażliwość na laktoferynę. Kobiety karmiące i ciężarne przed rozpoczęciem używania laktoferyny powinny skonsultować się z lekarzem. Nie ma doniesień o występowaniu działań niepożądanych podczas stosowania laktoferyny.

Przypisy

1. Lauterbach, R., Kamińska, E., Michalski, P., Lauterbach, J. P. (2016). Laktoferyna–glikoproteina o dużym potencjale terapeutycznym. Developmental, 20(2); 118-125.

2. Hao, L., Shan, Q., Wei, J., Ma, F., & Sun, P. (2019). Lactoferrin: major physiological functions and applications. Current Protein and Peptide Science, 20(2), 139-144.

3. Legrand, D. (2016). Overview of lactoferrin as a natural immune modulator. The Journal of pediatrics, 173, S10-S15.

4. Niaz, B., Saeed, F., Ahmed, A., Imran, M., Maan, A. A., Khan, M. K. I., ... & Suleria, H. A. R. (2019). Lactoferrin (LF): A natural antimicrobial protein. International Journal of Food Properties, 22(1), 1626-1641.