Kwasy tłuszczowe omega-6 – działanie i źródła występowania

Kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 są to związki tłuszczowe niezbędne dla prawidłowej pracy organizmu. Należy zachować ich odpowiednie proporcje w diecie, tak, aby wywierały korzyści zdrowotne.

Kwasy tłuszczowe omega – co to jest?

Kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 zalicza się do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Słowo „nienasycone” oznacza, że w ich cząsteczce znajduje się więcej niż jedno wiązanie podwójne między atomami węgla. Są to związki niezbędne, czyli takie, których nasz organizm nie jest w stanie sam wytworzyć. Niezmiernie ważne jest zachowanie ich równowagi, zaleca się aby stosunek kwasów tłuszczowych omega-6 do omega-3 w diecie wynosił 4:1 lub mniej. NNKT są konieczne do prawidłowego rozwoju tkanki nerwowej, układu immunologicznego i wzrostu u dzieci. Ich niedobór może skutkować zahamowaniem wzrostu, zmniejszonym wydzielaniem gruczołów łojowych, zmianami skórnymi (cienka, sucha, łuszcząca się skóra), wzrostem podatności na infekcje, upośledzeniem czynności fizjologicznych narządów i tkanek, a także przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia i bezpłodności.

Kwasy tłuszczowe omega-6 – występowanie w żywności

Kwasy tłuszczowej omega-6 znajdują się głównie w olejach roślinnych takich jak słonecznikowy, rzepakowy, konopny, sojowy, kukurydziany, z wiesiołka dwuletniego, ogórecznika oraz krokosza bawarskiego, z pestek winogron, z zarodków pszenicy. Inne źródła to tofu, orzechy włoskie, migdały, pestki czarnej porzeczki.

Kwasy tłuszczowe omega-6 – właściwości

Suplementacja dietetyczna kwasami tłuszczowymi omega-3 i omega-6 już od dawna jest stosowana w celu spowolnienia progresji chorób układu krążenia i zapobiegania ostrym incydentom sercowo-naczyniowym. Znalazła szerokie zastosowanie w profilaktyce nie tylko chorób związanych z procesem miażdżycowym, ale także wielu innych o podłożu zapalnym. Z reguły, w diecie obserwuje się nadmiar kwasów tłuszczowych omega-6 w stosunku do omega-3. Zaleca się więc suplementację i zwiększenie spożycia wraz z żywnością głównie kwasów tłuszczowych omega-3, które mają działanie przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe. Kwasy tłuszczowe omega-6 działają przeciwstawnie do omega-3, zwiększając ryzyko zakrzepowe i stymulując wytwarzanie związków o działaniu prozapalnym. Badania nie potwierdzają, aby kwasy tłuszczowe omega-6 korzystnie wpływały na profil lipidowy. Nie zaobserwowano obniżania poziomu cholesterolu ani triglicerydów przy suplementacji lub wyższym spożyciu kwasów omega-6. Korzystny efekt zdrowotny można osiągnąć natomiast, suplementując kwasy tłuszczowe omega-3. Co więcej, badania pokazują, że aby  obniżać poziom „złego” cholesterolu LDL nie wystarczy samo zwiększenie podaży kwasów omega-3, ale musi ulec zmianie proporcja omega-6 do omega-3, czyli będziemy dążyć do obniżenia spożycia kwasów tłuszczowych omega-6 w diecie, a zwiększenia omega-3. Stosunek ten odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu rozwojowi chorób układu krążenia, jak i innych schorzeń cywilizacyjnych.

Omega-3 a omega-6 – czym się różnią?

Jaka jest różnica między kwasami omega-3 a kwasami omega-6? Kwasy tłuszczowe omega-3 mają wiązanie podwójne przy trzecim węglu licząc od grupy metylowej, natomiast omega-6 – przy szóstym węglu. Poza różnicami w budowie, mają odmienne właściwości. Kwasy tłuszczowe omega-3 wykazują aktywność przeciwzapalną, dzięki czemu są pomocne w terapii atopowego zapalenia skóry, depresji, nowotworów czy chorób układu krążenia. Przykładami związków z grupy omega-3 są: kwas α-linolenowy, kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA). Kwasy tłuszczowe omega-6 wpływają prozapalnie i zwiększają reaktywność płytek krwi. Mimo, że należą do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, ich ilość w diecie powinna być kontrolowana. Do tej klasy związków zaliczamy m.in. kwas linolowy, kwas γ-linolenowy i kwas arachidonowy.

Suplementacja kwasami omega-6 – dawkowanie

Suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-6 zazwyczaj nie jest potrzebna, może jedynie dotyczyć osób, które ze względów medycznych muszą stosować dietę beztłuszczową. Zaleca się wówczas stosowanie preparatów zawierających pełne spektrum omega: omega-3, 6 i 9. Kwasy tłuszczowe omega-3 z kolei, są często wybieranym suplementem diety. Dla osób zdrowych standardowo zalecaną dawką jest 1g dziennie, natomiast jeśli występują choroby przewlekłe, lekarz lub dietetyk może zasugerować przyjmowanie 2, 4 lub więcej gramów dziennie, w zależności od schorzenia i stopnia jego zaawansowania.

Przypisy:

1. Schulze, Matthias B., et al. "Intake and metabolism of omega-3 and omega-6 polyunsaturated fatty acids: nutritional implications for cardiometabolic diseases." The Lancet Diabetes & Endocrinology(2020).
2. Harris, William S. "Nutrigenetics: Omega-3 and Omega-6 Fatty Acids." Principles of Nutrigenetics and Nutrigenomics. Academic Press, 2020. 223-226.
3. Sut, Agnieszka, et al. "Dietary intake of omega fatty acids and polyphenols and its relationship with the levels of inflammatory markers in men with chronic coronary syndrome after percutaneous coronary intervention." Kardiologia polska2 (2019): 117-123. Trebaticka, J., et al., Cardiovascular diseases, depression disorders and potential effects of omega-3 fatty acids. Physiol Res, 2017. 66(3): p. 363-382.
4. Trebaticka J., et al., Cardiovascular diseases, depression disorders and potential effects of omega-3 fatty acids. Physiol res, 2017. 66(3): p. 363-382.
5. Kaikkonen, J.E., et al., High serum n6 fatty acid proportion is associated with lowered LDL oxidation and inflammation: the Cardiovascular Risk in Young Finns Study. Free Radic Res, 2014. 48(4): p. 420-6.