Goździki - właściwości i zastosowanie. Jakie działanie wykazują goździki i przy jakich dolegliwościach można je stosować?

Goździki (syzygium aromaticum) - uprawa i zbiory

Goździki (łac. syzygium aromaticum l), inaczej nazywane czapetką pachnącą, są aromatyczną przyprawą, którą otrzymuje się z suszonych pąków kwiatowych goździkowca korzennego. Głównym producentem goździków jest Indonezja, gdzie zbiory wynoszą około 100 000 ton rocznie. Odpowiada to aż 70% światowej produkcji tej przyprawy. Kolejny co do wielkości produkcji jest Madagaskar. Roczny zbiór wynosi tam 10 000 ton. Innymi dużymi producentami są m.in: Malezja, Sri Lanka, Indie i Brazylia.

Goździkowiec korzenny jest zielonym drzewem z rodziny mirtowatych, które w odpowiednich warunkach osiąga od 8 do 20 m wysokości. Drzewo zakwita dwukrotnie w ciągu roku. W zależności od kraju czas ten różni się. Może zakwitać od września do października, a także od grudnia do lutego. Zbierane są pączki kwiatowe, które są nierozwinięte oraz czerwone. Do zbioru dochodzi po 6-12 latach od uprawy. Najczęściej zbierane są ręcznie i suszone na słońcu lub w specjalnych suszarniach.

Goździki - składniki aktywne

Goździki zawierają wysokie ilości polifenoli. Najważniejszym ich składnikiem jest eugenol, który w największych ilościach znajduje się w olejku goździkowym, któremu zawdzięczają swój aromat.

Goździki charakteryzują się również występowaniem innych związków fenolowych, takich jak:

• Kwas ferulowy 
• Kwas elagowy 
• Kwas salicylowy 
• Kwas kawowy 
• Kwas galusowy 
• Kwercetyna 
• Kempferol 
• Kwas oleanowy 

Goździki to przyprawa o wysokiej ilości witamin i minerałów. Jednakże ze względu na spożywanie ich w niewielkich ilościach, nie dostarczają one wieli kalorii oraz nie są istotnym źródłem witamin i minerałów w diecie.

Goździki - właściwości lecznicze

Zawarty w roślinie eugenol sprawia, że goździki posiadają działanie przeciwbólowe. Żucie całych goździków może uśmierzyć ból zęba lub ból gardła. Aromatyczny olejek eteryczny wspomaga zwalczanie bólu głowy. Goździki pomagają również chronić wątrobę przed szkodliwymi czynnikami, tak jak np. alkohol. Eugenol który jest obecny w goździkach może zmniejszać stłuszczenie i zapalenie wątroby, a także wspomagać wątrobę w metabolizowaniu ksenobiotyków. W medycynie tradycyjnej stosowane były jako środek na leczenie wrzodów oraz zwalczanie trądziku.

Olejek goździkowy

Związkiem, który znajduje się w olejku goździkowym w największych ilościach jest eugenol. Jest to substancja, której zawdzięcza się większość właściwości prozdrowotnych goździków. Badania in vitro wykazały wiele właściwości, m.in: przeciwbakteryjne, przeciwutleniające, przeciwgrzybiczne, a także przeciwnowotworowe. Wykazuje również działanie antyseptycznie i może miejscowo znieczulać.

Goździki jako przyprawa - zastosowanie w kuchni

Goździki to aromatyczna przyprawa, która ma wiele zastosowań w kuchni na całym świecie. Sprawdzi się jako składnik mieszanek do marynat oraz sosów do potraw mięsnych czy dziczyzny. Ich zapach idealnie komponuje się z kompotami, grzanym winem lub piwem. Ta popularna przyprawa, dzięki aromatowi i smakowi również znajduje zastosowanie w wyrobach cukierniczych. Suszone goździki nadają się do pieczenia ciast, pączków czy ciasteczek. Olejek z goździków wykorzystywany jest również do aromatyzowania likierów oraz innych wyrobów alkoholowych. Wykorzystywane są zarówno goździki całe jak i mielone, lecz mielone goździki krócej zachowują swój smak i aromat. Należy je przechowywać w suchym miejscu, w szczelnie zamkniętym opakowaniu. Goździki można kupić w marketach w kategorii przyprawy, w sklepach ze zdrową żywnością, zielarniach oraz w sklepach internetowych.

Goździki - przeciwwskazania i interakcje z lekami

Goździki nie powodują żadnych skutków ubocznych i są ogólnie bezpieczne dla zdrowia. Należy jednak zaznaczyć, że obecne w nich związki mogą spowalniać krzepnięcie krwi. Dlatego nie zaleca się spożywania dużej ilości goździków w trakcie przyjmowania leków przeciwzakrzepowych. Niektóre osoby mogą być uczulone na tę przyprawę, by uniknąć niepożądanych reakcji alergicznych należy wykluczyć je z diety.

Jako przyprawa są bezpieczne dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Nie jest konieczne eliminowanie ich z diety w trakcie ciąży. Nie zaleca się natomiast stosowania preparatów z goździkami lub ich olejkiem w składzie. Wynika to z braku wystarczających danych odnośnie spożywania takich preparatów w trakcie ciąży i okresie laktacji.

Jak przygotować napar z goździków?

Goździki idealnie nadają się jako dodatek do herbat. Lecz tę przyprawę korzenną można również wykorzystać do stworzenia naparu. Goździki należy zalać gorącą wodą i parzyć przez kilka minut. Bardzo dobrze komponuje się z cytryną, cynamonem czy imbirem, co dodatkowo wzmacnia jego przeciwzapalne działania.

Przypisy

1. Haro-González, J. N., Castillo-Herrera, G. A., Martínez-Velázquez, M., & Espinosa-Andrews, H. (2021). Clove essential oil (Syzygium aromaticum L. Myrtaceae): Extraction, chemical composition, food applications, and essential bioactivity for human health. Molecules, 26(21).

2. Batiha, G. E. S., Alkazmi, L. M., Wasef, L. G., Beshbishy, A. M., Nadwa, E. H., & Rashwan, E. K. (2020). Syzygium aromaticum L.(Myrtaceae): Traditional uses, bioactive chemical constituents, pharmacological and toxicological activities. Biomolecules, 10(2).

3. Teles, A. M., Silva-Silva, J. V., Fernandes, J. M. P., Abreu-Silva, A. L., Calabrese, K. D. S., Mendes Filho, N. E., ... & Almeida-Souza, F. (2021). GC‐MS Characterization of Antibacterial, Antioxidant, and Antitrypanosomal Activity of Syzygium aromaticum Essential Oil and Eugenol. Evidence Based Complementary and Alternative Medicine, 2021(1), 1-12.